Bændablaðið - 05.07.2018, Blaðsíða 27

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. júlí 2018 27
hvað verður með afurðaverð í
haust.“

Ferðaþjónustan gefur meira
en sauðfjárbúskapurinn
Jón og Elsa María eru með
blandaðan búskap; rúmlega
20 kýr og um 250 fjár í vetur.
Elsa María er útivinnandi, hefur
verið leikskólastjóri á Þingeyri
til margra ára og tók sér árs frí
til að klára nám við Háskóla
Íslands. Hún er að fara að taka
við nýju starfi á Ísafirði í ágúst.
Búreksturinn hefur verið
nokkuð stöðugur og þau hafa
bara haldið honum í því horfi
sem húsin leyfa. Þau eru einnig
með ferðaþjónustu, taka á móti
ferðahópum sem þau bjóða í
súpu og svo eru þau með snoturt
hús í hlaðinu sem þau leigja út.
„Við tökum á móti um 12 hópum
í sumar sem við bjóðum í súpu
til okkar. Það er þá ýmist kjöt-
eða fiskisúpa sem við eldum.
Það er einn tiltekinn ferðaþjón-
ustuaðili sem hefur boðið upp
á fastar heimsóknir til okkar
fyrir erlendu ferðahópana. Á
meðan að borðhaldið stendur
yfir er sýnd heimildarmyndin
Síðasti bóndinn í dalnum eftir
Sigurð Grímsson um Sigurjón á
Lokinhömrum,“ segir Jón.
Jón segir að ástandið í sauð-
fjárræktinni í landinu sé ekki
beint upplífgandi og til marks
um það hafi þau fengið töluvert
meira fjárhagslega út úr ferða-
þjónustunni á síðasta ári en þeim
400 lömbum sem þau lögðu inn
í sláturhúsið. „Þetta er auðvit-
að þrælavinna, sérstaklega á
þessum árstíma,“ segir Jón en
blaðamaður var í heimsókn hjá
honum í kuldatíð á sauðburði.
„Við ætlum hins vegar að halda
okkar striki og sjá hvernig þetta
þróast.
Bændum fer nokkuð ört fækk-
andi í sveitunum sem liggja næst
Dýrafirði, bæði sauðfjárbændum
og kúabændum fækkar. Tveir
kúabændur eru eftir í Dýrafirði,
tveir í Önundarfirði, einn í
Súgandafirði, einn í Bolungarvík
og einn í Álftafirði – það er
engin nýliðun. Eitt sauðfjárbú
í Dýrafirði var lagt niður á síð-
asta ári og það á eftir að koma í
ljós hvernig þetta verður í haust.
Bændur eldast og það er enginn
til að taka við.“
Hulda Birna Albertsdóttir,
umhverfisskipulagsfræðingur hjá
Náttúrustofu Vestfjarða, hefur
haft umsjón með verkefninu rekj-
anleiki.is. Hún segir að staðan á
verkefninu sé þannig að vegna
fjárstuðnings frá uppbyggingar-
sjóði Vestfjarða, sem fékkst í
fyrra og nær til þriggja ára, sé
ætlunin að koma 15 bæjum til
viðbótar inn í verkefnið.
„Við ætlum líka að markaðs-
setja merkið og vörurnar undir for-
merkjum rekjanleikans. Þessir bæir
sem eru komnir inn eru formlegir
þátttakendur í verkefninu en við
höfum ekki alveg lokið vinnunni
við merkingar og þess háttar.
Vefurinn var stofnaður 2015 og
við leggjum aðaláherslu á að koma
sveitabæjum á Vestfjörðum inn í
verkefnið fyrir styrkinn sem við
fengum frá uppbyggingasjóði. Við
viljum svo auðvitað útvíkka þann
hring um allt land ef möguleiki
verður á því,“ segir Hulda Birna.
Einblínum núna á merkingar
heima á bæjum
„Við sjáum það fyrir
okkur að hægt verði
að merkja vörur
í sláturhúsum
en þau slátur-
hús sem við
höfum rætt
við hingað
til hafa ekki
gefið kost
á því að það
verði hægt í
nánustu fram-
tíð. Við höfum því
ákveðið að reyna að
einblína núna á
þá aðila sem
taka heim til
sín og geta þá
merkt sínar
vörur þar
og selt. Við
höfum samt
ekki gefist upp á
sláturhúsunum og
hyggjumst reyna að
vinna með þeim í framtíðinni við
að koma rekjanleikanum þangað,“
segir Hulda Birna.
Kjötið rakið til beitilandsins
„Með verkefninu er lagt upp
með að neytandinn geti rakið
sitt kjöt beint til beitilandsins
og þannig séð hvernig sitt kjöt
hefur verið „kryddað á fæti“.
Við höfum ýmsar rannsóknir
fyrir okkur sem styðja það að
bragðmunur er á milli kjöts eftir
því í hvernig gróðurlendi sauðféð
gengur og þar má til dæmis nefna
hvannarlömbin hjá Höllu í Ytri-
Fagradal.
Það er búið að hanna merkingar
á á afurðirnar bæði fyrir Húsavík
og Gemlufall og eitthvað af
hinum búunum. Verkefnið hefur
ekki almennilega farið í gang
og náð því að hægt sé að selja
afurðirnar upprunamerktar úti í
búð, nema hjá þeim í Húsavík.
Bændurnir þar merkja vörurnar
sjálfir, enda taka þeir talsvert af
skrokkum heim þar sem þeir eru
með kjötvinnslu. Vörurnar þeirra
eru seldar á veitingahúsi og í
Kaupfélagi Steingrímsfjarðar á
Hólmavík.
Við höfum ekki gefist upp á
sláturhúsunum ennþá, svo það
er enn í vinnslu. Við höfum
ekki farið á formlegan fund með
neinum en höfum rætt við tvo.“
Neytendur horfa æ meira á
uppruna matvæla
Að sögn Huldu Birnu er
rekjanleiki matvæla alltaf að
verða vinsælli meðal fólks. „Það
vill sjá hvaðan fæðan kemur og
með okkar rekjanleika er það
hægur leikur. Þar getur fólk
skannað vöruna í búð eða þegar
heim er komið og fer þar strax
inn á heimasíðu búsins sem
kjötið kemur frá og fær allar þær
upplýsingar sem hvert bú vill gefa
neytandanum.
Þetta gefur einnig bændum
möguleika á metnaðarfyllri ræktun
og markaðssetningu á sinni vöru og
að auglýsa alla þá kosti sem þeirra
bú hefur.
Fólki finnst einnig gaman að
geta tengt vörur við bakgrunn
þeirra með því að sjá myndir af
lífinu á bænum, kindunum og
ræktarlandinu,“ segir Hulda Birna.
Frekari upplýsingar um
verkefnið er að finna á vefnum
rekjanleiki.is. /smh
Kjötið rakið til beitilandsins í gegnum umbúðamerkingar:
Þurfa velvilja afurðastöðvanna og samstarf
– til að verkefnið komst almennilega af stað
Hafdís Sturlaugsdóttir, bóndi í Húsavík á Ströndum, og Hulda Birna Albertsdóttir frá Náttúrustofu Vestfjarða
með sauðfjárafurðir Húsavíkurbúsins vel upprunamerktar í Kaupfélagi Steingrímsfjarðar á Hólmavík.
Mynd / úr einkasafni