Bændablaðið - 15.12.2016, Qupperneq 53

53Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2016
Íslendingar hafa mátt þola mis-
jafnt veðurfar um liðnar aldir.
Hlýindaskeið voru stundum um
árabil og ennþá hlýrra tíðarfar
en nú er. En oft voru langvarandi
kuldaskeið og gat þá verið torsótt
hjá mörgum að afla sér lífsviður-
væris. Búendur á Snæfjallaströnd
hafa mátt þola marga óveðurs-
hrinuna í norðan garði, en þá
skellur stormurinn af miklum
krafti niður af fjallgarðinum.
Oft hef ég lifað snögg veðrabrigði
og norðan áhlaup á Snæfjallaströnd.
Áður fyrr var alltaf komið hörkufrost
í norðan átt og þá var snjókoman
fínkornuð og þyrlaðist upp svo það
gat jafnvel verið erfitt að ná andan-
um úti í verulegum byl. Einnig gerði
oft skyndilega norðanrok á sumr-
in, einkum þegar kom fram í júlí
og águst, með slagveðursrigningu.
Dalsáin er grýtt og heyrist alltaf
niður í henni. Það þykir til marks
um veðurbreytingu og norðan storm
þegar hár niður er í ánni. Í Holubúð
(verstöð) í Vigur þótti mönnum
það fyrirboði um hvassviðri ef hár
niður heyrðist í Möngufossi norðan
Djúpsins.
Á síðustu árum þegar hafflötur-
inn norður af Íslandi er orðinn hlýrri
er norðanáttin oft með frostleysu í
byggð en fennir í vægu frosti til
fjalla, snjórinn klessist og safnast
upp á fjöllum, og undir fjallshlíðum.
Nú er Drangajökull eini jökullinn á
Íslandi sem stækkar og dafnar, enda
mæðir norðanáttin mest á norðan-
verðum Vestfjörðum og Norðurlandi.
Árið 1920 var mikill snjóavetur,
Ásgeir í Æðey gaf mér tvær mynd-
ir sem hann tók 6. júlí og sýna
samfelldan skafl undir brúnum á
Snæfjallaströndinni. Álíka mikill
snjór var á ströndinni vorið 2013
en nokkru meiri 2014.
Fyrsta áhlaupið, með mikilli
fannkomu, sem ég man eftir var í
byrjun október 1942. Féð í Unaðsdal
var í túninu en hraktist strax niður í
fjöru þegar norðanáhlaupið skall á.
Ekki var viðlit að koma því heim í
fjárhús á móti norðanrokinu svo það
var tekið til bragðs að láta það sem
hægt var inn í kirkjuna, sem stendur
á sjávarbakkanum, en fjöldi fjárins
hraktist í sjóinn.
Kaupfélag Ísfirðinga fékk
þennan dag vélbátinn Gunnbjörn
hjá Samvinnufélagi Ísfirðinga til
að sækja kjöt frá sláturhúsinu í
Vatnsfirði og voru kjötskrokkarnir
settir í lestina, en síðan var komið við
í Bæjum og lifandi fé tekið á dekkið.
Rétt eftir að skipið lagði af stað skall
veðrið á og skipstjórinn lagði ekki í
að halda ferðinni áfram, en lagðist
við tvö ankeri á Dalsvíkinni. Urðu
skipverjar varir við að kindur rak
jarmandi fram hjá bátnum. Blaðið
Skutull getur þess í frétt þann 12.
okt. að Gunnbjörn hafi legið þarna
í 30 tíma og keyrt upp í veðrið og
á fullri ferð í þrjár klukkustundir til
að legufærin héldu.
Ekki var bústofninn stór á
Lyngholti en flest af fénu náðist
inn, en um 10 kindur vantaði. Þegar
stytti upp var mikið leitað að fénu
með því að stinga járnteinum niður
í skaflana sem voru allt að þriggja
metra dúpir undir börðum en ekkert
fannst fyrr en um vorið þá sást að féð
hafði verið fyrir innan Hádegisnes
þar sem snjódýptin var einna mest
eða 3–4 metrar.
Í norðan áhlaupi 4. febrúar 1968
þegar Heiðrún II og breskur togari
fórust í Ísafjarðardjúpi og annar
togari strandaði var ég staddur í
Reykjavík. Þá brast á með norðan
stórhríð og miklu frosti skyndilega.
