Íþróttablaðið - 01.06.1966, Síða 19

Benedikt Jakobsson:
HVAÐ ER LEIKFIMI?
Hvað er leikfimi? Leikfimi á
vafalaust að vera þýðing á orð-
inu „gymnastik". Orðið gymna-
stik er komið úr grísku af
„gymnos" sem þýðir nakin. Það
kemur fyrst fyrir á fjórðu öld
fyrir Krist, og táknar þá allar
íþróttir, sem æfðar voru, en
æfingarnar fóru fram án klæða.
Síðar var íþróttaleg þjálfun
táknuð með orðinu gymnastik.
Þýðing orðsins breytist svo enn
í grísku máli og táknar á dög-
um Galenosar „Vísindin um
áhrif líkamsæfinga á manns-
líkamann“. Og hjá Filostratos
þýðir orðið menntun eða upp-
eldi íþróttamannsins.
Gríska orðið gymnastike er
notað í flestum menningarlönd-
um, ensku gymnastics, frönsku
gymnastique, þýzku gymnastik
eða „Turuen“, ítölsku gymna-
stica, á finnsku heitir gymna-
stik voimistelu.
Oriðið leikfimi, eins og það
er notað hjá ýmsum menningar-
þjóðum nú á dögum, táknar
„kerfisbundnar æfingar, þar
sem hver æfing á að gegna á-
kveðnu hlutverki til eflingar og
þroska ákveðinna líkamlegra
og andlegra eiginleika.
En leikfimi í þeirri merkingu,
sem hér er lýst, er hægt að
rekja til fornar menningar í
Kína og Indlandi. 1 Kína voru
mörg leikfimi-kerfi og sum ná-
kvæmlega skráð. Flest þeirra
voru bundin trúnni á einn eða
annan hátt, sama gilti um hin
indversku. Iðkun þessara leik-
fimi-kerfa var einn þáttur trú-
arlegra athafna.
Kong-fou-Kínversk
sjúkráleikfimi.
Þekktasta leikfimikerfi Kín-
verja er kong-fou. Það er talið,
að það hafi verið skráð 500 f.
Krist. Það var mest iðkað af
taoistiskum prestum frá því á
2. öld eftir Krist.
Kong-fou-kerfið var ekki að-
eins líkamleg heilsulind, heldur
var talið, að með iðkim þess,
öðluðust menn eilíft líf. Margar
af æfingmn þessa kerfis eru
þekktar enn í dag og koma fyr-
ir í venjulegri skólaleikfimi.
Kong-fou-kerfið varð nokkuð
þekkt í Evrópu um 1779 en þá
var það þýtt á frönsku af
Amiot. Árið 1904 kom Frakk-
inn Desbonnet fram með þá
kenningu, að P. H. Ling hafi
bersýnilega orðið fyrir miklum
áhrifum frá Kong-fou-kerfinu í
sínu brautryðjanda starfi.
Búddisk-leikfimi.
Með búddistum í Kína voru
tvö leikfimi-kerfi vel þekkt.
Brautryjandi þessa kerfis
var ábóti við Shao-lin-hofið, 520
e. Krist. í báðum þessum kerf-
um shao-lins, eru margar æfing-
ar, sem notaðar eru í leikfimi
enn þann dag í dag.
Frá öðru þessara kerfa þró-
aðist síðar sérstæð íþrótt „Kín-
versku hnefaleikarnir". Þessir
hnefaleikar eru í eðli sínu mik-
ið skyldari leikfimi en keppni-
íþrótt.
Um 200 e. Krist samdi lækn-
irinn Hua To leikfimi-kerfi, sem
nú er glatað. Það hét wu-kin-hi
og gæti því þýtt „hreyfingar
hinna fimm dýra“. Einnig
mætti nefna kerfið „Siao-tao“
eða „lítil áreynsla“. Það er
slæmt, að slíkt kerfi skuli einn-
ig vera glatað, því margur
mundi vafalaust vilja komast í
kynni við leikfimikerfi, þar sem
lítið þyrfti að reyna á sig. Kerfi
þetta samanstóð einnig af
nuddi „an-mo“.
Indverjar iðkuðu ýmsar önd-
unar-æfingar, sem tæplega geta
talist leikfimiæfingar í nútíma
þýðingu þess orðs.
Grikkland og Róm.
Á það hefur lauslega verið
drepið, að leikfimi táknaði hjá
Grikkjum ýmsa íþróttaþjálfun
ásamt tilheyrandi íþróttagrein-
um og mótsvara því íþróttum í
nútíma merkingu og þjálfun
þeirra.
Grikkir gerðu sér það á hinn
bóginn ljóst, að vissar íþróttir
gátu leitt til einhæfni í þroska,
væru þær æfðar einhliða, og
valdið lýtum á líkamanum. En
eitt af markmiðum Grikkja með
íþróttalegum æfingum var al-
hliða þroski líkamans, til þess
að ráða bót á þeim vanda að
líkaminn yrði ekki lýttur vegna
einhliða æfinga, tóku þeir að
æfa fleiri greinar íþrótta, er
síðar varð vísir að keppni í í-
þróttum, t. d. fimmtarþraut
143