Bændablaðið - 16.05.2019, Qupperneq 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 16. maí 20192
FRÉTTIR
.
m

r
H
Hafrarækt að Sandhóli í Skaftárhreppi:
Tvöfaldar ræktunina milli ára
Ræktun og vinnsla á höfrum til
manneldis að Sandhóli í Skaft-
árhreppi gengur vel og og anna
ábúendurnir ekki eftirspurn.
Örn Karlsson, bóndi að
Sandhóli, segist því hafa ákveðið
að tvöfalda ræktunina og sáði
höfrum í 130 hektara í vor.
„Ræktunin hefur gengið vonum
framar,“ segir Örn, sem hefur
undanfarin ár prófað sig áfram
með að rækta hafra. „Landið sem
við sáðum í var fremur blautt í
vor og því tók lengri tíma að sá en
venjulega, eða frá miðjum apríl og
fram að 5. maí.“
Höfrum sáð í 130 hektara
Örn segir að hann hafi tvöfaldað
ræktun á höfrum í ár frá því í fyrra
og sáð í um 130 hektara í vor.
„Ræktunin á síðasta ári gekk mjög
vel. Sérstaklega í gömlum túnum,
og á bestu stykkjunum erum við að
fá sjö tonn af þurrkuðum höfrum
á hektara en niður í 2,5 tonn af
nýrækt.
Eftirspurnin eftir unnum höfrum
er slík í dag að við getum ekki
annað henni og því ekkert annað
að gera en að auka ræktunina.
Ég hef prófað mig áfram með að
rækta hafra í níu ár og uppskeran
hefur verið mjög góð flest árin.
Fyrstu árin var það í smáum stíl,
á þremur eða fjórum hekturum og
til skepnufóðurs. Ég ákvað því að
fara alla leið og fullrækta og vinna
hafrana.“
Annar ekki eftirspurn
„Eftirspurnin eftir höfrunum er
meiri en svo að við getum annað
henni. Ég hef því miður þurft að
neita verslunum, mötuneytum og
bökurum um hafra undanfarið þar
sem þeir eru einfaldlega búnir hjá
mér. Til mín hafa einnig leitað
aðilar sem hafa áhuga á ýmiss
konar vinnslu með hafra eins og að
búa til próteinstangir, haframjólk
og annað slíkt og möguleikarnir
óendanlegir. Það lá því beint við að
auka ræktunina,“ segir Örn.
Auk þess að rækta hafra ræktar
Örn fimmtíu hektara af byggi og
fjóra hektara af rúgi.
Örn segist ekki vita til þess að
aðrir ræktendur hafi farið út í að
fullrækta hafra til manneldis þótt
talsvert af honum sé ræktaður til
sláttar sem skepnufóður. Hann segir
hafrafræin vera innflutt en að hann
hafi gert spírunarpróf á fræjum úr
eigin ræktun og að spírunarprósentan
hafi ekki verið nógu góð.
Mikil sól best
„Til þess að ræktun á höfrum takist
vel þarf helst að vera sólríkt sumar
og ekki mikil vætutíð og ekki mikil
næturfrost í ágúst.
Hafrar þurfa lengri ræktunartíma
en bygg og algengt að við séum
að þreskja þá um mánaðamótin
september og október,“ segir Örn
Karlsson, bóndi að Sandhóli að
lokum. /VH
Mynd / Magnús Hlynur Hreiðarsson
Mynd / Úr einkasafni
Lokaskýrsla um átaksverkefni í byggrækt á Íslandi 2013–2018:
Vaxandi áhugi á byggrækt
Byggrækt á Íslandi hefur jafnt
og þétt vaxið fiskur um hrygg
undanfarin ár og skiptir þar án
efa mestu máli almennur áhugi
bænda á nýsköpun í ræktun.
