Morgunblaðið - 06.04.2020, Síða 2

Morgunblaðið/Árni Sæberg
Atvinna Efnahagsáhrifin vegna faraldursins verða gífurleg og líklegt er að þau muni ná til flestra atvinnugreina.
„Þessi könnun endurspeglar þá alvar-
legu stöðu sem blasir við í dag og svip-
aða stöðu má einnig sjá í okkar helstu
viðskiptalöndum. Margt bendir til
þess að þessi niðursveifla verði mun
dýpri og alvarlegri en upphaflega var
gert ráð fyrir,“ segir Ásdís Kristjáns-
dóttir, forstöðumaður efnahagssviðs
hjá Samtökum atvinnulífsins, í samtali
við Morgunblaðið um niðurstöður
nýrrar könnunar sem Maskína gerði
fyrir SA.
Niðurstöður könnunarinnar benda
til þess að það verði ekki aðeins fyrir-
tæki í ferðaþjónustu sem muni finna
fyrir miklum samdrætti vegna
kórónuveirufaraldursins heldur muni
áhrifin ná til fyrirtækja í flestum at-
vinnugreinum.
Samkvæmt könnuninni telja rúm-
lega 90% forsvarsmanna fyrirtækja að
tekjur muni minnka milli annars árs-
fjórðungs á síðasta ári og sama árs-
fjórðungs á þessu ári vegna áhrifa
kórónuveirufaraldursins á íslenskt
atvinnulíf.
90% hafa gripið til hagræðingar
Minnkun tekna er að meðaltali
áætluð 50% en hjá þeim, sem svara að
hún minnki, nemur samdrátturinn
tæplega 55%. Þá telja 80% forsvars-
manna íslenskra fyrirtækja að tekjur
muni minnka í marsmánuði á milli ára.
Um það bil 90% af íslenskum atvinnu-
rekendum hafa þegar gripið til hag-
ræðingaraðgerða vegna ástandsins í
efnahagslífinu og algengasta aðgerðin
er að skerða starfshlutfall starfs-
manna. Niðurskurður annars
rekstrarkostnaðar var önnur algeng-
asta hagræðingaraðgerðin, tæplega
sex þúsund samkvæmt könnuninni, og
var langstærstur hluti þeirra í ferða-
þjónustu eða fólksflutningum. Um 24
þúsund manns eru komnir í skert
starfshlutfall af sömu ástæðum en um
30 þúsund umsóknir um hlutabætur
höfðu borist Vinnumálastofnun föstu-
daginn 3. apríl. Þykir sá mismunur
sýna vel hversu hratt forsendur breyt-
ist frá degi til dags. Könnunin var gerð
á tímabilinu 26. til 31. mars.
Flestir forsvarsmenn fyrirtækj-
anna telja að áhrifanna muni gæta í
þrjá til fjóra mánuði, eða um 30%.
Fjórðungur telur að áhrifin vari í
fimm til sjö mánuði og 29% telja að
þau muni vara lengur en tíu mánuði.
Að sögn Ásdísar var könnunin m.a.
gerð til að átta sig á stöðunni í atvinnu-
lífinu í heild og jafnframt til að meta til
hvaða aðgerða stjórnvöld þurfi að
grípa með tilliti til þeirra atvinnu-
greina sem munu finna fyrir efnahags-
legum áhrifum faraldursins. „Það eru
vísbendingar þess efnis að samdrátt-
urinn vegna faraldursins verði jafnvel
eitthvað sem við höfum ekki séð áður í
íslenskri hagsögu.“
Spurð hvort þær tölur og þessi
könnun sýni þörfina fyrir frekara sam-
tal og samstarf milli Samtaka atvinnu-
lífsins og Alþýðusambands Íslands
segir hún að ef tölur frá öðrum löndum
séu yfirfærðar á Ísland megi búast við
mjög skarpri niðursveiflu og það end-
urspegli svigrúm atvinnulífsins. Það
blasi við að hækkun launa ofan í tuga
prósenta tekjusamdrátt sé varla sjálf-
bært þegar svigrúmið er ekkert.
Þá segir hún könnunina vísbend-
ingu til stjórnvalda um hvaða frekari
aðgerða sé þörf.
