Skessuhorn - 26.06.2019, Qupperneq 17

MIÐVIKUDAGUR 26. JúNÍ 2019 17
Bjarney Guðbjörnsdóttir og fjöl-
skylda hennar á Akranesi hefur hýst
skiptinema tvisvar á síðustu sjö árum
og tekið með opnum örmum á móti
nemendum inn á heimilið sitt og
leyft þeim að vera hluti af fjölskyld-
unni sinni. Að sama skapi fá nem-
endurnir að kynnast því hvernig er
að lifa og búa á Íslandi í eitt ár. „Við
höfum hýst tvo skiptinema. Þau
voru bæði frá Róm á Ítalíu,“ seg-
ir Bjarney. Sjálf var Bjarney skipti-
nemi í Puerto Rico árið 1992 og
fór utan í gegnum AFS, alþjóðlegu
skiptinemasamtökin, alveg eins og
nemendurnir sem hún hefur hýst.
„Það var hringt í mig árið 2012 frá
AFS og ég spurð hvort ég myndi
eftir þeim? Ég svaraði því játandi
og var spurð í framhaldinu hvort
ég vildi taka að mér skiptinema.
Ég ákvað að slá til og næsta dag var
ég komin í samskipti við stelpu frá
Róm sem varð svo skiptinemi okkar
fjölskyldunnar það árið.“
Þétt dagskrá óþarfi
Bjarney segir það alls ekki nauðsyn-
legt að hafa verið skiptinemi áður
til að geta tekið að sér skiptinema.
Eina sem þarf, segir hún, er í raun-
inni auka herbergi. „Eini kostur-
inn við að ég hafi farið áður út sem
skiptinemi var að ég gat sett mig í
þeirra spor, en það getur hver sem
er gert. Það þarf alls ekki að hafa
þennan bakgrunn,“ útskýrir Bjarn-
ey. „Okkar hlutverk er einfaldlega
að vera til staðar fyrir skiptinem-
ann. Svo er alls ekki nauðsynlegt að
hafa skipulagt prógramm dag eft-
ir dag eins og til dæmis að ganga
á Akrafjall einn daginn og næsta
dag á Fimmvörðuháls, eða eitthvað
slíkt. Það er algengur misskilningur
að það þurfi alltaf að vera að gera
eitthvað. Það er hægt að líta á teng-
inguna við skiptinemann eins og
þú sért að fá frænku eða frænda í
heimsókn. Vissulega þekkir þú ein-
staklinginn ekki neitt til að byrja
með en svo verða þau eins og hluti
af fjölskyldunni og fara með í öll
fjölskylduboð og útilegur áður en
þú veist af,“ segir Bjarney.
Mikilvægt að vera
til staðar
Blaðamaður veltir fyrir sér hvort
það séu einhver góð ráð sem gott
væri að hafa í huga þegar tekið er
að sér skiptinema. „Já, það skiptir
máli að hafa skýrar línur í upphafi
og láta þau vita hvað má gera. Segja
þeim að vera eins og heima hjá sér,
fara út um allt hús og gera það sem
þau vilja, bara eins og þau væru
hluti af fjölskyldunni. Það er líka
nauðsynlegt að setja reglurnar strax
en ekki þegar þú ert orðinn pirrað-
ur. Einnig er gott að spyrja í upp-
hafi hvort þau þvoi fötin sín sjálf
eða til dæmis hvort það sé einhver
sérstakur matur sem þau borða sem
að maður gæti þá haft með á inn-
kaupalistanum fyrir þau. En fyrst
og fremst snýst þetta um að vera
til staðar, spjalla við þau og spyrja
hvernig þeim líður og svoleiðis,“
segir hún.
Setja upp post-it miða
Flestir skiptinemar sem koma til
landsins frá ýmsum heimshornum
eiga það sameiginlegt að tala litla
sem enga íslensku. AFS samtökin
bjóða upp á íslenskunámskeið fyr-
ir nemendur í upphafi dvalarinnar
til að leggja góðan grunn að tungu-
málinu og gefa þeim þannig meira
sjálfstraust til að byrja að tala tungu-
málið. Bjarney segir þetta gott fyr-
ir nemendurna en sjálf reyndi hún
að hjálpa til svo að nemendur sín-
ir myndu ná íslenskunni betur. „Við
settum gula post-it miða á alla hluti
inni í herberginu þeirra og um hús-
ið. Svo tókum við þá í burtu þeg-
ar þau voru farin að muna orðin.
