Ljósmæðrablaðið - ágú. 2020, Síða 26

26 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - ÁGÚST 2020
Ú R Þ J Ó Ð F É L A G S U M R Æ Ð U N N I ÓLÖF ÁSTA ÓLAFSDÓTTIR TÓK SAMAN
Það fer ekki á milli mála að síðasta hálfa árið hefur covid-19 heimsfar-
aldurinn geisað um heimsbyggðina. Í samræmi við samþykktir Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunarinnar og lög og reglur um sóttvarnir á Íslandi
hefur verið gripið til margs konar aðgerða til að stemma stigu við að
covid-19 veiran berist milli fólks og landa, enda er um heilbrigðisógn að
ræða. Sóttvarnaraðgerðir hafa að sönnu víðtæk áhrif og afleiðingar fyrir
allt samfélagið, útgöngu- og samkomubanni, takmörkunum á ferðafrelsi,
sóttkví og einangrun er samt sem áður ætlað að draga úr heilsutjóni og
viðhalda lýðheilsu.
Til að hindra útbreiðslu á covid-19 veirunni var um miðjan mars tekin
sú ákvörðun að konur fengu aðeins að hafa einn stuðningsaðila með sér
í fæðingu og að hann, oftast faðirinn, kæmi seinna inn í fæðinguna þegar
hún væri farin vel af stað.
Makar og aðrir aðstandendur gátu heldur ekki fylgt konum í bókaða
tíma á meðgöngunni eða bráðakomur. Heimsóknir á heilbrigðisstofnanir
landsins voru bannaðar. Einn aðstandandi mátti koma með barni í ung-
og smábarnavernd og kvaðir voru um að setja á sig maska og hanska ef
einkenni voru til staðar. Nær öll fræðslunámskeið féllu niður eða voru
kennd á netinu með fjarfundum.
UMRÆÐA Í FJÖLMIÐLUM
Frásagnir á Vísi.is (þann 29. mars og 24. maí) gefa innsýn í hvernig
þessar takmarkanir höfðu áhrif á líðan kvenna á meðgöngu og hver
áhrifin gátu verið á fæðingarreynsluna. Ásthildur sagði aðstæðurnar á
meðgöngunni vera óraunverulegar. „Þetta er eiginlega búið að fara úr því
að vera mikið tilhlökkunarefni yfir í að vera mjög kvíðvænlegt.“ Karen
Eva var sammála og sagði:„Maður er kvíðinn fyrir því hvernig ástandið
verður, hvernig ástandið verður á spítalanum þannig þetta eru vægast
sagt stressandi tímar.“
Ein fæðing átti sér stað á bílaplani Landspítalans þegar covid-19
faraldurinn stóð sem hæst. Foreldrarnir tóku sjálfir á móti lítilli stúlku,
þau Helga Lilja Óskarsdóttir og Sandro Fonseca. Fæðingin gekk vel þrátt
fyrir að aðstæðurnar hafi vissulega verið óvenjulegar og krefjandi. Þau
þökkuðu Neyðarlínunni fyrir frábær viðbrögð „konan sem við töluðum
við lét æsing í okkur ekkert trufla sig og var frábær stuðningur. Hún
var gríðarleg hjálp og það er ólíklegt að við hefðum ekki misst okkur í
áhyggjum og stressi ef hún hefði ekki haldið fókus og ró allan tímann og
gefið okkur frábærar leiðbeiningar.“
„Starfsfólk fæðingarvaktarinnar líka, þegar þær komu hlaupandi í
miðju covid ástandi að aðstoða og sumar höfðu ekki einu sinni tíma til
að fara í hanska eða verja sjálfar sig og hlupu strax að aðstoða okkur,
án þess að hugsa sig tvisvar um. Þær héldu allar ró sinni og náðu okkur
niður á jörðina með góðu viðmóti. Við erum gríðarlega þakklát fyrir
fólkið sem kom að þessu ævintýri og gerði upplifunina að skemmtilegri
sögu í staðinn fyrir slæma minningu.“
Fæðingin hafði farið af stað á ósköp venjulegu föstudagskvöldi í miðju
Kófinu og til að byrja með ákvað Helga Lilja að vera heima í róleg-
heitum „Kannski yrði mér boðið að vera en kannski yrði ég send heim.