„Við teljum að könnunin sé stað-
festing þess efnis að áhrifin nái yfir
atvinnulífið allt. Þá skiptir höfuðmáli
gagnvart atvinnulífinu að vita að
stjórnvöld hafi svigrúm og vilja til að
bregðast við ástandinu. Við vonumst
til að sjá aðgerðir sem eru til þess
fallnar að koma til móts við atvinnu-
lífið á meðan þetta ástand varir,“
bætir hún við.
Drífa Snædal, forseti ASÍ, var ekki
í aðstöðu til að veita viðtal þegar ósk-
að var eftir því en tók fram að ASÍ
myndi halda áfram að meta ástandið
og þróun mála. thor@mbl.is
Nánast öll fyrirtæki
verða fyrir tekjumissi
 Flestir telja að áhrifin muni vara í a.m.k. fimm mánuði
Drífa
Snædal
Ásdís
Kristjánsdóttir
2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. APRÍL 2020
PON er umboðsaðili
PON Pétur O. Nikulásson ehf.
Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður
Sími 580 0110 | pon.is
Við bjóðum alla Jungheinrich eigendur velkomna!
GÆÐI OG ÞJÓNUSTA
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Mikil ólga er í hópi þeirra sem vinna
að minjavörslu og fornleifarannsókn-
um, samkvæmt heimildum, vegna
ákvörðunar Reykjavíkurborgar um
að úthluta Björgun athafnasvæði við
Þerneyjarsund. Skipulags- og sam-
gönguráð Reykjavíkur ræddi tillögu
að breytingu á aðalskipulagi vegna
nýs iðnaðarsvæðis í Álfsnesvík og til-
lögu að deiliskipulagi nýs iðnaðar-
svæðis á sama stað á fundi sínum 1.
apríl. Málið var afgreitt og því vísað
til borgarráðs sem samþykkti það
daginn eftir.
Orri Vésteinsson, prófessor í forn-
leifafræði við HÍ, vann greinargerð
um menningar- og búsetulandslag
fyrir Minjastofnun Íslands. Hann
bendir á að Ísland hafi fullgilt Evr-
ópska landslagssamninginn 4. janúar
2020 og tók hann gildi 1. apríl.
„Þar með hafa íslensk stjórnvöld
gengist undir ákveðin gildi varðandi
verndun landslags,“ sagði Orri. Eitt
af dæmunum sem nefnd eru um
menningarlandslag á höfuðborgar-
svæðinu í greinargerðinni er Þern-
eyjarsund þar sem var ein aðalkaup-
höfn landsins á 14. og 15. öld.
„Þetta er að mínu mati skýrt dæmi
um hvernig hægt er að eyðileggja
landslagsheild með framkvæmd,“
sagði Orri og vísaði þar til fyrirhug-
aðs athafnasvæðis Björgunar. Hann
sagði að svo virtist sem skipulags-
yfirvöld og borgarráð Reykjavíkur
litu svo á að það væri nóg að draga
hring í kringum sýnilegar mann-
virkjaleifar til að fara að lögum.
„Hugsunin í Evrópska landslags-
samningnum er að það verði að horfa
á heildina og heildaráhrifin,“ sagði
Orri. Hann tók dæmi af Þingvöllum
og sagði að helgi staðarins tengdist
ekki bara tóftum þingbúðanna. „Þú
gætir alveg fundið pláss á Þingvöll-
um fyrir verksmiðju, án þess að
skemma neinar fornleifar. En það sjá
allir að þú værir að eyðileggja stað-
inn með verksmiðjunni. Þetta er
sambærilegt. Við Þerneyjarsund er
ein af þessum gömlu kauphöfnum.
Landslagið þar er merkilegt í heild
sinni og varðveislu virði. Um leið og
þarna er komið athafnasvæði, þótt
krækt sé framhjá tóftum sem eru til
staðar, er valdið skaða. Borgarráð
horfist ekki í augu við það en skýlir
sér á bak við þrætubókarlist að mínu
mati,“ sagði Orri.
Merkilegar fornminjar
Þerneyjarsund var „minjar mán-
aðarins“ hjá Minjastofnun í febrúar.