Aukinn áhuga má einnig merkja
í ræktun annarra nytjaplantna svo
sem repju og hafra. Þann ágæta
árangur sem íslenskir bændur hafa
náð í ræktun byggs má án efa skýra
með ýmsum þáttum eins og batnandi
umhverfisskilyrðum til ræktunar,
bættum búskaparháttum, prófunum
á erlendum byggyrkjum auk kynbóta
sérstaklega fyrir íslenskar aðstæður.
Niðurstöður 30 ára ræktunar
Í frétt á vef Landbúnaðarháskóla
Íslands vegna útkomu skýrslu
um átaksverkefni í byggrækt á
Íslandi á árunum 2013–2018
segir að starfsmenn skólans
Íslands leggi, eftir fremsta megni,
lóð á vogarskálar nýsköpunar
í landbúnaði á ýmsum sviðum
og hafa meðal annars stundað
rannsóknir á byggi undanfarna
áratugi.
Í skýrslunni birta höfundar
yfirlit yfir niðurstöður úr
samanburðartilraunum á byggi
sem fram hafa farið víðs vegar
um landið á yfir 30 ára tímabili.
Farið er yfir helstu niðurstöður
sjúkdómsrannsókna, ásamt því að
framtíð byggrannsókna og nýtingar
eru reifaðar.
Uppskera aukist og
ræktunartímabilið styst
Niðurstöður sýna að uppskera
í tilraunum hefur aukist á sama
tíma og ræktunartímabilið styttist.
Íslenskar kynbótalínur skila ekki
aðeins meiri uppskeru í tilraunum
heldur skríða þær einnig fyrr sem
leiðir til þess að þær eru uppskornar
fyrr.
Niðurstöðurnar sem kynntar eru í
skýrslunni undirstrika bæði kosti og
galla íslenska kynbótaverkefnisins
og eru því mikilvægar fyrir
áframhald yrkjatilrauna hérlendis.
Niðurstöðurnar undirstrika jafnframt
að næsta stóra áskorun kynbótafólks
er að auka sjúkdómsþol í íslenskum
byggyrkjum, enda sýna rannsóknir
að fjölbreytileiki sjúkdómsvaldandi
sveppa er mun meiri hérlendis en
ætla mætti og fyrirsjáanlegt að
sjúkdómsálag aukist umtalsvert eftir
því sem byggrækt eykur útbreiðslu
sína.
Skýrsluna í heild má finna á
heimasíðu Landbúnaðarháskóla
Íslands. /VH
Norðlendingar bregðast vel við áskorun Búnaðarsambands Eyjafjarðar:
Skólamötuneyti noti sem mest af íslensku hráefni
„Við vitum ekki nákvæmlega
hvernig staðan er hjá skóla-
mötuneytum í Eyjafirði, en
fannst ástæða til að minna
á kosti þessa að versla inn
íslenskt hráefni,“ segir Sigurgeir
Hreinsson, framkvæmdastjóri
Búnaðarsambands Eyjafjarðar.
Sambandið skoraði á bæjar- og
sveitarstjórnir í Eyjafirði að beita
sér fyrir því að mötuneyti grunn- og
leikskóla noti sem mest af íslensku
hráefni.
Sigurgeir segir eðlilegt að
sveitarfélög setji sér þá stefnu að
nota sem mest af íslensku hráefni
í skólamötuneytum, þannig fái
nemendur hollan mat og um leið
sé hægt að auka vitund þeirra á
íslenskri framleiðslu og gildi hennar
fyrir samfélagið. Ekki síst bendir
Sigurgeir á að matur úr héraði fari
betur með umhverfið, fótsporið sem
flutningur matvæla frá útlöndum er
sé mun meira.
Ekki horft á heildarmyndina
„Okkur er kunnugt um að
veitingastaðir bjóða upp á kjöt frá
útlöndum, það á meðal annars við
um nautakjöt og helstu rökin þá að
það sé ódýrara. Þá er kannski ekki
verið að horfa á heildarmyndina
og kolefnisfótsporið sem
innflutningurinn veldur. Með þessari
ályktun viljum við vekja athygli á
þessu máli og að við Eyjafjörð er
stundaður öflugur landbúnaður sem
og einnig sjávarútvegur, það er okkar
hagur að matarinnkaup séu sem mest
úr heimahéraði,“ segir Sigurgeir.
