Feykir - 22.08.2018, Blaðsíða 7

er búin að vera að selja í þessar
verslanir í 20 ár og það gengur
alltaf,“ segir Gréta. „Þetta hefur
auðvitað þróast á öllum þessum
árum, ég held þær séu svolítið
fallegri í dag, bæði kindurnar
og annað, heldur en þær voru
fyrst,“ bætir hún hlæjandi við.

Er stoltust af Afrópíunum
og kindunum
Til eru ýmsar tegundir af
leirbrennslu en Gréta notar
tvær aðferðir, svokallaða
hábrennslu þar sem brennt er í
rafmagnsofni við rúmlega 1200
gráður og rakubrennslu sem fer
þannig fram að þegar búið er að
hrábrenna hlutinn og glerja fer
hún með hann í gasofn í öðru
húsi. Þar er leirinn hitaður
í rúmar 900 gráður og þarf
að taka hlutinn úr ofninum
meðan hann er svona heitur.
Þá er hann settur í spæni
sem kviknar í við hitann og
eldurinn gerir það að verkum
að sprunguáferð myndast á
glerungnum sem er til þess
gerður að þola þessa meðferð.
Svo er hluturinn settur í vatn
til þess að stoppa brennsluna
og loks þarf að þrífa allt með
stálull. „Þetta er mikil vinna en
það er alltaf gaman að sjá hvað
kemur út þegar maður er að
pússa hlutinn upp úr öskunni,
sjá hvernig sprungurnar koma
út. Þetta er svona stærsti
hlutinn af minni framleiðslu,
þessi brennsla,“ segir Gréta en
sem dæmi um muni sem hún
framleiðir með þessari aðferð
eru Afrópíurnar vinsælu sem
margir kannast við.
Hverjar af vörunum finnst
þér skemmtilegast að vinna,
geturðu gert upp á milli?
„Það sem ég er eiginlega
stoltust af í hönnun eru þessar
Afrópíur og kindurnar, það er
það sem ég er stoltust af að hafa
hlotnast að skapa,“ segir Gréta
eftir nokkra umhugsun. „Ég er
líka mjög sátt við selshausinn.
En það er yfirleitt gaman að
vera með þetta í höndunum.
Þegar ég er að gera þessar
Afrópíur þá er kannski meira
ófyrirséð hvernig þær enda,
maður leikur það svoldið af
fingrum fram. Selshausana
steypi ég í mótinu en það er
voða gaman að sjá hvernig þeir
koma út úr brennslunni. En svo
er eitt sem ég fór að gera fyrir
svona tveimur árum, það eru
þessar smjörkrúsir,“ segir Gréta
og sýnir blaðamanni tvöfalda
krús þar sem sú innri er götótt
og áföst lokinu. „Maður setur
bara með tímanum, t.d. hvar
glerungurinn kemur fallegast
út eftir því hvar í ofninum hann
er. Það getur munað hvort þú
ert með hann efst eða neðst í
ofninum.“
En er mikið um afföll?
Gréta hlær. „Það fer minnkandi,
en þegar ég var að byrja þá var
ansi oft sem hluturinn kom nú
ekki vel út - en það var haldið
áfram.“
Þú hefur verið alveg ákveðin
í því að leggja þetta fyrir þig
þegar þú fékkst bakteríuna.
“Ég er stundum að hugsa um
það í dag af hverju ég gafst
ekki bara upp, því að stundum
þegar maður opnaði ofninn,
þá lá við að maður gæti grátið
því útkoman var nú ekkert
alveg eins og maður ætlaði.“
Aðspurð að því hvað þá hafi
helst verið að segir Gréta að það
hafi helst verið glerungurinn.
„Maður þarf að sjá út hvað á að
setja þunnt eða þykkt og hvort
hann passar á hverja leirtýpu
og það er svo margt svona sem
maður lærir bara með því að
horfa á það sem maður fær
út úr ofninum. Það er málið
eiginlega.“
Fórstu fljótlega að selja vöruna
þína eftir að þú byrjaðir?