Mikil ísing hlóðst strax á skip sem
voru á sjó í veðurofsanum svo ekki
var við neitt ráðið. Þá hringdi til mín
Sigurður Bjarnason alþingismaður
og kvaðst hafa verið að ræða við
ráðamenn hjá Póst- og símamála-
stofnun og kom þá fram að áhuga-
vert væri að setja upp svokallaða
strandvarðstöð til öryggis ef og þegar
slæmt loftskeytasamband væri við
loftskeytastöðina á Ísafirði. Bað
Sigurður mig að sjá um slíka loft-
skeytastöð og Landsíminn myndi
afhenda mér tækið. Ég fór svo heim
með gamla loftskeytastöð af sömu
gerð og var löngum í fiskibátum á
Íslandi og setti hana upp á Mýri. Ég
hlustaði svo oft á neyðarbylgjuna
2182, einkum þegar vont var veður,
en þurfti mjög sjaldan að gefa mig
fram, en man eftir að hafa verið við
hlustun þegar sjóslys urðu. En ég
fylgdist vel með rækjubátunum á
veiðum í Djúpinu og gat talað við þá
á 2311. Að sjálfsögðu þáði ég enga
þóknun fyrir þessa „bakvakt“ um
20 ára skeið.
Sneggstu veðrabrigði sem ég
hef upplifað voru um hádegi 11.
Febrúar 1973. Við hjónin og Páll
Jóhannesson bóndi í Bæjum fórum
í afmælisboð inn að Laugarási í
Skjaldfannardal laugardaginn 10.
febrúar. Ágætt veður hafði verið
undanfarna daga, en veðurspáin ver
ekki góð, á sunnudag átti að ganga
í norðan átt og snjókomu. Mikill
snjór var í Lónseyrarleiti eins og
oft að vetrinum. Við fórum á bíl inn
að Leitinu og gengum svo inn fyrir
Kaldalón, en þangað vorum við sótt
á öðrum bíl. Við vorum svo í góðri
afmælisveislu um kvöldið með fólki
af nágrannabæjum. Á sunnudags-
morguninn sá ég að loftvogin stóð
mjög neðarlega og hafði vart séð
svo áður. Við drifum okkur af stað
eftir morgunverð og húsbóndinn
Jón Fanndal Þórðarson nýfertugur
keyrði okkur út að Ármúla þar sem
Páll í Neðri-Bænum gisti. Hann var
þá að skoða til heyja með Sigurði
Hannessyni bónda. Það dróst smá-
tíma að við færum af stað með Jóni
í Laugarási sem fór með okkur á
bílnum inn fyrir Seleyri. Svell var
milli landa í Lóninu og náði nokkuð
fram fyrir grasi grónar eyrarnar. Við
gengum því beint af augum, rétt fyrir
innan ísröndina, að litlu brúnni við
Flautá og lögðum af stað bílveginn
upp brekkuna. Blankandi logn var,
spegilsléttur sjórinn, heiðbjartur him-
inn og sólin skein glatt á móti okkur.
Þegar við vorum komin rúmlega upp
hálfa brekkuna, og Drangajökull í
fjarlægð að baki, var eins og eitthvað
kitlaði mig í bakið. Ég leit við til
að gá hvað þetta gæti verið. Þá var
þetta fyrsta vindhviðan, kólgubakki
og hríðarveggur var að brjótast niður
í Lóndalinn. Eftir örstutta stund var
komið rok og þreifandi bylur. Ég
hafði hringt í Ingvar son minn sem
var þá heima á Mýri, og var hann
- Framhald á næstu síðu.
Kafli úr bókinni Undir Snjáfjöllum – Önnur bók. Þættir um búsetu og mannlíf á Snæfjallaströnd eftir Engilbert S. Ingvarsson:
Áhlaupsveður
Úr bókinni Undir Snjáfjöllum. Fólk af Snæfjallaströndinni prúðbúið á leið á ball kastar mæðinni í Dynjandisdal.
Bókaútgáfan Hólar hefur
gefið út bókina Djúpmannatal
1801-2011 sem tengist sögu-
sviði bókarinnar Undir
Snjáfjöllum. Djúpmannatal
var gefið út í samvinnu
við Félag Djúpmanna í
Reykjavík, Útgáfufélag
Búnaðarsambands Vestfjarða
og Sögumiðlun.
Það var eiginmaður
Guðrúnar, Ólafur heitinn
Hannibalsson, sem ritstýrði
verkinu, sem var nær fullbúið
til prentunar þegar hann féll
frá 30. júní 2015. Gagnaöflun
í bókina tók fjölda ára, eða allt
frá 1954, en Ólafur kom að
verkinu 2009. Þar er að finna
skrá yfir íbúa við Djúp frá árinu
1801. Það er í Snæfjallahreppi,
Nauteyrarhreppi, Reykja-
fjar ð arhreppi, Ögurhreppi og
Súðavíkurhreppi. Eru þó undan-
skildir íbúar yst við Djúpið vest-
anvert, þ.e. í gamla Eyrarhreppi,
Hólshreppi og í Súðavík að
mestu. Stærsti hluti fyrrnefnds
svæðis er nú kominn í eyði.
Óskum viðskiptavinum og landsmönnum öllum
gleðilegra jóla og farsældar á nýju ári.
Með þökk fyrir viðskiptin.