Morgunblaðið - 22.02.2020, Qupperneq 23

23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. FEBRÚAR 2020
Þrif Salka Valka við Skólavörðustíg hugar vel að hreinlæti hátt og lágt, að innan sem utan.
Eggert
Flestir Eistar vita
vel að Ísland var
fyrsta landið sem við-
urkenndi sjálfstæði
Eistlands, Lettlands
og Litháens 22. ágúst
1991. Ísland gekk þá
á undan með góðu
fordæmi og minnti
um leið á mikilvægi
þess að standa vörð
um alþjóðalög og
sameiginleg grunngildi. Samstarf
ríkjanna og virk þátttaka þeirra í
alþjóðlegu samstarfi hefur alla tíð
síðan grundvallast á þessum
meginreglum.
Ríkin eru bæði dygg aðildarríki
Atlantshafsbandalagsins og leggja
sitt af mörkum á alþjóðavettvangi.
Eistland situr nú í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna og Ísland var
kjörið til setu í mannréttinda-
ráðinu til ársloka 2019. Borg-
aralegir sérfræðingar frá Íslandi
sem starfa hjá Atlantshafs-
bandalaginu í Eistlandi og Litháen
eiga þátt í að efla varnir Eystra-
saltsríkjanna. Á móti miðla þau til
Íslands mikilvægri þekkingu á
netvörnum og hvernig bregðast
má við falsfréttum og tryggja upp-
lýsingaöryggi.
Um áramótin tók Eistland við
keflinu af Íslandi og leiðir nú sam-
vinnu Norðurlanda og Eystra-
saltsríkja (NB8). Samband Norð-
urlandanna og
Eystrasaltsríkjanna er náið og
tækifærin mörg til að efla sam-
starfið enn frekar. Ýmis tækifæri
liggja á sviði gagnaskipta, raf-
rænna lausna og netöryggis en
reynsla Eistlands af stafrænni
stjórnsýslu sýnir hvernig snjallar
tæknilegar útfærslur geta örvað
hagvöxt og einfaldað viðskipti. Ís-
land, Finnland og Færeyjar eiga
nú þegar í samstarfi við Eistland
um þróun gagnaskipta sem með
tíð og tíma gætu náð til hinna
samstarfsríkjanna.
Ísland gegnir formennsku í
norðurskautsráðinu um þessar
mundir og leggur þar áherslu á
lífríki hafsins, loftslag og grænar
orkulausnir, og fólk og samfélög
norðurslóða. Þá er lögð áhersla á
að efla samstarf innan ráðsins
sjálfs og út á við enda hefur þró-
unin á norðurslóðum víðtæk áhrif
annars staðar, til dæmis í Eist-
landi. Eistland sækist eftir
áheyrnaraðild í norðurskauts-
ráðinu og vill leggja sitt af mörk-
um til sjálfbærrar þróunar, ekki
síst með framlagi til heim-
skautarannsókna. Öll þessi mál-
efni voru til umræðu á fundi okkar
í Tallinn í vikunni.
Þótt atburðir ársins 1991 séu
vel þekktir eru færri meðvitaðir
um þá staðreynd að þjóðirnar
tvær fengu báðar sjálfstæði árið
1918. Á þessari rúmu öld hefur
samband þjóðanna vaxið og dafn-
að, ekki síst undanfarna þrjá ára-
tugi. Sú vinátta endurspeglast í
vaxandi fjölda ferðamanna og
kröftugum menningartengslum,
sérstaklega á sviði tónlistar. Í ár
ætla eistnesk stjórnvöld að veita
þeim einstaklingum sem hafa látið
að sér kveða í samstarfi Norð-
urlanda og Eystrasaltsríkjanna
viðurkenningu og er unnið að því
að setja á fót norræn-baltnesk
verðlaun sem stuðli að enn virkara
samstarfi.
Eftir Guðlaug Þór
Þórðarson og
Urmas Reinsalu
» Samstarf Íslands og
Eistlands og þátt-
taka þeirra í alþjóðlegri
samvinnu hefur ávallt
grundvallast á varð-
stöðu um alþjóðalög og
sameiginleg grunngildi.
Guðlaugur þór
Þórarson
Guðlaugur Þór er utanríkisráðherra
Íslands. Urmas Reinsalu er utanrík-
isráðherra Eistlands.
