Spássían - 2012, Side 19

19
„
„Stella Blómkvist er mætt aftur til leiks og heldur sig við þema sem skandinavískum
glæpasagnahöfundum er hugleikið:
Mansal og þrælahald. Stella er þó
hvorki buguð né brotin eins og
þær Nina Borg og Ally Cornwall,
heldur eitilhress, alltaf í stuði, ávallt
með Nonna Daníels á kantinum og
vísdómsorð frá mömmu á hraðbergi.
eftir Erni K. Snorrason. Titillinn vísar til
þess að aðalsöguhetjan, Björn nokkur
sem lengi var sýslumaður á Hvolsvelli,
virðist vera skyggn og er þess vegna
nokkuð myrkfælinn. Í upphafi sögu
er Björn í veikindaleyfi en í kjölfar
andláts eiginkonu hans nokkru áður
þjáist hann af minnisgloppum og
yfirliðum ásamt því að vera sykursjúkur
og með „fitulifur“. Það bráir þó fljótt
af honum þegar Möllerinn svokallaði,
sem starfar í dómsmálaráðuneytinu,
fær honum það verkefni að leysa úr
kæru um mansal á Hvolsvelli, en eins
og segir í bókinni var altalað „að
tveir bændur á bæ nálægt Hvolsvelli
hefðu skipt á ráðskonu af rússneskum
eða slavneskum ættum og traktor!“
(Sýslumaðurinn sem sá álfa, 19).
Björn fær konu eina sem hann eitt
sinn elskaði, Bíbí, til að aðstoða sig við
úrlausn verkefnisins. Hann hefur einnig,
eins undarlega og það hljómar, verið
beðinn að segja Bíbí að eiginmaður
hennar vilji skilja við hana. Bíbí roðnar
af reiði en jafnar sig fljótt og ekki
líður á löngu áður en Bíbí og Björn eru
trúlofuð. Þegar mansalsmálið hefur
verið leyst fá skötuhjúin fleiri verkefni
að leysa hjá Möllernum og tengjast
þau peningaþvætti, harðsvíruðum
glæpamönnum, eiturlyfjum og
útlöndum.
Sýslumaðurinn sem sá álfa er
bráðfyndin saga, þótt ég sé alls ekki
viss um að henni hafi verið ætlað
að vera það. Önnur bók og síður
fyndin er hin bandaríska Hugsaðu
þér tölu eftir John Verdon. Þar segir
frá fyrrverandi og framúrskarandi
lögreglumanni að nafni Dave Gurney
sem er sestur í helgan stein, enda
orðinn fullra 47 ára gamall. Hann á
erfitt með að hætta að hugsa eins
og lögreglumaður, konu sinni til mikils
ama, og dundar sér í frístundum
við að breyta í myndvinnsluforriti
ljósmyndum af morðingjum sem
hann hefur komið undir lás og slá.
Konu hans er illa við þetta dund og
samband þeirra er afar brothætt en
sagan á bak við er ósannfærandi og
henni ekki gerð mjög góð skil. Gamall
skólafélagi Gurney hefur samband
við hann, dauðhræddur eftir að
hafa fengið undarleg skilaboð frá
óþekktum sendanda sem virðist geta
lesið hugsanir hans – en þaðan er
titill bókarinnar, Hugsaðu þér tölu,
kominn. Skólafélaginn finnst svo látinn
stuttu seinna og þar með flækist
Gurney í morðrannsóknina og reynist
ómetanlegur við lausn gátunnar.
Enn ein glæpasagan og sú
áhugaverðasta þetta sumarið er
Þegar öllu er á botninn hvolft eftir
Bretann Alan Bradley; fyrsta bók
af sex um sömu aðalpersónu. Hér er
hvorki um að ræða kreppu né mansal,
nektardansmeyjar eða raðmorðingja,
og sagan gerist í fortíðinni, nánar
tiltekið í enskri sveit árið 1950.
Glæpurinn sem hér er framinn er
aðeins eitt snyrtilegt morð og líkið
finnst í gúrkubeði á lóðareign de
Luce fjölskyldunnar. Aðalsöguhetjan
er hin ellefu ára gamla Flavia de
Luce sem sér manninn í gúrkubeðinu
taka sín síðustu andvörp. Þegar hann
gefur upp öndina horfir Flavía á
hann með „óttablandinni lotningu“
og drekkur í sig „hvert smáatriði:
Kippina í fingrunum, næstum
ógreinanlega bronslita móðuna sem
kom á húðina eins og dauðinn sjálfur
væri að anda á hana fyrir augum
mínum“. Henni finnst þetta alls ekki
skelfilegt heldur þvert á móti „það
langáhugaverðasta sem borið hafði
fyrir [hana] um ævina“ (Þegar öllu er
á botninn hvolft, 31). Hún einsetur sér
að leysa morðgátuna og þeysist um
þorpið á reiðhjólinu sínu Glaðdísi. Við
sögu koma bragðvond búðingskaka,
efnafræðitilraunir, sjónhverfingar og
dauðir fuglar og aldrei skal nokkur
maður segja að frímerkjasöfnun sé
dauflegt áhugamál! Yfir bókinni er
skemmtilega gamaldags stíll, bæði
sögusviðinu og textanum, en um leið
er hún hressandi og nýstárleg.
Þegar öllu er á botninn hvolft má
kalla öðruvísi glæpasögu og öðruvísi
sumarbók og það sama má raunar
segja um flestar þær bækur sem
minnst hefur verið á hér að framan.
Hér hafa þó ekki verið nefndar allar
bækur sumarsins, enda gafst ekki tími
til að koma höndum yfir þær allar og
lesa, en segja má að hefðbundnar
ástarsögur og glæpasögur hafi þurft
að rýma til fyrir öðruvísi sögum um ást
og glæpi – sem er alveg ágætt, því
þetta sumarið eru það bækurnar sem
bera af.
Þegar öllu er á botninn
hvolft má kalla öðruvísi
glæpasögu og öðruvísi
sumarbók og það sama
má raunar segja um
flestar þær bækur sem
minnst hefur verið á.