Pabbinn þurfti náttúrulega að bíða úti í bíl á meðan. Kannski þyrfti ég
að vera þarna alla nóttina, alein inni í einhverju herbergi og kannski
ekki að fara af stað.
Eftir að þau komu á fæðingarvaktina, hafði ljósmóðirin eiginlega mælt
með því að þau færu heim aftur, hún væri ekki að fara að eiga þetta barn
á næstunni, svo þau gerðu það. Um klukkan fjögur vaknaði Helga Lilja
með kröftugar hríðar og áttaði sig strax á að þau þyrftu að drífa sig aftur
niður á fæðingardeild. Ef ekki hefði verið fyrir óvenjulegar aðstæður,
vegna covid faraldursins, hefði Helga Lilja barist gegn því að fara heim
aftur: „Ég hafði það á tilfinningunni að þetta myndi fara einhvern veginn
furðulega. En út af þessu covid-dæmi þá ákvað ég að fara heim, það
væri alveg eins gott að hanga þar og hafa einhvern hjá sér í stað þess að
vera aleinn í einhverju lokuðu herbergi.“

FRÁSAGNIR FRÁ LJÓSMÆÐRUM
Í lok maí sendi ritstjóri Ljósmæðrablaðsins bréf á Ljósmæðraspjallið
á facebook og bað um efni frá ljósmæðrum um líf og starf á tímum
covid-19 faraldursins. Þetta var ákveðin viðleitni til að halda til haga
heimildum frá þessum tíma um skipulag ljósmóðurþjónustu og líðan
skjólstæðinga okkar. Ljóst er að áhrif covid-19 veirunnar eru margvísleg
í samfélaginu sem skapa kvíða og aukið álag á barnshafandi konur og
fjölskyldur þeirra, hvort sem um eiginleg veirusmit er að ræða eða ekki.
Nokkrar ljósmæður sendu inn frásagnir með leyfi foreldra sem lýsa
aðstæðunum vel.
HEIMSÓKNIR TIL SÆNGURKONU Í SÓTTKVÍ
Hildur Helgadóttir sinnti konu í sængurlegu heima sem þurfti að fara
í sóttkví þar sem fjölskyldumeðlimur hafði greinst jákvæður fyrir
covid. Þau fengu að vita af þessu daginn sem þau komu heim af spít-
alanum. Í skilaboðum á „messenger“ skrifaði hún:
Eftir að hafa fengið ráðleggingar/upplýsingar í gegnum göngu-
deild mæðraverndar og búnað á LSH þá dembdi ég mér í þetta verk-
efni. Það var vetur og mér fannst skondið að vera úti á götu að klæða
mig í allan gallann. Ég hugsaði til nágrannanna sem sáu mig og
fannst líka leiðinlegt að ég gat í raun ekki haldið leyndri þeirra stöðu
því fólk sá að ég fór inn í húsið í fullum skrúða og gat lagt tvo og tvo
saman hvað væri í gangi á þessu heimili.
Þegar ég sat inni hjá nýbökuðum foreldrum í fyrsta sinn þá fannst
mér búnaðurinn vera óþægilegur til að ná almennilega til þeirra en
þau sáu illa í augun mín og svo var náttúrulega maski yfir vitum.
Auðvitað veitti ég mikla fræðslu og allt sem við gerum venjulega
en einhvernveginn varð þetta öðruvísi nálgun í þessari heimaþjón-
ÓVISSAN VEGNA COVID-19
– áhrif á barneignarferlið
Hér er Hildur Helgadóttir ljósmóðir í hlífðarbúningi tilbúin í að sinna konu í
sængurlegu heima.