„Það þarf að skapa metnað fyrir
því að nota heimafengnar vörur, mat
úr héraði eins og stundum er sagt.
Víða erlendis er greinilegt að slíkur
hugsunarháttur er sterkur en sú hefð
hefur ekki skapast hér að mér finnst.“
Áhersla á góða og holla næringu
Katrín Sigurjónsdóttir, sveitarstjóri
í Dalvíkurbyggð, segir að
sveitarfélagið sé með samning við
verktaka um rekstur mötuneytis í
grunnskólum og öðrum leikskóla
af tveimur, en hinn sé með matráð.
Í skólastefnu Dalvíkurbyggðar sé
áhersla lögð á að nemendur fái góða
og holla næringu, þ.e. lagt er upp
með að nemendum bjóðist fjölbreytt,
holl og heilbrigð fæða og hráefnið
sé vandað. Annað sé ekki tilgreint í
samþykktum stefnum.
Sveitarstjórn Eyjafjarðarsveitar
tekur í svari til BSE undir með
sambandinu, en í sveitarfélaginu er
í gildi samningur við rekstraraðila
um rekstur mötuneytis. Ályktun
sambandsins var komið á framfæri
í útboðsgögnum sem verið er að
vinna varðandi áframhaldandi rekstur
mötuneytisins.
Þröstur Friðfinnsson, sveitar-
stjóri Grýtubakkahrepps, segir
að sveitarstjórn taki undir með
sambandinu og að hún muni
kappkosta að nýta íslenskt hráefni
og hráefni úr nærumhverfi hér
eftir sem hingað til. Sveitarstjórn
Svalbarðsstrandarhrepps hefur komið
skilaboðum bréfsins áleiðis til þeirra
sem sjá um innkaup á matvælum á
vegum Svalbarðsstrandarhrepps.
Mögulega er eitthvað innflutt
Ásthildur Sturludóttir, bæjarstjóri
á Akureyri, segir í sínu svari til
sambandsins að fram hafi komið í
samantekt frá fjársýslusviði að mest
allt hráefni sem keypt sé í mötuneyti á
vegum Akureyrarbæjar sé innlent og
eftir fremsta megni sé reynt að kaupa
afurðir úr héraði. Allt kjöt og álegg
sem notað er í mötuneytum skólanna
á Akureyri er keypt af aðila í héraði,
að því er fram kemur í svarinu, en
einnig að mögulegt sé að eitthvað
af því sé innflutt, svo sem svína- og
nautakjöt. Allur fiskur er keyptur
á Akureyri, kjúklingur keyptur af
innlendum aðila, en hugsanlegt að
eitthvað af honum sé innflutt. Sama
gildi um grænmeti og ávexti sem
að hluta eru innfluttir en reynt að
kaupa grænmeti úr heimahéraði.
Nýjar kartöflur komi frá Sílastöðum
í nágrenni Akureyrar, en forsoðnar
kartöflur séu frá Hollandi. Þurrvara
sé að mestu leyti innflutt en hluti af
henni pakkað hér á landi.
„Akureyrarbær er sífellt að
endurskoða innkaup sín og að
sjálfsögðu er reynt að kaupa af aðilum
í heimahéraði,“ segir Ásthildur,
bæjarstjóri á Akureyri, í svari sínu.
Sigurgeir segir að greinilega vilji
menn bjóða upp á íslensk matvæli í
mötuneytum skólanna, en vekur á
því athygli að í sumum tilvikum viti
þeir kannski ekki hvað verið er að
kaupa, samanber að Akureyrarbær
kaupi hráefni af aðila heima í
héraði, en mögulega sé eitthvað af
því innflutt. Þeir aðilar séu ef til vill
að flytja inn kjöt en viðskiptavinur
stendur í þeirri trú að um innlenda
vöru sé að ræða. /MÞÞ
Mynd / HKr.