Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1992, Qupperneq 19

Sambýli
Meðferðarheimili einhverfra að
Trönuhólum 1 í Reykjavík var opnað
síðla árs 1982. Það var fyrsta heimili
af þessu tagi hér á landi og hefur starf-
að í anda þeirrar hugmyndafræði að
einhverfir, sem og aðrir fatlaðir, skuli
búa á heimilum í venjulegum íbúða-
hverfum til að lifa við eins eðlilega
lífshætti og framast er unnt. A heimil-
inu að Trönuhólum bjuggu í upphafi 7
einstaklingar en þeir voru aðeins hluti
þeirra einhverfu unglinga sem höfðu
þörf fyrir vistun af þessu tagi. Þess
vegna var fljótlega stefnt að því að
koma á fót öðru heimili. Það var svo
opnað á Sæbraut 2 Seltjarnarnesi
fyrripart árs 1990. Um sama leyti var
heimilinu á Trönuhólum breytt í sam-
býli. Sumarið 1991 var svo þriðja
heimilið stofnað í Hólabergi í Breið-
holti og í tengslum við það var komið
upp vemduðum vinnustað.
Sœbrautarmálið
Þegarfjallað erum Umsjónarfélag
einhverfra er ekki unnt að sneiða hjá
deilum þeim sem urðu um málefni
einhverfra og búsetumál fatlaðra
almennt og hófust með Sæbrautar-
málinu svonefnda. Umsjónarfélagið
hefur látið þau mál mjög til sín taka.
í sama mund og unglingamir fluttu
inn á heimili sitt á Sæbraut á Seltjamar-
nesi kom í ljós að samhyggð með fötl-
uðum risti ekki alls staðar jafndjúpt
og margir höfðu haldið. Heimilið,
íbúar þess og starfsfólk varð fyrir mik-
illi andúð úr nágrenninu og meirihluti
bæjarstjómar sýndi heimilinu fjand-
skap. Deilurþessarnáðu hámarki með
málssókn á hendur félagsmálaráðu-
neytinu þar sem þess er krafist að
heimilið verði leyst upp þegar í stað
og sambýli fyrir einhverfa, eða aðra
þroskahefta, verði ekki leyfö á þessum
stað. Þetta mál er enn fyrir dómstólum.
Sæbrautarmálið vafði upp á sig og
árið 1991 vöknuðu upp hliðstæðar
deilur um sambýli geðfatlaðra í Þver-
árseli í Reykjavík. íbúar í nágrenninu
vildu banna heimilið og fengu í lið
með sér valdamikla aðila í stjórnsýsl-
unni. Lögbanni á stofnun heimilisins
var þó hrundið fyrir dómi. Málinu var
samt ekki lokið því í framhaldinu
ályktaði borgarstjórn Reykjavíkur að
öll sambýli fatlaðra skyldu teljast
opinberar stofnanir og vera háðar
skipulagslögum eins og þær með
grenndarkynningu, rekstrarleyfi og
fleiri skilyrðum. Þetta var stefnu-
breyting frá því sem áður haföi verið
en fjöldi sambýla haföi verið stofn-
settur um allt land án nokkurra slíkra
hafta. Þannig leiddi eitt af öðru,
Sæbrautarmálið sem við fyrstu sýn
virðist snúast um búseturétt þröngs
hóps einhverfra verður til þess að upp
kemur prófmál á mannréttindi í land-
inu. Það snýst um hvort fatlaðir geti
valið sér sambýlisform og stofnað
heimi li á sama hátt og aðrir landsmenn
eða hvort þeir skuli settir skör lægra í
mannfélagsstiganum. Þótt Sæbraut-
armálið sé enn óútkljáð fékk Þverár-
selsmálið farsælar lyktir, þegar um-
hverfisráðuneytið kvað upp þann
úrskurð, að um sambýli giltu sömu
reglur og önnur heimili.
Þessi mál hafa orðið til þess að
minna óþægilega á hve grunnt er á
fordómum gagnvart ýmsum hópum
fatlaðs fólks. Þau minna líka á nauðsyn
félaga eins og Umsjónarfélagsins og
samtaka á borð við Þroskahjálp og
Öryrkjabandalagið. Það er gott að
gleðjast yfir því sem áunnist hefur og
þeim miklu framförum sem þessir aðil-
ar hafa stuðlað að. En menn verða líka
að gæta sín á að þeir ávinningar glatist
ekki.
Árni Hjartarson.
Meinleg brot úr minningargreinum
„Þrátt fyrir góða greind gekk hún aldrei í kvenfélag“.
„Kristín sigldi léttan byr í ólgusjó lífsbaráttunnar, heilsteypt og sterk. Nú hefur
Kristín tekið á sig náðir“.
„Dauðinn sneiddi af systkinunum“.
„Enda lét hún ekki deigan síga fyrr en í rauðan dauðann“.
„Þeir sem guðimir elska deyja ungir. Þessi orð koma mér í hug er ég minnist afa.
Hann var á 93. aldursári þegar hann lést...“
„Hann skrapp úr vinnu til að fara í þrekprófun í Hjartavernd, en kom þaðan liðið lík“.
„En jólaboðin hjá Betu breyttust í gegnum árin. Bömin gengu út hvert af öðru“.
„Helga lést svo þennan dag kl. 4. Helgahafði ætlað sér að eyða þessum degi í annað“.
„I dag kveðjum við kæran samstarfsmann og félaga. Hann tók sér tveggja daga frí
til að kveðja þennan heim“.
„Ágústa giftist ekki og eignaðist ekki böm í venjulegum skilningi þess orðs„.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS