Spássían - 2012, Side 30

30
VALUR FREYR leikur tengdamóður sína og móður hennar, sex
leikkonur túlka Vladimir, Estragon, Pozzo, Lucky og drengi
tvo í Godot, Claire Danes er frú Hughes, fyrsta leikkonan
á bresku sviði í Stage Beauty og sem karlmannlegur
bónus þar er Billy Cudrup, en hann leikur ned Kynaston
sem var stórstjarna í kvenhlutverkum en náði sér á strik „á
heimavelli“ eftir að kvenbanninu var aflétt.
Af hverju máttu konur ekki leika? Ég veit það ekki. Enda
máttu þær það sums staðar, til dæmis í karlrembuveldinu
á Spáni á sama tíma og þeim voru meinaðar kvenrullurnar
hjá Shakespeare og félögum. Konur léku upphaflega í
Kabuki-leikhúsinu japanska sem varð til á svipuðum tíma,
en var seinna bannað það út af kynferðislegri lausung og
vændisviðskiptum (sagan segir reyndar að ástandið hafi
lítið skánað við þá breytingu). Allavega er mikil hefð og
serimónía í kringum það að karlar leiki konur. Drag-sýningar
eiga sér langa og merka hefð. Onnagata-leikararnir í
Kabuki njóta gríðarlegrar hylli og eru áratugi að ná tökum
á kvenrullunum, og halda því fullum fetum fram að þeir nái
að tjá kjarna kvenleikans betur en konur gætu. Eiga þar
örugglega við hina karllegu sýn á konur sem konur hafa
löngum talið sig þurfa að standast samanburð við. Það er
vandlifað.
Minni hefð er fyrir konum í karlhlutverkum, nema
reyndar í óperum, þar sem „buxnarullur“ þekkjast nánast
frá upphafi listgreinarinnar. Sara Bernhardt lék svo Hamlet
á sinni tíð, meira að segja eftir að búið var að taka af
henni annan fótinn. Það hefði nú verið gaman að sjá. Fyrir
nokkrum árum birtist svo hér samnorræni leikhópurinn
Subfrau þar sem nokkrir gaurar öðluðust líf í meðförum
flinkra ungra leikkvenna og fulltrúi Íslands í hópnum,
María Pálsdóttir, hefur að ég held komið öðrum íslenskum
leikkonum á bragðið. Gott ef sú vinna er ekki að einhverju
leyti kveikjan að Godotsýningunni núna, sem er hugsuð og
unnin með tilbúna karl-karaktera í huga. Þessir „gaurar“
mynda einhvers konar merkingarlegt auka-lag í sýningunni,
það eru þeir sem leika persónur Becketts. Best að segja
það strax að þetta „gimmikk“ breytir auðvitað engu fyrir
upplifun áhorfenda, er mögulega nytsamt æfingatól, og
klárlega skemmtileg kynningargræja. En þegar í salinn er
komið er það sem fram fer á sviðinu það sem skiptir máli.
Það er ekkert erfitt að skilja hvatann að því að
metnaðargjarnar leikkonur vilja hasla sér völl í karlrullum.
Þær eru alloft snöggtum bitastæðari, ekki síst í klassískum
verkum, jafnvel nútímaklassískum á borð við Godot.
Sjálfur man ég eftir að hafa skrifað eitthvað á þá leið
að leikkona sem væri eins fim í stakhendu Shakespeares
og Halldóra Geirharðsdóttir yrði bara að fá tækifæri til
að leika helstu rullur hans, karl- og kven-. Þetta frábæra
textanæmi nýtist henni vel hér, og reyndar er frammistaða
hennar og samleikur með hinni álíka frábæru Ólafíu Hrönn
algerlega stórbrotinn. Harmrænt hlutskipti Vladimirs og
Estragons í sinni eilífu bið, tímadrápi og vangaveltum um
rök sinnar röklausu tilveru verður trúverðugt, átakanlegt
og fyndið í þessum meistaratökum. Verkefni Sólveigar
Guðmundsdóttur og Alexíu Bjargar Jóhannesdóttur í
hlutverkum Pozzo og Lucky eru flóknari og lukkast ekki
eins fullkomlega. Bæði var nú eins og hreyfingavinnan og
útfærsla á leikmunum væri ekki eins nákvæm og þörf er
á og svo var svolítið eins og staða þeirra í heimi verksins
væri ekki nægilega skýrt útfærð til að það skilaði sér til
okkar hvað þeir væru að vilja þarna. Að öðru leyti virtist
Dragspil og
buxnarullur
„A lot of Italians have played
Indians. Well, someday, I‘d like to
play an Italian.“
Will Sampson, kvikmyndaleikari af Cree-
ættbálkinum, 1976.
Eftir Þorgeir Tryggvason
Á FIMMTUDAGSKVÖLDI SÁ ÉG TENGDÓ. Á
SUNNUDAGSKVÖLDI BEÐIÐ EFTIR GODOT. Í
MILLITÍÐINNI SÝNDI RÚV STAGE BEAUTY, ALDEILIS
AFLEITA MYND UM ÁHUGAVERT AUGNABLIK Í
SÖGUNNI, ÞEGAR KARL II. ENGLANDSKONUNGUR
GAF KONUM LEYFI TIL AÐ STÍGA Á LEIKSVIÐ Í FYRSTA
SINN ÞAR Í LANDI. LEIKLISTARLEGT KYNUSLAÞEMA
ÞESSA DAGANA.