Þannig byggðu þau upp orðaforða,
svo geta þau föndrað upp setning-
ar sjálf og beygingarnar á orðunum
koma hægt og rólega þegar maður
er farinn að tala,“ segir Bjarney og
bætir því við að báðir hennar nem-
endur urðu mjög góðir í íslensk-
unni og tala hana enn. „Þau urðu
bæði mjög góð í íslensku, mjög
góð, á miklu minna en einu ári. Ég
man þegar strákurinn sem var hjá
okkur fyrir þremur árum kom allt í
einu talandi til mín á íslensku, eftir
einungis sex vikna dvöl. Ég varð al-
veg steinhissa því hann hafði varla
sagt orð áður. Það er skemmtilegt
hvernig þetta dettur inn allt í einu,“
segir hún og hlær. Þess má geta að
á heimili Bjarneyjar og fjölskyldu
eru þrjú tungumál töluð dags dag-
lega; íslenska, enska og spænska, og
því örlítið óhefðbundið talmál þar
á bæ en það sem flestir Íslending-
ar þekkja þegar fjölskyldumeðlim-
ir spjalla saman. Kærasti Bjarneyj-
ar, J Williams, er frá Puerto Rico
svo hann og Bjarney tala spænsku
sín á milli. Saman eiga þau þrjá
stráka, Leonardo Þór, Rafael Andra
og Daníel Miguel. Bjarney talar ís-
lensku við strákana á meðan maður-
inn hennar spjallar við þá á ensku.
Ekki spurning um að
passa krakkana
Bjarney segir ekkert mál að taka að
sér skiptinema, svo lengi sem það sé
auka herbergi til staðar inni á heim-
ilinu að þá eigi þetta ekki að vera
neitt mál. „Þegar strákurinn var hjá
okkur árið 2016-2017, þá var ég til
dæmis mikið í burtu. Það voru ein-
hver sundmót sem ég þurfti að fara á
eða vinnuferðir sem stóðu yfir heilu
helgarnar. Að auki vinnur maður-
inn minn mikið á næturvöktum.
Þetta er ekki spurning um að vera
heima og passa. Auðvitað hefði ég
verið til í að fara meira með skipti-
nemana mína og sýna þeim meira af
landinu og náttúrunni. Það hjálpar
að AFS eru dugleg að bjóða krökk-
unum í allskonar ferðir yfir árið og
geta þau nýtt sér það hverju sinni,“
segir Bjarney að endingu.
AFS samtökin hvetja allar fjöls-
kyldur sem hafa áhuga á að fara í
þessa skemmtilegu menningarferð
og hýsa skiptinema sem koma til
landsins í ágúst að hafa samband
við skrifstofu AFS á Íslandi í síma
552-5450 eða á info-isl@afs.org.
glh
Hér má sjá Federico með yngsta strák
Bjarneyjar og J Williams á öxlinni.
Federico dvaldi á Íslandi veturinn
2016-2017. Ljósm. Aðsend.
Mælir með að
taka að sér skiptinema
Bjarney Guðbjörnsdóttir var einu sinni sjálf skiptinemi í Puerto Rico og hefur auk
þess hýst skiptinema tvisvar sinnum og segir reynsluna skemmtilega.
Fjölskyldan ásamt henni Önnu frá Ítalíu sem var skiptinemi hjá þeim 2012-2013.
Ljósm. Aðsend.
Benni, hrútarnir og Hringur hvíla lúin bein í smá stund. Hrútarnir bíða spakir þar
til haldið er áfram.
„Hún er að byggja upp stofn af for-
ystufé,“ segir Benni og horfir glott-
andi á Siggu. „Æ já, maður er allt-
af í eitthverju svona rugli og ég fór
nú bara út í þetta til gamans. Það
var nýlega samþykkt að forystufé
er sérstakur stofn innan íslenska
fjárstofnsins, sennilega uppruna-
lega féð sem hingað kom í upphafi
byggðar. Sakir eiginleika þeirra er
stofninn lítill, sennilega svipaður
fjöldi og geitastofninn. Áhuginn á
forystufé hefur verið að aukast enda
er þetta áhugavert fé á margan hátt.
Mér finnst það líka ábyrgð okkar að
halda utanum þennan stofn og gæta
þess að glata honum ekki,“ segir
Sigga. Þau hjónin eru einnig með
nokkrar venjulegar íslenskar ær og
segja þau forystuféð töluvert frá-
brugðið í allri umgengni og hegð-
un. „Ef ég ætti að reyna að útskýra
muninn myndi ég segja að forystufé
sé svona eins og mitt á milli venju-
lega íslenska fjárstofnsins og geita.