Aldarlöng vinátta
Eistlands og Íslands
Urmas
Reinsalu
Samtök iðnaðarins
og Samál hafa nú um
nokkurt skeið staðið í
áróðursherferð gegn
orkufyrirtækjum í
eigu almennings á
sama tíma og Rio
Tinto, aðildarfyr-
irtæki þeirra, reynir
að fá lækkað raf-
orkuverð.
Reynt er að halda
því að almenningi að Ísland sé
ekki „land endurnýjanlegrar
orku“ og tilraunir gerðar til að
koma í veg fyrir að orkufyrir-
tækin geti aukið verðmætasköpun
fyrir íslenskt samfélag með þátt-
töku í viðskiptum með upp-
runaábyrgðir.
Kerfi um upprunaábyrgðir raf-
orku og losunarheimildir vegna
mengunar eru tvö aðskilin kerfi.
Annað, svokallað ETS-los-
unarkerfi, er íþyngjandi óvalkvætt
kerfi fyrir fyrirtæki sem valda
mikilli losun gróður-
húsalofttegunda. Hitt
kerfið, uppruna-
ábyrgðakerfið, er val-
kvætt fyrir notendur
raforku sem vilja láta
gott af sér leiða og
styðja við endurnýj-
anlega orkuvinnslu.
Málflutningur sam-
takanna í þessu máli
einkennist af ítrek-
uðum rangfærslum og
vill Landsvirkjun því
spyrja samtökin fimm
einfaldra spurninga.
Spurning 1
SI staðhæfa á vef sínum: „Und-
anfarin átta ár hafi íslensk orku-
fyrirtæki getað selt svokallaðar
upprunaábyrgðir eða aflátsbréf á
raforku til orkufyrirtækja í Evr-
ópu sem framleiða raforku með
jarðefnaeldsneyti eða kjarnorku
en ekki með endurnýjanlegum
auðlindum.“
Spurt er: Geta SI nefnt dæmi
um kolaorku- eða kjarnorkuver í
Evrópu sem hafa getað nýtt sér
íslenskar upprunaábyrgðir til
þessa að bæta ímynd sína?
Spurning 2
SI staðhæfa: „Sala uppruna-
ábyrgða úr landi skaðar ímynd Ís-
lands.“
Spurt er: Geta SI bent á ein-
hvern skaða sem hefur orðið á
ímynd Íslands?
Spurning 3
SI halda því fram að þátttaka í
upprunaábyrgðakerfinu hafi nei-
kvæð áhrif á ímynd Íslands og
spyrja: „Hver vill ekki selja fisk
frá kolefnishlutlausu landi?“
Spurt er: Geta SI svarað því
hvernig viðskipti með upp-
runaábyrgðir geti haft áhrif á kol-
efnishlutleysi Íslands?
Öll raforka sem er framleidd á
Íslandi er endurnýjanleg og upp-
runaábyrgðir breyta þar engu um.
Ísland er og verður „land endur-
nýjanlegrar orku,“ óháð þátttöku í
kerfinu og allir geta stoltir selt
fisk og vörur frá landi endurnýj-
anlegrar orku. Þegar Ísland verð-
ur kolefnishlutlaust í framtíðinni
bætist sú staðreynd við þá já-
kvæðu ímynd landsins.
Spurning 4
Telja SI að alþjóðleg stórfyr-
irtæki eigi að borga það sama fyr-
ir græna þátt raforkunnar á Ís-
landi og þau greiða í öðrum
löndum?
Frá því að Íslendingar byrjuðu
að nýta raforku fyrir orkufrekan
iðnað hafa vonir okkar staðið til
að endurnýjanlega orkan okkar
hefði sérstök verðmæti sem ein-
hver væri tilbúinn að greiða sér-
staklega fyrir. Það hefur nú loks
raungerst. Verðmætin eru mikil,
þó óvissu sé háð hversu mikil.
Áætlanir benda til að þau gætu á
næstu 10 árum numið 20-30 millj-
örðum. Vegna aukinnar vitundar
um mikilvægi loftslagsmála um
allan heim gæti þessi upphæð orð-
ið mun hærri.
Spurning 5
Innan Samtaka iðnaðarins eru
1.400 fyrirtæki og aðildarfélög. Yf-
ir 99% þeirra fá í dag upp-
runavottaða endurnýjanlega orku
frá sínum raforkusala.
