Íþróttablaðið - 01.12.1966, Blaðsíða 8

ur úr þessari hættu. Því er hægt
að slá föstu að 19 daga aðlög-
unartímabil er ekki nægilega
langt. Því miður er ómögulegt
að spá neinu um það fyrirfram
hver hafi mesta aðlögunar-
hæfni. Það er heldur ekki hægt,
án frekari rannsókna að benda
á neina aðra leið til aðlögunar,
en að dvelja langdvölum í mik-
illi hæð.
Aðaltilgangurinn með ferð-
inni til Mexico City var að skil-
greina hæðar vandamálið, auk
þess að reyna að öðlast heild-
armynd af Mexico City, sem
stað ólympíuelikanna 1968.
Frá læknis- og lífeðlisfræði-
legu sjónarmiði skal eftirfar-
andi tekið fram:
1. Hinn hái dagshiti (í skugg-
anum 20—40°, í sólinni 25—
35°C) hefur í för með sér ákaft
svitatap við þjálfun og í keppni,
og getur haft örlagarík áhrif á
vökvajafnvægi líkamans, er
krefst nákvæms eftirlits og að-
gæzlu.
2. Hinn mikli skortur hrein-
lætis í Mexico ásamt ríkulegum
bakteríugróðri af ólíkum teg-
undum og gerist á Norðurlönd-
um, olli margvíslegum háls- og
magakvillum.
Ýmsar ráðstafanir voru
gerðar til að reyna að öðlast
meiri þekkingu á hinum marg-
víslega bakteríugróðri og rækt-
un hans, ef vera kynni að hægt
yrði að fyrirbyggja smit að
einhverju leyti.
Hreinlæti einstaklingsins
hlýtur þó ætíð að vera þýðing-
armest. Frá heilbrigðislegu
s jónarmiði eru innkaup á vörum
og mat í Mexico miklum vanda
bundin.
Sannanlegt er, að eigi nor-
rænir íþróttamenn að ná veru-
legum árangri í þolíþróttum,
þurfa þeir mun lengri tíma til
aðlögunnar en 3 vikur.
Okkur er ljóst að niðurstöð-
ur okkar og lokaorð eru í beinni
andstöðu við skoðanir, er fram
er haldið í bók þeirri, er
ólympiska nefndin í Mexico
hefur gefið út, og þær eru einn-
ig í andstöðu við upplýsingar
þeirra lækna í Mexico, er við
hittum þar við dvöl okkar.
Á hinn bóginn eru niðurstöð-
ur okkar og reynsla í beinu
samræmi við þær niðurstöður
er fengust á umræðuþingi
(symposiet) um efnið, „afreks-
getan í mikilli hæð“.
Umræðuþing þetta var hald-
ið í Magglingen í Sviss 15. til
18. des. 1965. Mætir voru til
að ræða um mál þetta vísinda-
menn, meðal annars frá Eng-
landi, Frakklandi, Japan og
Bandaríkjunum og höfðu allir
starfað að rannsóknum í
Mexico City á svipaðan hátt og
vísindamenn Norðurlandaþjóð-
anna.
Athugasemdir pýðanda.
Loftþrýstingur við sjávar-
mál er venjulega 760mmHg.
Hluti súrefnisins er 21% af
innöndunarloftinu, hitt er
köfnunarefni. Súrefnisblandan
í limgnablöðrunum (alveolun-
um) er 14—15%. Efnaskipti á
milli blóðs og lofts í lungunum
byggjast á þeirri forsendu að
súrefnisþrýstingurinn (02) sé
meiri í lungnablöðrunum en í
blóði því, er streymir gegnum
háræðanet lungnanna. Og skil-
yrði þess að blóðið geti skilað
kolefnistvísýringi (C02) inn í
lungnablöðrurnar er að þrýst-
ingur hans þar sé minni en í
blóðinu.
Við dvöl í mikilli hæð breyt-
ist ekki súrefnisinnihald and-
rúmsloftsins. Það er hið sama
eða 21%, og súrefnisinnihaldið
í lungnablöðrunum er einnig
hið sama eða 14—15%. En það
sem er aðal meinvaldurinn í
þessu tilliti er að þrýstingur
súrefnisins minnkar að sínum
hluta frá 110—120 mmHg og
niður í 90—100 mmHg. Þetta
orsakar að hver og einn lítri
blóðs er streymir í gegnum
háræðanet lungnanna tekur
upp hlutfallslega minna súr-
efni frá lungnablöðrunum, þ. e.
s. bindur minna af súrefni við
rauða blóðlitarefnið.
Venjulega er talið að rauða
blóðlitarefnið (hemoglobnið) sé
fullmettað við 99—98—97%, er
það streymir frá lungunum til
baka. Tölur þessar eru miðað-
ar við sjávarmál.
I 2240 m hæð yfir sjávarmáli
reynist mettun blóðsins eða
blóðlitarefnisins vera aðeins
89—90%. Það þýðir að hver og
einn lítri blóðs flytur 10%
minna súrefni með sér frá lung-
unum.
Við aukið erfiði er hægt að
leysa þennan vanda með mikilli
öndunartíðni, en það er ekki
hægt til lengdar. Við það
hækkar að vísu hluti súrefnis-
ins í lungnablöðrunmn, ef til
vill upp í 16—17 % en hinn
óeðlilegi öndunarhraði hefur í
för með sér röskun á C02 inni-
haldi loftsins í lungnablöðrun-
um og veldur það truflunum í
vef jum líkamans sem er óheppi-
leg.
Nokkur lausn vandans við
dvöl í mikilli hæð til að aðlaga
sig að erfiði er, að rauðu blóð-
kornunum fjölgar og um leið
vex hæfileiki blóðsins til að
taka upp súrefni og fyrrnefnd
% tala (10%) lækkar.
BenediJd Jakóbsson
228