Morgunblaðið - 03.02.2020, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. FEBRÚAR 2020
Rafstilling ehf
Dugguvogi 23, 104 Reykjavík, sími 581 4991, rafstilling@rafstilling.is
Opið mán.-fim. 8-12 og 13-18, fös. 8-14
Hröð og góð þjónusta um allt land
Áratug
a
reynsla
Startar bíllinn ekki?
Við hjá Rafstillingu leysum málið
VIÐ
BJÖRGUM
GÖGNUM
af öllum tegundum
snjalltækja
Bolholti 4, 105 • Reykjavík • S 534 1400 • www.smartfix.is
s n j a l l t æ k j a þ j ó n u s t a
Góðan dag. Lenti
óvænt á spánska rík-
isspítalanum í Torre-
veija um daginn.
Fékk óvænt verk í
vinstri fótinn sem var
í meira lag, hafði áður
fengið stundum smá
sting sömu megin,
sem í sjálfu sér er
ekki í frásögur fær-
andi svona frískur
eins og ég annars var
á þessum sólríka degi í bílferð á
milli bæja í stuttu fríi.
Vil ég endilega nefna þessa
stuttu heimsókn mína á þetta
ágæta spánska háskólasjúkrahús
vegna þess að ég fann það þarna á
eigin skinni að það er engin ofsögn
í því að spánska heilsugæslan er
talin sú besta í Evrópu.
Nefni ég þetta tilvik mitt til við-
miðunnar við íslenska heilsugæslu
sem að margra mati stendur langt
í frá undir væntingum og virðist
fyrst og fremst þjást af tauga-
veikluðu skipulagsleysi sem er or-
sök vanþekkingar.
Er ekki kominn
tími til að sjúkdóms-
greina aðalsjúkrahús
Íslendinga frá a-ö og
fá til þess erlenda
sérfræðinga sem eru
sérmenntaðir á því
sviði?
En auðvitað er það
algjör skepnuskapar
að gagnrýna háskóla-
sjúkrahúsið ásamt
viðeigandi leiðindum í
því samanburð-
arsamhengi því gagn-
rýni er alltaf óvelkomin og óþægi-
leg og alveg sérstaklega ef hún á
rétt á sér.
En það verður bara að hafa það.
Á bráðamótökunni tóku á móti
okkur tveir lögreglumenn með al-
væpni en hleyptu okkur hjónum
inn með það sama. Sjálfsagt séð
aumur á karlinum.
Skráði ég minn inn með gull-
gyllt Evrópukort upp á vasann
ásamt ökuskírteini.
Skráningin tók um 3 mínútur,
fékk svo númer 305 og sagt að
bíða fyrir utan innskráning-
arskrifstofuna ásamt þrem öðrum
manneskjum.
Þar biðum við frúin í ca. 12 mín-
útur, var þá kallaður upp með
nafni en ekki númeri og fylgt inn á
litla skrifstofu þar sem sat ung
stúlka og spurði mig hvað væri að.
Skráði hún lýsingu mína inn á
tölvu og tók síðan blóðsykurs- og
blóðþrýstingsmælingu ásamt því
að benda mér fram á biðstofu.
Beið ég þar í 10 mínútur með
frúnni þangað til ég var kallaður
upp og fylgt til læknis.
Ungur maður var læknirinn og
eftir að hafa handfjatlað báða fæt-
ur og þrýst á vöðva og lyft fæti
ákvað hann að senda mig í mynda-
töku.
Tók þetta um 10 mínútur.
Á myndartökudeildinni biðu
nokkrir sjúklingar en ég var kall-
aður inn í herbergið eftir um 10
mínútur og lagður upp á bekk
undir myndavélina.
Myndatakan tók enga stund og
mér skipað síðan að bíða á biðstof-
unni fyrir framan læknastofuna.
Þar biðum við smátíma eftir nið-
urstöðu myndatökunnar áður en
læknirinn kallaði á mig inn á skrif-
stofuna.
Niðurstaðan og sjúkdómsgrein-
ingin eftir myndatökuna var
mjaðmaliðarslit sem læknirinn
sagði að gæti valdið sársauka
snögglega og verk á fæti og upp á
bak en skrifaði upp á töflur til að
lina verkinn. Sagði hann mér að
passa bara að ofgera mér ekki og
hafa allar æfingar í hófi og leita til
sérfræðings.
Það sem ég tók strax eftir var
hraðinn og skipulagið á ferð minni
þarna á bráðamóttökunni.
Þessi stutta hringferð mín tók í
mesta lagi 50 mínútur á þessar 4
deildir. Innskráning: fyrsta viðtal
við hjúkrunarfræðinginn: læknis-
skoðunin: myndatakan: og síðast
viðtal við lækninn, þangað til ég
stóð fyrir utan spítalann með
töflulyfseðilinn upp á vasann.