„Já, ég held það hafi verið
u.þ.b. ári eftir að ég fór á þetta
leirnámskeið sem ég fór á
fyrstu Hrafnagilshátíðina. Það
var svo merkilegt að það seldist
þetta dót, það er eiginlega
alveg ótrúlegt,“ segir Gréta
og skellihlær. „Upp frá því fór
ég að selja í Bardúsa, fyrir 25
árum. Síðan hefur maður verið
að basla við þetta, að reyna að
finna upp eitthvað að búa til.
Ég man nú alveg eftir því, fyrst
þegar ég var með leirpokann í
höndunum, að ég hugsaði bara
„hvað á ég eiginlega að búa til?“
Hugmyndirnar voru ekki á
hverju strái. En í dag held ég að
ég fái miklu fleiri hugmyndir
en ég nokkurn tíma reyni að
búa til.“
Listmunir Grétu eru
fjölbreytilegir, margs konar
skrautmunir og plattar en
einnig hannar hún ýmsa
nytjahluti. En hvaðan skyldu
hugmyndirnar koma, kvikna
þær bara af sjálfu sér?
„Ég veit það ekki, maður
er náttúrulega alltaf að horfa
í kringum sig, þetta bara
einhvern veginn kviknar. Ég
veit ekki hvernig ég á að lýsa því.
T.d. Afrópíurnar mínar, leirinn
rýrnar en það gerir járnið ekki,
og það þenur sig í hitanum í
ofninum, þetta kom ekkert
alveg strax hjá mér og það
voru mikil afföll en ég baslaðist
áfram og þetta er útkoman,
þessar Afrókellingar,“ segir
Gréta en Afrópíurnar hennar
eru búnar til, eins og ýmsir
fleiri munir, úr leir og járni.
„Svo fór ég að búa til fuglana og
svo trén og jólasveina og eitt og
annað. Það þarf að vera ákveðið
rakastig í leirnum þegar maður
setur járnið á þannig að þetta
er svona svolítil kúnst. Svo
hef ég verið að gera dálítið af
því að setja járn á kertastjaka.
Þetta sem ég er að selja í
þessar ferðamannaverslanir
það eru plattarnir, kindurnar,
Afrópíurnar og fuglarnir og ég
Gréta vinnur við selshaus. MYND ÚR EINKASAFNI
Sýnishorn af vörunum hennar Grétu.
smjörið í þessa innri með
götunum, þjappar og setur
vatn í krúsina og lokar og svo
er smjörið alltaf passlegt til að
smyrja með. Þessari hugmynd,
sem er líklega aldagömul, var
gaukað að mér, það var fólk
sem hafði keypt sér svona
erlendis sem sýndi mér sína.
Svo fór ég í að búa til mína
útfærslu, þróa og finna út hver
stærðarmunurinn þyrfti að
vera, það var þó nokkuð mál, en
þetta er nú loksins orðið þannig
að ég get lokað þeim. Leirinn
er þannig að hann breytir sér
stundum í hábrennslunni, þó
hann eigi að vera hringur þá
breytir hann kannski um lögun
ef maður hefur eitthvað hreyft
við honum eftir að hann kom
úr mótinu þá vill hann breyta
sér í brennslunni en ég er búin
að ná því að búa mér til mót
þannig að þetta tekst yfirleitt.
Það er heljarvinna við þetta
allt saman en ég er sátt við
útkomuna á þeim.“
En skyldi Gréta grípa í eitthvert
annað handverk á kvöldin þegar
vinnudegi á leirverkstæðinu
lýkur?
„Nei, ég get nú eiginlega ekki
sagt það. Oft á tíðum er ég
kannski bara búin að ofbjóða
puttunum í þessu þannig að
það er varla hægt að bjóða þeim
upp á að setjast niður og fara
kannski að prjóna eða sauma.
En ég hugsa með mér að það
ætli ég að gera í ellinni, þegar
ég verð orðin gömul, hvort sem
það verður eða ekki, það kemur
í ljós,“ segir leirlistakonan
Gréta að lokum.
Afrópíurnar og selirnir eru meðal þeirra muna sem Gréta er sérlega ánægð með.
Kindurnar hafa alltaf notið vinsælda.
Munirnir sem Gréta hannar eru fjölbreytilegir.
31/2018 7