Bændablaðið - 05.07.2018, Blaðsíða 34

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. júlí 201834
„Ófreskjan úr austri” olli mesta
fjárdauða í Bretlandi í fimm ár
Óvenjukaldur vetur og vor í
Bretlandi á þessu ári virðist
hafa leitt til mesta sauðfjár-
dauða í landinu í fimm ár sam-
kvæmt tölum National Fallen
Stock Company (NFSCo) og
fram kemur í Farmers Weekly.
Kuldi og bleyta var óvenju
mikill frá því í febrúarlok. Drapst
fullorðið fé því umvörpum og
var dánartíðnin 10% hærri en í
meðalári, eða 15.000 skepnur.
Lambadauði var enn meiri,
eða 30% umfram meðaltal, eða
250.000 lömb.
Hér á landi þætti mikið að
bændur misstu um 13.000 fjár í
meðalári, en hafa verður í huga
að í Bretlandi gengur flest fé úti
allt árið, ólíkt því sem hér þekkist.
NFSCo hóf að taka saman
tölur um fjárdauða í Bretlandi
2011. Samkvæmt þeim gögnum
átti 69% lambadauðans sér stað á
tímabilinu frá mars og fram í maí.
Þar af átti 35% af afföllunum sér
stað í apríl.
Dánartíðnin í vor var sú mesta
síðan 2013 og er líklega talin
vera sú versta sem nokkru sinni
hefur verið. Naut NFSCo góðs
samstarfs við bændur við að taka
saman þessi gögn.
„Ófreskjan úr austri“
Í frétt Farmers Weekly segir að
ótíðin í vor hafi byrjað 23. febrúar
þegar „Ófreskjan úr austri“ (Beast
of the East), veðrafyrirbrigði sem
átti upptök sín í Síberíu, seig yfir
stóran hluta Evrópu. Herjaði
veðrið á mörg héruð Bretlands
með miklum vindi og snjófjúki.
Kuldi og rigning í kjölfarið leiddi
svo til þess að mars varð kaldasti
mánuður sem mælst hefur í heilan
áratug.
Góða veðrið undanfarnar vikur
hefur þó fengið fólk til að gleyma
vonda veðrinu þegar sauðburð-
ur stóð sem hæst, að sögn Phil
Stocker hjá Landssamtökum
breskra sauðfjárbænda. Segir
hann tölur NFSCo sýna vel þann
skelfilega missi og tilheyrandi
fjárhagslegan skaða sem bændur
hafi orðið fyrir.
„Ef afurðaverð væri ekki til-
tölulega hátt eins og nú er, væru
bændur í miklum vanda. Samt
munu margir bændur enn eiga
langt í land með að ná saman
endum,“ segir Stocker. /HKr.
UTAN ÚR HEIMI
SKÓGRÆKT&LANDGRÆÐSLA
Sauðfjárbændur í Skeiða- og Gnúp-
verjahreppi hittust nýverið inni á
framanverðum Gnúpverjaafrétti í
árlegri landgræðsluferð.
Gnúpverjaafréttur nær frá
Þjórsárdal og inn að Hofsjökli.
Bændurnir nutu aðstoðar vinnuflokks
Landsvirkjunar, sem starfræktur er
frá Búrfellsvirkjun yfir sumartímann.
Einnig var með í för Sigþrúður
Jónsdóttir, sem er beitarsérfræðingur
Landgræðslunnar. Tilgangur
ferðarinnar var að græða upp sár
sem hafa myndast vegna foks og
notuðu til þess ónýtar heyrúllur.
Einnig var borinn á tilbúinn áburður
á viðkvæmt svæði og túnvingli sáð í
u.þ.b. 2 hektara landsvæði.
Löng hefð fyrir landgræðslu
Landgræðsla á afrétti Gnúpverja
eiga sér langa sögu en fyrstu land-
græðsluaðgerðir þar eru frá árinu
1960, á svonefndu Hafi, sem er
svæði skammt innan við Búrfell.
Hlé varð á aðgerðum fram yfir
Heklugosið 1970, en þá féll mik-
ill vikur á þetta svæði og enn á ný
í Heklugosinu 1980. Á þessum
árum var flugvél Landgræðslunnar
DC-3 notuð til að dreifa áburði og
fræjum.
Landbótafélag starfrækt
Síðustu áratugina hafa allar að-
gerðir verið unnar á jörðu niðri.
Árið 1994 tók áhugafólk í
Gnúpverjahreppi sig saman, með
stuðningi frá Landgræðslunni, og
hóf að loka rofabörðum og sá í
vikurmela við rætur Sandafells
og við Rauðá. Upp úr því varð
landgræðsludagurinn árlegur
viðburður. Eftir að gæðastýring í
sauðfjárrækt hóf göngu sína hefur
verið unnið samkvæmt landbóta-
áætlun fyrir Gnúpverjaafrétt,
með styrk úr Landbótasjóði
Landgræðslunnar. Landbótafélag
Gnúpverja var stofnað 2009 og
hefur það séð um landgræðslu-
aðgerðirnar síðan.
Heyrúllur nýtast vel
Eins og áður sagði þá hafa gos-
efni úr Heklu margsinnis fallið á
framanverðan Gnúpverjaafrétt.Á
landgræðslusvæðinu eru rofabörð
og jarðvegur víða mjög vikurbor-
inn og þar er erfitt að koma lífi
í hann. Þar sem mest er af vikri
og í rofabörð hefur reynst best að
nota heyrúllur sem ekki eru lengur
nothæfar í fóður. Rúllurnar eru
tættar í sundur og jafnaðar út.
Þannig mynda þær hálfgert teppi
yfir svæðið sem stöðvar jarðvegs-
fok og myndar hentugar aðstæður
fyrir nýjan gróður. Árangur þessa
starfs er verulegur og svæðið hefur
gjörbreyst. Tekist hefur að loka
rofabörðum og koma gróðri í
vikurmela, sanda og moldir. Áður
en landgræðsla hófst var tölu-
vert fok svæðinu sem nú heyrir
sögunni til. /BR
Landgræðsluleiðangur inn á afrétt
Hluti hópsins sem tók þátt í verkefninu á Gnúpverjaafrétti
Góðar græjur auðvelda verkin til mikilla muna.