Er það með samþykki meiri-
hluta aðildarfyrirtækjanna að
samtökin beiti sér fyrir því að ís-
lenska þjóðin gefi nokkrum alþjóð-
legum stóriðjufyrirtækjum 20-30
milljarða á næstu 10 árum?
Eftir Hörð
Arnarson » Öll raforka sem er
framleidd á Íslandi
er endurnýjanleg og
upprunaábyrgðir breyta
þar engu um. Ísland er
og verður „land endur-
nýjanlegrar orku,“ óháð
þátttöku í kerfinu.
Hörður Arnarson
Höfundur er forstjóri Landsvirkjunar
og var varaformaður Samtaka iðn-
aðarins og stjórnarmaður til 6 ára.
Hverra hagsmuna gæta Samtök iðnaðarins?
– Fimm spurningar til samtakanna
Umræða um sjávar-
útveg festist oft í hjól-
förum og spólar þar án
nokkurs sjáanlegs ár-
angurs. Þessari stöðu
má vonandi breyta,
enda má ganga út frá
því að allir sem láti sig
sjávarútveg varða vilji
þar leggja gott til. Nú
er það sem betur fer
svo að flest álitamál má
leysa með samtali, enda leiðir það til
þess að skilningur manna á við-
horfum hver annars verður betri.
Sum mál virðast þó þess eðlis, því
miður, að sama hvað gert er og sagt;
enginn er skilningurinn og engin leið
augljós úr ógöngum. Það er ekki gott
og sjávarútvegurinn hefur ekki farið
varhluta af þessu. Þar er ekki við einn
að sakast og þessi staða er síst ný af
nálinni. Það þýðir hins vegar ekki að
henni megi ekki breyta. Henni verður
einfaldlega að breyta. Sjávarútvegur
stendur frammi fyrir ýmiss konar
áskorunum og mikilsháttar breyt-
ingum í umhverfinu.
Það er því mikilvægt að
okkur takist að auka
samtalið um atvinnu-
greinina, hlusta á hvert
annað og reyna að
skilja betur ólík við-
horf. Það verkefni
stendur nú fyrir dyr-
um.
Boðað hefur verið til
fjögurra opinna funda
um málefni sjáv-
arútvegsins, sá fyrsti
verður miðvikudaginn
26. febrúar í Mess-
anum, við hliðina á Sjóminjasafninu í
Reykjavík. Þeir sem kjósa að taka
daginn snemma eru velkomnir í
morgunmat klukkan 8.30, en sjálfur
fundurinn hefst klukkan 9.00. Fund-
inum verður einnig streymt á Fés-
bókarsíðu SFS. Þessi fyrsti fundur
ber yfirskriftina „Hvernig getum við
aukið gagnsæi í sjávarútvegi? Þeir
þrír fundir sem á eftir koma, munu
fjalla um (i) hvernig gera megi betur í
umhverfismálum, (ii) fiskveiðistjórn-
unarkerfið og hverju það geti skilað
til samfélagsins og (iii) hvernig megi
auka nýsköpun í sjávarútvegi. Fund-
irnir verða alla miðvikudagsmorgna
næstu vikur, þeir hefjast allir á sama
tíma og verða á sama stað.
Á þessum fundum vilja SFS leggja
sitt af mörkum til að reyna að þoka
málefnum sjávarútvegs upp úr hjól-
förunum. Við ætlum að hlusta á fólk
úr ólíkum áttum, heyra um nýjar
hugmyndir, aðra nálgun og vonandi
tekst okkur að hvetja til gagnlegs
samtals. Við höfum því boðið til þess-
ara funda og vonumst til þess að eiga
uppbyggileg skoðanaskipti og hrein-
skiptar umræður um sjávarútveg. Ég
vona að sem flestir mæti til funda við
okkur og taki þannig þátt í að móta
íslenskan sjávarútveg til framtíðar.
Samtal um sjávarútveg
skerpir skilninginn
Eftir Heiðrúnu
Lind Marteins-
dóttur
» Við höfum því boðið
til þessara funda
og vonumst til þess
að eiga uppbyggileg
skoðanaskipti og
hreinskiptar umræður
um sjávarútveg.
Heiðrún Lind
Marteinsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri SFS.