Spássían - 2012, Síða 23

23
„
Vetrarsól var ég að leika mér að
krimmaforminu; þeirri hugmynd að
bókin væri ekki það sem hún þættist
vera. En þessi bók er miklu einlægari,
í henni er meiri leit og meiri tilraun
til að skilja, til að skynja þetta „ég“
í núinu. Maður er svolítið leitandi,
kannski í og með að stunda ósjálfráða
skrift, en hún var mjög móðins hjá eldri
konum í upphafi og um miðbik síðustu
aldar. Þær voru svona að spjalla við
himnatenginguna. Í nýju bókinni er ég
að leika mér með þessa hugmynd af
því að ég átti frænku sem gerði það.
Það eru margvíslegir fletir á konum og
skriftum.“
Talið um ósjálfráða skrift leiðir
okkur að hugleiðingum um það hvort
höfundar þurfi stundum að passa sig
á því að hugsa ekki of mikið um það
sem þeir skrifa og Auður segir að
vissulega geti það verið hættulegt.
„Þegar maður snertir sápukúluna þá
springur hún.“
TJÁNINGARFRELSI OG ÁBYRGÐ
Úr bókum Auðar má lesa margt um
mikilvægi þess að axla ábyrgð en
hvað þá með höfundinn sjálfan? Ber
hann enga siðferðislega ábyrgð
í skrifum sínum? „Ég held að hver
höfundur verði bara að gera það sem
kallar á hann. Ég áttaði mig í raun
ekki á því að þetta einkenndi mínar
skriftir fyrr en bókakrítíkerar fóru
að benda mér á það. Þetta er bara
mín leið og það sem gerist þegar ég
sest við tölvuna og byrja að skrifa.
Þetta eru sögurnar og pælingarnar
sem spretta út þegar ég sökkvi mér
á djúpið. Þetta er ekki það sem ég
ætla mér að standa fyrir, enda er ég
ekkert heilagri en aðrir, nema síður
sé. Ég sest ekki niður við tölvuna og
ákveð að skrifa eitthvað um ábyrgð
og ég vil helst ekki predika eða
vera með boðskap. En blekið í mínum
penna litast oft svona. Og auðvitað er
sagan sem ég vinn að núna örugglega
mörkuð af þessu líka, þótt ég hafi alls
ekki ætlað mér það, því ég er enn að
fjalla um kynslóðir kvenna. Ef til vill
er mér það oft hugleikið að við erum
fórnarlömb tíðaranda; speglar hans,
eins og í Fólkinu í kjallaranum. En um
leið er nýja bókin mjög ólík því sem ég
hef gert áður.“
Auður bendir á að hún sé einnig að
ljúka við leikrit fyrir Borgarleikhúsið
sem fjallar um tjáningarfrelsi og
ábyrgð. „Ég varð svo upptekin af allri
umræðunni um kyn, minnihlutahópa
og tjáningarfrelsi að ég fékk þetta á
heilann, það varð að þráhyggju. Ég
er ekki hlynnt ritskoðun en við verðum
alltaf að hugsa til enda. Þegar fólk
var að rífast um skopmyndirnar
af Múhameð þá gleymdi það að
hugsa um gamla konu nýkomna til
Danmerkur frá Írak sem skilur ekkert
í því að eitt stærsta dagblaðið í
landinu er að birta þessar myndir.
Það sem mér finnst merkilegast við
það mál eru ekki allar vangavelturnar
um tjáningarfrelsi heldur spurningin:
Af hverju birtust þessar myndir einmitt
í Danmörku þegar Dansk Folkeparti
var valdamikill stuðningsflokkur
dönsku ríkisstjórnarinnar með þeim
afleiðingum að múslimar höfðu
lengi sætt miklu aðkasti í dönsku
samfélagi? Við erum svo oft öfugsnúin
einhvern veginn. Það varð allt brjálað
heima út af einhverri skopmynd
af Siv Friðleifsdóttur, að vissu leyti
sama fólk og hafði fundist allt í
lagi með Múhameðsmyndirnar. Það
er svo mikill tvískinnungur í okkur;
hentistefna í ábyrgðinni. Við erum
tilbúin að vera ábyrgðarfull ef það
er okkar kynþáttur eða okkar systur
eða kynbræður en svo ekki í stóra
samhenginu. Ég var alltaf skeptísk
á þennan gjörning en á hinn bóginn
verða alltaf einhverjir skeptískir á það
sem ég geri. Þannig eru listamenn eins
og þeir séu að vinna á rannsóknastofu
hugmyndanna; að sjá hvað gerist ef
farið er í þessa átt og hvort þetta eða
hitt sé réttlætanlegt í sjálfu sér eða
ekki. En ef við ætlum að halda því
til streitu að bera ekki neina ábyrgð,
þá myndi barnaníð til dæmis verða
alveg óheft svo framarlega sem
það fengi forskeytið list. Nú er víst
hægt að horfa á myndband á netinu
þar sem kanadískur maður myrðir
annan mann, nauðgar honum og étur.
Morðinginn var handtekinn um daginn
á netkaffihúsi í Berlín, önnum kafinn að
gúggla gjörninginn, en á sama tíma
sátum við fjölskyldan á tyrkneskum
matsölustað, aðeins nokkrum metrum
frá honum. En sturlunin er nálæg okkur
öllum, hún er heima í stofu hjá þér í
tölvunni. Þegar þetta er komið á netið
er fyllsta ástæða til að velta þessu
Maður er svolítið leitandi, kannski í og með
að stunda ósjálfráða skrift, en hún var mjög
móðins hjá eldri konum í upphafi og um
miðbik síðustu aldar. Þær voru svona að
spjalla við himnatenginguna.
Ljósmynd:
Júlía Björnsdóttir