Spássían - 2012, Side 39

39
Ráðgátan um ljóðið og lífið
Eftir Kolbrúnu Lilju Kolbeinsdóttur
FLESTIR hafa velt fyrir sér stöðu ljóðsins í nútí manum, enda
segja sumir að ljóðið sé dautt á meðan aðrir telja það aldrei
hafa verið sprækara. Anton Helgi Jónsson velti r þessu
meðal annars fyrir sér í bókinni Tannbursti skíðafélagsins,
ásamt því að deila á íslenskt samfélag og efnahaginn, syrgja
framgöngu tí mans og breyti leika lífsins.
 Titi lljóð verksins, og jafnframt fyrsta ljóðið, setur tóninn
fyrir alla bókina: „Við sátum á sögulegum fundi / og
ræddum stöðu ljóðsins: Gamall / kennari, þurrkað skáld,
unglingur / úr menntaskóla / og auðvitað ég“ (6). Allar
þessar persónur, og fl eiri ti l, birtast síðan í einni mynd eða
annarri í bókinni þar sem líf smáborgarans er krufi ð og sett
í samhengi hlutanna: „Ekki talar maður um þungar áhyggjur
/ og þær byrðar sem á manni hvíla / við fj all sem hefur haft
á sér heilan ísaldarjökul um aldir“ (50). Lok bókarinnar færa
okkur enga niðurstöðu en í gegnum hugvekjur, ádeilur og
ljóð sem framkalla ljúfa og látlausa stemmingu hefur Antoni
tekist að hreyfa við lesendanum og draga fram litleysi
hversdagsins í skarpri andstöðu við velþóknun á hinu smáa
og eft irminnilega. Velþóknun á því sem gefur lífi nu lit.
 Bókin myndar ágæta heild, en inn á milli eru ljóð sem
vekja litla athygli og gleymast eins skjótt og síðunni er fl ett .
Almennt eru ljóðin þó vel uppbyggð, oft klykkir hann út
með sterkum línum í lok ljóðsins sem varpa nýrri sýn á það
í heild sinni:
Sporin í snjónum
Einn á ferð gaumgæfi ég spor í snjónum.
Í miðjum skógi kvíslast stí gurinn.
Hópur fólks gekk í norður.
Stakur göngumaður tók stefnuna vestur.
Ég hika.
[...]
Mig hryllir við staðreyndum lífsins
Meirihluti nn hefur sjaldnast rétt fyrir sér.
Þrjóskur einfari nær ekki alltaf á leiðarenda. (17)
Anton skýtur nátt úruljóðum inn
á milli og er það afskaplega vel
heppnað uppbrot og jafnframt
sterkustu ljóðin í bókinni. Sérstaklega
er ljóðið „Samræður við fj all“
áhrifamikið og vel heppnuð hugvekja.
Myndir og breytt leturgerð brjóta líka
bókina upp. Nokkur ljóð eru prentuð
á svart/hvítar ljósmyndir á meðan
eitt hvað af stytt ri ljóðunum eru sett í
aðra leturgerð. Það er mikil hreyfi ng
í ljóðunum, sama hvort menn taka
lesti na frá Selfossi ti l Reykjavíkur
eða rata í ógöngur á fj öllum. Verkið í
heild sinni hreyfi st þó ekki fram á við
heldur reikar nokkuð stefnulaust um á
milli fortí ðar og nútí ðar.
 Efnahagsástandið fær sitt pláss og
er sjö ljóða sería ti leinkuð því undir
heiti nu „7x ávarp fj allkonunnar eða I miss Iceland“. Þar
tekst Antoni að fj alla um hluti na frá nýju sjónarhorni og
varast allar margtuggnar klisjur eða umvöndunartón en
er þó óhræddur við að gagnrýna hugarfar almennings og
aðkomu ríkisStjórnarinnar.
 Lokaljóð verksins „Huldubókasafnið í Hafnarfi rði“
setur fullkominn lokapunkt á bókina með því að draga
saman nátt úruna og borgina svo úr verður samruni
hjúpaður ævintýrabrag þjóðsagnanna. Þar lýsir hann líka
yfi r mikilvægi bókmennta í hinu hraða en meingallaða
nútí masamfélagi: „Við rýnum í sama letrið en framreiðum
ólíkar krásir / Sömu stafi r, önnur merking, annað verk“
(79). Fundinum í upphafi bókarinnar er því greinilega lokið
og niðurstaðan heldur fátækleg. Ráðgátan um ljóðið hefur
verið leyst en ekki gátan um lífi ð: „það er ótt alegt fi kt þett a
líf“ (56) og ef ti l vill ekki ætlað ti l þess að leysa það heldur
lifa því.
Anton Helgi
Jónsson. Tannbursti
skíðafélagsins og
fl eiri ljóð. Mál og
menning. 2011.
Ga
gn
rý
niLeikurinn rétt að hefjast
Eftir Ástu Gísladóttur
ELDAR KVIKNA er önnur bókin í þríleik sem er þekktur undir
nafninu Hungurleikarnir. Sagan hefst þar sem þeirri fyrstu
lauk og segir frá eft irköstum leikanna og viðbrögðum
stjórnvalda í framtí ðarríkinu Panem við því sem átti sér stað
þar. Hin sextán ára Katniss Everdeen hefur gengið í gegnum
skelfi lega lífsreynslu og fær áfall þegar í ljós kemur að það
að vera krýnd sigurvegari þýðir engan veginn að vandræði
hennar séu úr sögunni. Hún hefur fengið á sig sti mpil sem
táknmynd uppreisnar og stjórnvöld eru ekki par ánægð
með þá þróun. Bókin segir frá ti lraunum hennar ti l að
vernda ástvini sína og takast á við þett a nýja hlutverk. Og
Hungurleikana enn á ný.
 Miðbækur í þríleikjum eru alltaf svolíti ð erfi ðar. Þær geta
varla verið sjálfstæðar því forsagan er of mikil og enn er
svo margt ósagt þegar þeim lýkur. Höfundi tekst þó nokkuð
vel að setja fram heildstæða sögu í Eldar kvikna án þess að
endurtaka sig eða skilja lesandann
eft ir í lausu loft i. Nýjar persónur eru
kynntar ti l sögunnar svo og nýjar
fl ækjur og að þessu sinni er jafnvel
enn meira í húfi . Í lok bókarinnar
er kominn vísir að sögusviði þeirrar
þriðju, Hermiskaða (Mockingjay), og
örugglega ekki margir lesendur sem
geta láti ð staðar numið í lestrinum því
sagan endar á yfi rlýsingu sem kallar
á framhald. Eitt er víst; þeir sem gátu
ekki lagt Hungurleikana frá sér munu
eiga í sömu vandræðum með Eldar
kvikna. Suzanne Collins.
Eldar kvikna. JPV.
2012.
Ga
gn
rý
ni