Forystuféð er mun holdminna en
venjulegt fé og ullin er líka öðru-
vísi. Mér er sagt af fólki sem hef-
ur vit á ull að hún sé töluvert mýkri
og kannski er það vegna þess að
undir húðinni er minna fitulag hjá
forystufénu en því venjulega. Fyr-
ir mér er það rökrétt því forystufé
er magurt eins og geitur og geit-
ur hafa mjög mjúka og verðmæta
kasmírull,“ segir Sigga.
Gamlir bjargvættar
Sigga segir forystufjárræktunina
muni tengjast inn í ferðaþjónustuna
þar sem hún hefur í huga að kynna
féð fyrir fólki. „Þetta eru skemmti-
legar kindur og ég held að fólk gæti
haft gaman af því að kynnast þeim,“
segir hún. „Þær temjast líka auð-
veldlega, bara eins og hestar. Þær
fara ekkert frá manni þegar maður
er að vinna með þær, eru gæfar og
það er hægt að teyma þær án þess
að þær taki í taum,“ bætir Benni þá
við. Þau eru sjálf með tvo hrúta sem
þau hafa gert bandvana og fara með
í gönguferðir rétt eins og hunda.
„Gott og spakt forystufé er rosa-
lega skemmtilegt en áttavitinn í
þeim er mjög sterkur og það get-
ur verið erfitt að eiga við þær sem
ætla sér eitthvert annað en þær eiga
að fara. Ástæðan fyrir því að forys-
tufé fylgdi manninum allan þennan
tíma er einmitt þessi sterki áttaviti
sem bændur gátu nýtt sér. Forystu-
féð var t.d. notað til að fara með í
taumi að sækja fé sem hafði heimst
annars staðar. Þá var hægt að teyma
forystukind þangað sem hinar kind-
urnar voru og svo sleppa henni bara
og láta kindurnar elta heim. Ég hef
trú á að þetta hafi verið bjargvætt-
ir í mörgum tilfellum, annars hefðu
þær örugglega ekki fengið að lifa
því ekki gefa þær af sér mikið kjöt
og allt hafði tilgang, menn héldu
lítið af skepnum bara til gamans,“
segir Sigga. „Þetta eru skynsamar
kindur og þær voru ræktaðar vegna
þess á meðan venjulegar kindur
voru til vegna kjöts og ullar,” bætir
Benni þá við.
Ofurfæða í töfluformi
Auk búskaparins, skógræktarinnar,
hestamennskunnar og hnakkasöl-
unnar er Sigga hómópati að mennt
og einn stofnandi frumkvöðlafyr-
irtækisins Pure Natura, sem fram-
leiðir fæðubótarefni úr hliðaraf-
urðum sem falla til við dilkaslátr-
un. „Þetta eru töflur sem innihalda
lambalifur og lambahjörtu, eitt-
hvað sem við borðuðum öll áður
fyrr en er lítið borðað í dag. Í inn-
matnum er langmesta næringin og
þetta er vannýtt auðlind í dag. Við
frostþurrkum hráefnið og blönd-
um við íslenskar jurtir og þetta er
því algjörlega náttúrulegt og hent-
ar fyrir alla,“ útskýrir Sigga. „Þetta
er í rauninni bara ofurfæða í töflu-
formi,“ bætir Benni við og Sigga
tekur undir það. Fyrstu vörurnar
komu á markað árið 2017 og eru
nú fjórar vörur á markaði og fjór-
ar til viðbótar væntanlegar. „Þetta
er í rauninni eitthvað sem hang-
ir á sömu spýtunni og sjálfbærni
og náttúruvernd, því við vinnum
þessar vörur úr afurð sem annars
er illa nýtt. Málið snýst um heil-
brigða skynsemi, heilsu, matarhefð
og sjálfbærni, að fullnýta, minnka
matarsóun og mengun og skila
minna sótspori en ella væri. Áður
fyrr var allt nýtt af skepnu sem var
slátrað en í dag er stór hluti hliðar-
afurða illa nýttur og verðlítill, verð-
laus eða kallar á kostnað við förg-
un. Pure Natura snýst um að búa
til verðmæti úr hliðarafurðum sem
skila litlu eða engu í dag og kjör-
orðið okkar er að allir græði – neyt-
andinn, samfélagið, fyrirtækið og
umhverfið,“ segir Sigga.
arg/ Ljósm. úr einkasafni.
Benni hefur alla tíð verið á kafi í hestamennsku og í dag tekur hann á móti er-
lendum hestamönnum sem vilja kynnast íslenska hestinum í íslenskum aðstæðum.