Þarna var sérhæfingin algjör og
einmitt vegna hennar gekk allt svo
vel og fljótt fyrir sig og þá auðvit-
að safnast ekkert fyrir af sjúkling-
um það myndast engir flösku-
hálsar gangverkið til fyrirmyndar.
Þarna á göngum voru engir
sjúklingar í rúmum, engar tækja-
grindur á hjólum hist og her, eng-
ar rúmfata- eða aðrar taugrindur
sýnilegar, engar skúringafötur,
engar snúrur og kaplar fyrir
hunda og manna fótum, né nokkrir
aðrir hlutir nema sjúklingar í
fylgd aðstoðarfólks og lækna. Allt
mjög hreinlegt og ég fann til ör-
yggis þar sem ég haltraði þarna
um með frúnni, vildi ekki hjólastól.
Gott skipulag skapar öryggi
bæði fyrir starfsfólk og ekki síður
sjúklinginn og mistök verða afar
fátíð enda litin mjög alvarlegum
augum. Á Íslandi eru mistök aftur
á móti talin eðlileg í allri ring-
ulreiðinni og afsökuð með því að
álagið á starfsfólki sé yfirgengi-
legt. Maður bíður bara eftir því að
heilbrigðisyfirvöld rétti syrgj-
endum útfararkrossa svona í sára-
bætur.
Einnig sparar gott skipulag
mikla peninga, sem er andstætt
skipulagsleysi sem er mjög kostn-
aðarsamt, miklu kostnaðarsamara
en fólk getur látið sér detta í hug.
Ég held ekki að hinn íslenski
forstjóri hafi einhverja sérþekk-
ingu á rekstri slíkrar stofnunnar,
annars væri ekki ástandið eins og
það er. Þar vantar sérmenntað
fólk til að stjórna sjúkrahúsinu.
Þarf ekki hinn íslenski heil-
brigðisráðherra að leita lausna á
vandanum, leita hjálpar fyrir
stofnunina og það erlendis frá,
Spánverjar væru ekki lengi að sjá
meinin.
Og að lokum, er ekki allt of
margt starfsfólk að snúast í kring-
um hvað annað á spítalanum,
þvælast hvað fyrir öðru, margir
eru að gera það sama, mistök og
skipulagsleysið allsráðandi.
Ég er nokkuð viss um að hægt
væri að reka háskólasjúkrahúsið
og gera það að fyrirmynd-
arstofnun með þeim peningum
sem það nú hefur þegar ef strax
væri gripið í taumana eftir að
sjúkdómsgreiningin liggur fyrir.
Vanþekking, öngþveiti
Eftir Jóhann L.
Helgason » Þarf ekki hinn
íslenski heilbrigð-
isráðherra að leita
lausna á vandanum,
leita hjálpar fyrir
stofnunina og það er-
lendis frá, Spánverjar
væru ekki lengi að sjá
meinin.
Jóhann L.
Helgason
Höfundur er húsasmíðameistari.
Ég hef í gegnum
árin sest niður með
mörgum pörum til
þess að hjálpa þeim
að leita lausna á
ýmiskonar vanda sem
steðjar að sambandi
þeirra. Oftar en ekki
berst talið að kynlífi,
eða frekar ósætti
para varðandi kyn-
lífið. Við erum öll
kynverur og kynlífið
skiptir miklu máli í hjónabandi og
sambúð eins og þetta sýnir. Kyn-
lífið getur endurspeglað ástina og
hamingjuna í sambandi tveggja
einstaklinga sem elskast, það full-
komnar og tengir saman elsk-
endur sem virða hvort annað og er
farvegur sterkra tilfinninga og
sameiginlegs unaðar. En kynlífið
getur líka orðið vígvöllur þar sem
samkeppni, örvænting og hatur
brjóta niður.
Eins og þú efalaust veist af
fréttum og ef til vill af eigin
reynslu veldur kynhvötin oft mikl-
um erfiðleikum. Þrátt fyrir mikla
umræðu eru konur víða beittar
kynlífskúgun, kynlífssölu og mis-
notkun er beitt gagnvart börnum,
konum og varnarlausum fórn-
arlömbum og klámiðnaðurinn er
stærri en nokkru sinni fyrr. Önn-
ur einkenni kynlífsvandans end-
urspeglast til dæmis í hómófóbíu
víða um heim (hómófóbía = sjúk-
legur ótti við samkynhneigða) og
ranghugmyndum um kynlíf og ást
sem glanstímarit, kynlífsblöð og
fjölmiðlaiðnaðurinn framleiða til
að græða peninga.
Á hinn bóginn berast okkur líka
bjartar og góðar fréttir af kynlíf-
inu og því sem kynferði mannsins
tengist. Vaxandi hluti ungs fólks
lítur á kynlífið sem tákn um gagn-
kvæma ást og virðingu, nokkuð
sem báðir aðilar í sambandi elsk-
enda eiga að njóta af saman.
