Spássían - 2012, Page 15

15
elska aðrar konur, eiginmanna sem
halda framhjá, ömurlegrar atvinnu,
ógreiddra námslána, blankheita
og ástvinamissis. Þótt málefnin séu
ekki sérlega upplífgandi er bókin
langt í frá niðurdrepandi og raunar
drepfyndin á köflum.
Ástin er líka endurútgefin sumarið
2012. Um er að ræða þrjár
skáldsögur sem ekki er hægt að
kalla hefðbundnar ástarsögur þótt
þær fjalli um þetta vinsæla söguefni.
Þrjár bækur Auðar Övu Ólafsdóttur,
Upphækkuð jörð, Rigning í nóvember
og Afleggjarinn, koma út í fallegum
kiljum. Upphækkuð jörð segir sögu
Ágústínu sem hefur veikburða fætur
og styðst við hækjur en hefur afar
fjörugt ímyndunarafl. Þetta er saga
um 13 ára stúlku sem er ólík flestum
öðrum og ætlar sér eitthvað stórt
og mikið og leggur í lokin í ferðalag
upp Fjallið eina. Upphækkuð jörð er
ekki ástarsaga og það er Rigning
í nóvember ekki beinlínis heldur en
hún snýst samt um þau þemu sem eru
svo áberandi í slíkum bókum, ást og
leit, og er sögð á afskaplega fallegu
máli með indælum blæ. Enn betri er
Afleggjarinn, þar sem segir frá ungum
manni sem kynnist ungri dóttur sinni sem
hann gat, alveg óvart, í gróðurhúsi.
Svar við bréfi Helgu er einnig komin út
í kilju fyrir lestrarþyrsta Íslendinga, en
hún er saga um ást og aðskilnað, missi
og það hvað gerist þegar við hikum,
þar til allt er orðið um seinan.
Titill ljóða- og örsagnabókarinnar
Rómantískt andrúmsloft eftir Braga
Ólafsson gefur sterkar vísbendingar
um rómantík og kossa. Þetta eru þó
engir hefðbundnir ástarsöngvar og
oft þarf lesandinn að lesa aftur og
aftur til að fá einhvern botn í textann.
Bragi hefur þolinmæði eða seiglu til
að gera sér mat úr hversdeginum,
og útkoman er oft bráðsnjöll eins
og í ljóðinu um nágrannann sem dó.
Ljóðmælandi minnist samskipta sinna
við nágrannann sem hvorugur nennti í
raun að eiga í og kveðst nú geta, fyrst
nágranninn er dáinn, „nýtt betur /
þann tíma sem ég á eftir“ (Rómantískt
andrúmsloft, 19). Í bókinni er jafnframt
vísað í samfélag nútímans sem virðist
aldrei vera rökrétt – og því er kannski
ekki skrítið að ljóðin í bókinni séu það
ekki heldur.
ÁST Í ÚTLÖNDUM - VIÐKVÆM OG
HÆTTULEG
„Ef það hefði ekki verið vegna
ástarinnar, ef ástin hefði ekki komið og
breytt öllu, þá hefði ég aldrei staðið
hérna: gegnsósa af framtíð og sögu,
eltur uppi“ (Allt er ást, 10). Svona
tekur sögumaður skáldsögunnar Allt
er ást eftir Svíann Kristian Lundberg
til orða undir lok formála bókarinnar.
Ástin er ásinn sem allt snýst um þótt
ekki sé haldin tryggð við hefðbundna
sögufléttu slíkra sagna.
Í sögunni fléttast saman raunveru-
leiki og skáldskapur, sögupersóna
og sjálfur maðurinn Kristian
Lundberg. Rithöfundurinn Kristian
og sögupersónan Kristian hafa átt
geðsjúka móður, glímt við eiturlyfjafíkn
og alkóhólisma og kynnst því sem
kalla má neðstu lög samfélagsins. Og
báðir reyna þeir að skrifa bók sem á
að fanga þessa reynslu þar sem ástin,
gömul kærasta frá eiturlyfjatímabilinu,
er komin aftur. Hún hefur elt hann uppi
og hann rifjar upp og kryfur, gegnsósa
af framtíð og sögu, sjálfan sig og
líf sitt. Á Bókmenntavefnum bendir
Úlfhildur Dagsdóttir á að í sögunni
sé byggður upp heimur andstæðna
þar sem eyðilegging og niðurlæging
speglast í ástinni. Ástin vegur upp
á móti sjálfshatrinu en hún er líka
brothætt, viðkvæm og erfitt að henda
reiður á henni, enda spyr sögumaður
undir lok bókar: „Er ástin bara hvítur,
flöktandi logi í myrku herbergi?“
(157). Við þessu er svo sem ekkert
svar en í bókarlok er lesandi nokkuð
viss um að allt eigi eftir að fara vel –
þótt alltaf þurfi að fara varlega.
Aðalsöguhetja bókarinnar Konan
sem hann elskaði áður hefur fulla
ástæðu til fara varlega. Stórhættuleg
ást er ekki það sem lesanda dettur í
hug þegar hann horfir á kápuna sem
er rósrauð og lokkandi, en við lestur
formálans renna á hann tvær grímur:
Ert þú hún? Ert þú sú sem hann
er með núna? Er það þess
vegna sem þú ert komin í leit
að mér?
Ef það eru ekki liðin fimmtíu
eða sextíu ár síðan þetta var
skrifað eru alla líkur á að
ég sé dáin. Sennilega myrt
(Konan sem hann elskaði áður,
5).
Þannig hefst sagan af Libby sem gegn
vilja sínum fellur fyrir hinum kokhrausta
ekkli Jack, giftist honum og svífur
um tíma á rósrauðu hamingjuskýi. Í
kjölfar umferðarslyss, þar sem Libby
slasast alvarlega, dregur ský fyrir
sólu. Jack er grunaður um að hafa
sett „bílslysið“ á svið sem og að hafa
myrt fyrri eiginkonu sína, Eve. Þegar
Libby finnur svo dagbækur Eve fer
hún að efast um sakleysi og ást Jacks
og óttast um líf sitt. Spurningin er hins
vegar hver myrti Eve og hvers vegna.
Með hverju leyndarmálinu sem Libby
afhjúpar hefur hún ríkari ástæðu til að
óttast um eigið líf.