Þar eru rifjuð upp orð dr. Kristjáns
Eldjárn, fyrrverandi þjóðminjavarð-
ar og forseta Íslands, sem sagði:
„Þessi staður er einn af fyrirrennur-
um Reykjavíkur og á að varðveitast
eins og hann er.“
Í Gunnunesi eða Álfsnesi má finna
minjar um kaupstað sem var þar á
miðöldum. Kaupstaðurinn er þó bara
hluti stórmerkilegra minja á svæð-
inu. „Þegar allt þetta er lagt saman
er ljóst að umhverfis Þerneyjarsund
er einstakt og enn sem komið er
óraskað minjasvæði sem mikilvægt
er að varðveita í heild sinni,“ segir á
síðu Minjastofnunar.
Skipulagsstofnun benti á það í um-
sögn um mat á umhverfisáhrifum
starfsemi Björgunar á Álfsnesi að
auk ábendinga Minjastofnunar hefði
gildi minjanna einnig verið undir-
strikað í fornleifaskráningu Borgar-
sögusafns Reykjavíkur. Skipulags-
stofnun telur í ljósi þess vera
sérstakt tilefni til að vinna deiliskipu-
lag fyirr umrædd minjasvæði, með
það að markmiði að tryggja varð-
veislu þeirra minja, eftir því sem
kostur er.
Ólga vegna at-
hafnasvæðis
við Álfsnesvík
 Borgarráð hefur samþykkt  Fer í
bága við Evrópska landslagssamninginn
Mynd/Alta
Þerneyjarsund Hugmyndin er að
Björgun verði gegnt Þerney.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Varðskipið Þór lónaði í gærdag á
Ísafjarðardjúpi, en í öryggisskyni
hefur skipið verið við Vestfirði síð-
ustu tvær vikur. Síðdegis í gær var
vindur í Djúpinu 50-60 hnútar og
skyggni sama og ekkert, en skjól og
lítill sjór í mynni Jökulfjarða og ná-
kvæmlega þar var Þór.
„Við erum til taks og á slíku er
þörf. Síðustu daga hefur verið ófært
bæði um landveg og í lofti hingað
vestur. Eina færa leiðin er á sjó,“
segir Halldór B. Nellett skipherra í
samtali við Morgunblaðið.
Á laugardag fór skipið inn til Ísa-
fjarðar að sækja sýni vegna kórónu-
veirunnar sem voru svo flutt á Arn-
gerðareyri innst í
Djúpinu. Þar
sigldi Halldór
skipi sínu eins
nærri landi og
komist varð. Svo
fór mannskapur á
léttabát að
bryggju þar sem
björgunarsveitar-
menn tóku á móti
sýnunum, sem
síðan voru flutt áfram suður til
Reykjavíkur til frekari rannsókna.
Áhætta og ekkert skyggni
„Auðvitað fylgir því áhætta að
senda mannskap út á bát þegar veð-
ur er vont; mjög hvasst, blindbylur
og rúmir 50 hnútar og ekkert
skyggni.Við erum með vel þjálfaðan
mannskap og góð tæki sem gerir
þetta auðveldara. Hér var hins vegar
stutt að fara, með GPS-tækjum var
hægt að sigla á hárréttan stað og blá
blikkandi ljós á björgunarsveitar-
bílnum gerðu slíkt auðveldara,“
segir Halldór.
Skipherrann reiknar með að Þór
verði áfram vestra, að minnsta kosti
meðan veður er slæmt, líkur á rösk-
un samgangna eða öðrum erfiðleik-
um. Þá gildir að skipverjar halda sig
nær alfarið um borð til að halda
hættu á smiti af kórónuveirunni í
lágmarki. Verður svo í þessu úthaldi
sem er fram undir lok apríl. Er því
ekki farið um borð í fiskiskip í eftir-
lit, en tíminn frekar notaður í æfing-
ar, viðhaldsvinnu og slíkt.
Varðskip lónar á Djúpinu
 Þór er öryggisins vegna fyrir vestan  Ekkert skyggni en
lítill sjór í Jökulfjörðum  Fara ekki frá borði í fimm vikur
Halldór
B. Nellett