Ljósmæðrablaðið - aug. 2020, Síða 22

22 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - ÁGÚST 2020
N E M AV E R K E F N I
INNGANGUR
Í þessu nemaverkefni verður dæmisaga
greind sem átti sér stað í upphafi 2. árs, á
verknámstímabili á göngudeild meðgöngu-
verndar á Landspítalanum. Farið verður
yfir aðstæður, klínískar ákvarðanir, tilfinn-
ingar og mat aðila sem að þessari dæmisögu
komu. Að lokum verður farið yfir hvaða
lærdómur var dreginn af þessari dæmisögu
ásamt eigin styrkleika og veikleika.
LÝSING Á AÐSTÆÐUM
22 ára gömul erlend frumbyrja, gengin
41+6, kemur í gangsetningu á göngudeild
mæðraverndar. Hún hafði verið í mæðra-
vernd hjá sömu ljósmóðurinni á heilsugæslu
alla meðgönguna. Sjálf var hún fámál og
virkaði á mig sem feiminn einstaklingur og
því erfitt að meta hver skilningur hennar var
á ensku. Eiginmaður hennar hafði þó prýði-
lega færni í ensku og því fóru samskipti okkar fram að mestu leyti
í gegnum hann. Hún fer í rit sem er viðunandi og því næst ákveðið
að kanna hvort leghálsinn sé nógu hagstæður til að framkvæma
belgjarof. Svo var ekki og því fékk hún fyrstu töfluna af Angusta.
Þar sem sérfræðilæknirinn á vaktinni taldi fyrra ritið ekki vera
nógu sannfærandi fór hún aftur í rit sem var nógu viðunandi til að
hún færi heim og héldi meðferð þar áfram. Hann vildi þó ekki að
hún færi heim vegna tungumálaörðugleika. Þar sem ég var ósam-
mála komumst við að þeirri niðurstöðu að hún færi heim og kæmi
aftur í rit seinna um daginn. Aftur kemur hún í rit sem er viðun-
andi en vill þá sérfræðilæknirinn að hún flytjist eftir lokun göngu-
deildarinnar á fæðingarvaktina. Byggir hann rök sín fyrir flutn-
ingum á tungumálaörðugleikum, erlendum uppruna konunnar og
riti sem honum fannst ekki nógu sannfærandi þrátt fyrir að það
reyndist vera grænt eftir flokkun.
TILFINNINGAR OG HUGSANIR
Þar sem ég hafði annast konuna og eiginmann hennar mat ég
skilning þeirra á gangsetningarferlinu nógu góðan til að þau
færu heim. Ég hafði útskýrt fyrir þeim með mjög nákvæmum
hætti hver næstu skref væru, hvers þau mættu vænta og hvenær
þau ættu að hafa samband. Eftir það bað ég eiginmann hennar að
endurtaka fyrir mig þá fræðslu sem ég hafði veitt til að tryggja
skilning þeirra á ferlinu.
Þegar ég ræði við sérfræðilækninn um heimför þeirra var hann
ósammála því að konan væri hæf til að fara heim. Þar sem mig
skorti reynslu taldi ég rétt að fá álit ljósmæðra. Voru þær sammála
mér en hins vegar fékk ég ekki miklar undirtektir varðandi það að
ræða frekar við hann um þessi fyrirmæli. Ég reyndi þó að ræða
það einu sinni enn, þar sem ég taldi það vera konunni mest í hag
að vera heima hjá sér fyrir bestu útkomu fæðingarinnar. Þau höfðu
skilið hvernig ferlið gengi fyrir sig, fengið allar upplýsingar, áttu
heima á höfuðborgarsvæðinu og því taldi ég áhættuna vera litla ef
þau færu heim til sín. Útskýrði sérfræðilæknirinn fyrir mér að þar
sem tungumálaörðugleikar væru til staðar eins og hjá erlendum
konum sýndu rannsóknir fram á hærri tíðni burðarmáls- og
mæðradauða og orðrétt sagði hann að þetta væru konurnar sem
myndu ekki hafa samband á réttum tíma.
Þau rök taldi ég vera mjög góð í sjálfu sér
þrátt fyrir að hafa reynt að koma því á fram-
færi að samskipti okkar hefðu verið þokka-
lega góð og að ég mat það svo að þau höfðu
skilið ferlið vel. Að sama skapi hafði ég
annast um þau í heila vakt og taldi ég ekki
rétt að yfirfæra þessar rannsóknarniður-
stöður á þessa tilteknu konu. Önnur rök
voru að ritið hefði ekki verið sannfærandi en
samkvæmt verklagsreglum LSH varðandi
úrlestur álagslausra fósturhjartsláttarrita
var það viðunandi (Brynja Ragnarsdóttir,
Guðrún Sigríður Ólafsdóttir, Halla Ósk
Halldórsdóttir og Margrét O. Thorlacius,
2018). Helsta ástæðan fyrir því að ég hefði
viljað að þau færu heim voru þær að með
því að senda þau snemma á fæðingarvakt-
ina væru auknar líkur á ósamfellu í þjón-
ustu en erlendar rannsóknir hafa sýnt fram á
verri útkomur fyrir konur af erlendum uppruna og afkvæmi þeirra
þegar þær fá ósamfellda þjónustu (Hollowell, Oakley, Kurinczuk,
Brocklehurst og Gray, 2011; Homer, Leap, Edwards og Sandall,
2017). Í breskri rannsókn Homer og félaga (2017) kom í ljós færri
inngrip í fæðingu og betri útkoma nýbura þegar erlend kona fékk
samfellda þjónustu.
GREINING OG ÍHUGUN
Þrátt fyrir að vera ósammála voru fyrirmælin ákveðin og þau ekki
rædd frekar. Fyrirmælin voru að hún færi á fæðingarvaktina og í
tveggja klukkutíma rit. Ég fylgdi þeim því upp, kvaddi þau og óskaði
þeim góðs gengis. Því miður veit ég ekki hver útkoma fæðingar-
innar var, hvort hún hafi verið í nokkra klukkutíma eða nokkra daga
á fæðingarvaktinni, hvort um frekari inngrip hafi verið að ræða eða
hver upplifun þeirra var af öllu ferlinu.
Vissulega er það rétt að konur af erlendum uppruna eiga undir
högg að sækja hvað varðar þjónustu í barneignarferlinu. Breskar
heimildir hafa sýnt fram á sterk tengsl milli þess að vera af erlendum
uppruna, vera félagslega einangraður og að sjá slæmar útkomur í
barneignarferlinu (Draper o.fl., 2018; Wolfe, MacFarlane, Donkin,
Marmot og Viner, 2014). Þegar móðurmál konu er hvorki enska
né það tungumál sem talað er í því landi sem hún fær þjónustu er
alltaf hætta á að hún tjái sig ekki um málefni sem eru viðkvæm
eða nefni þætti sem eru mikilvægir úr eigin fortíð. Auknar líkur
eru á að hún fái ekki réttar upplýsingar í gegnum aðilann sem er
að túlka fyrir hana, ef sá er náinn fjölskyldumeðlimur. Að sama
skapi getur sá aðili verið ofbeldismaður hennar. Í gæðahandbók
Landspítalans um framköllun fæðingar er ritað að ef um tungumála-
örðugleika hjá konu sé að ræða er ábending fyrir því að hún færist
upp á fæðingarvakt (Gróa Margrét Jónsdóttir, Birna G. Jónsdóttir
og Sigrún Arnardóttir, 2017). Klínísk ákvörðunartaka byggði því á
góðum vísindalegum rannsóknum. Mikilvægt er þó að hafa í huga
að á bakvið hverja einustu erlendu konu er einstaklingur sem hefur
sértækar þarfir. Veita þarf einstaklingsmiðaða þjónustu til að fá sem
bestu útkomu fyrir móður og barn (Homeyard og Gaudion, 2017).
Fjölmargar erlendar rannsóknir hafa sýnt að þegar kona mætir of
snemma á fæðingardeild er hún líklegri til að fá ósamfellu í þjónustu
ERLENDAR KONUR, UPPLÝST VAL
OG ÓLÍK SJÓNARHORN FAGAÐILA
Stefanía Ósk Margeirsdóttir,
2. árs ljósmóðurnemi