Rannsóknir sýna að heilbrigt kyn-
líf í góðu sambandi eykur vellíðan
einstaklingsins og lífslíkur. Lífið
verður ekki aðeins
lengra hjá þeim sem
njóta góðs kynlífs
með ástinni sinni,
gæði lífsins verða líka
meiri.
Það hvernig þú lít-
ur á kynferði þitt og
lifir kynlífi þínu end-
urspeglast í öllu því
sem þú tekur þér fyr-
ir hendur á lífsleiðinni
– til góðs og ills. Kyn-
lífið verður aflvaki og
eykur gæði lífsins
mest í ástarsambandi
þar sem gagnkvæm virðing ríkir,
umhyggja og blíða eru höfð að
leiðarljósi og báðir aðilar sam-
bandsins vilja leggja sitt af mörk-
um til þess að makinn fái vaxið og
dafnað.
Kynhegðun er á margan hátt
lærð; hluti af uppeldi okkar og
þeim normum sem samfélagið
vandi okkur við í bernsku og
æsku. Þess vegna er líka hægt að
losa sig við bældar og brenglaðar
kynlífshugmyndir en læra upp á
nýtt hvað það er að vera kynvera.
Margir hafa valið þennan kost
bæði á námskeiðum og í með-
ferðum hjá kynlífsfræðingum og
fjölskylduráðgjöfum.
Fræðsla um kynlíf og leiðir til
að auka vellíðan í kynlífinu og
samskiptafræðsla hefur hjálpað
mörgum að sleppa úr viðjum bæl-
andi kynlífs. Aukin fræðsla losar
líka um fordóma gagnvart kynlífi
og gagnvart þeim sem í kyn-
hegðun sinni falla ekki að hefð-
bundnum kynhlutverkum.
Kynlíf er ekki aðeins horm-
ónastarfsemi. Kynlíf er líka aðferð
til að fullnægja margs konar per-
sónulegum þörfum og fá útrás fyr-
ir innstu tilfinningar sínar. Sumar
þessara þarfa eru hollar og upp-
byggjandi, eins og til dæmis þörf-
in fyrir ást, hlýju, nærveru, snert-
ingu, umhyggju og líkamlega
fullnægju. Aðrar þarfir geta verið
særandi.
Í traustum samböndum er kyn-
lífið ofið inn í öll samskipti. Ef
sambandið er gott og vinátta og
skilningur ríkir eru líkurnar mikl-
ar á því að kynlífið sé fullnægj-
andi fyrir báða aðila. Ef sam-
bandið er slæmt, fullt af togstreitu
og spennu, þá verður kynlífið það
líka. Kynlífið byrjar ekki í kyn-
færunum, heldur í höfðinu. Oft
endurspeglar dvínandi áhugi á
kynlífi dýpri sálfræðileg vandamál
í sambandinu eða hjá einstakling-
unum. Vandinn getur átt sér djúp-
ar rætur. Hann getur líka stafað
af bældu uppeldi, brengluðum
skoðunum, kvíða eða öðru því sem
hemur gleði kynlífsins.
Að halda líkamanum hraustum
með hollri hreyfingu og góðu mat-
aræði er ein af forsendunum fyrir
því að kynlífið sé gott. Þetta á
sérstaklega við þegar komið er á
fimmtugsaldurinn og þar yfir.
Reykingar og óhófleg áfengis-
neysla, að ekki sé talað um önnur
eiturlyf, draga úr kynlöngun og
kynhvöt og geta gert líkamann
óhæfan til þess að stunda kynlíf.
Góðu fréttirnar eru að það er
aldrei of seint að njóta kynlífsins.
„Use it and you won’t lose it“, eða
notaðu það og þú missir það ekki,
er gott ráð sem bandarískir kyn-
lífsfræðingar gefa. Þetta á reynd-
ar við um allt sem að líkamanum
og andanum snýr, líka ástina og
rómantíkina. Margir halda að kyn-
líf og rómantík séu bara fyrir
unga fólkið. Þetta er mikill mis-
skilningur. Þroski og gagnkvæm
ást og virðing, sameiginleg
reynsla, traust, umhyggja og nánd
auka vellíðan kynlífsins eftir því
sem árin færast yfir og parið
kynnist betur. Það er sérstök
rómantík fólgin í því að líta saman
yfir farinn veg og uppgötva allt
það sem maður hefur átt í meðlæti
og mótlæti.
Eftir Þórhall
Heimisson » Góðu fréttirnar
eru að það er
aldrei of seint að njóta
kynlífsins.
Þórhallur
Heimisson
Höfundur er prestur og ráðgjafi.
Kynlífsraunir
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VEISTU UM GÓÐAN
RAFVIRKJA?