Morgunblaðið - 06.04.2020, Qupperneq 12

og er olíuverð núna rúmlega helm-
ingi lægra en það var um áramót.
Til stóð að fulltrúar OPEC og Rúss-
lands myndu funda á mánudag en um
helgina varð ljóst að fundinum yrði
frestað og að sættir á milli Rússa og
Sáda væru ekki í sjónmáli. Reuters
greinir frá þessu.
Hefur olíuverð ekki verið lægra í
18 ár og þótt ætla mætti að lágt elds-
neytisverð myndi gagnast flestum
hagkerfum heims um þessar mundir
hvatti Donald Trump OPEC og Rússa
í síðustu viku til að koma skikki á ol-
íumarkaðinn. Trump hefur áður
gagnrýnt OPEC harðlega og brugðist
illa við tilraunum samtakanna til að
hækka olíuverð, en nú er heims-
markaðsverðið svo lágt að gæti vald-
ið töluverðum skakkaföllum í banda-
rískum olíuiðnaði. Tíst Trumps á
fimmtudag um OPEC-deiluna urðu til
þess að olíuverð hækkaði um 25% og
er það mesta hlutfallslega hækkun
olíuverðs frá því að mælingar hófust.
CNN bendir á að Trump eigi mik-
illa hagsmuna að gæta í olíuríkinu
Texas því ríkið er með næstmestan
fjölda kjörfulltrúa í forsetakosning-
unum síðar á árinu, á eftir Kaliforníu.
Þarf Trump að gæta þess að missa
ekki fylgi í ríkinu og gætu kjósendur
þar snúist gegn honum ef olíugeirinn
þarf að ráðast í sársaukafullar
niðurskurðaraðgerðir.
ai@mbl.is
Andres Manuel Lopez Obrador, for-
seti Mexíkó, biðlaði á laugardag til
leiðtoga Rússlands og Sádi-Arabíu að
komast að samkomulagi um takmörk-
un olíuframleiðslu svo að verðstríð á
olíumarkaði harðnaði ekki enn frek-
ar. Hráolía myndar um 11% af út-
flutningstekjum Mexíkós sem hefur,
eins og önnur olíuframleiðsluríki, orð-
ið af miklum tekjum vegna lækkunar
olíuverðs að undanförnu.
Eins og Morgunblaðið greindi frá
slitnaði í mars upp úr samstarfi
OPEC, Rússlands og annarra olíu-
framleiðsluríkja sem höfðu sammælst
allt frá árinu 2016 um að draga úr
olíuframleiðslu til að halda heims-
markaðsverði uppi. Hefur olíuverð
verið á niðurleið frá jólum og tók
skarpa dýfu um miðjan febrúar.
Þegar bundinn var endi á framleiðslu-
takmarkanir OPEC varð fljótlega
ljóst að bæði Sádi-Arabía og Rússland
hygðust stórauka olíuframleiðslu sína
Vilja að olíuverðsstríði ljúki
Donald
Trump
Andres Manuel
Lopez Obrador
12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. APRÍL 2020
Þverholti 5 • Mosfellsbæ • Sími 898 1744 • myndo.is
Við búum til
minningar myndó.isljósmyndastofa
NJÓTUMMINNINGANNA
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Forvitnilegt nýtt verkefni hefur
göngu sína hjá Hagstofunni í dag
þegar stofnunin birtir tilraunatöl-
fræði (e. experimental statistics) í
fyrsta skipti. Að sögn Arndísar Vil-
hjálmsdóttur er ætlunin með þessu að
auka þjónustu við
notendur með því
að fara út fyrir
þann formfasta
ramma sem alla
jafna einkennir
gagnasöfnun og
-úrvinnslu stofn-
unarinnar, og
einnig gera til-
raunir með bæði
nýjar gerðir
gagna og nýjar greiningaraðferðir.
Arndís er sérfræðingur hjá rann-
sóknaþjónustu Hagstofunnar og einn
af umsjónarmönnum verkefnisins:
„Tilraunatölfræði gerir okkur fært að
stíga út úr hinu hefðbundna birtinga-
formi sem við fylgjum að staðaldri,
sem er í samræmi við lagalegar
skyldur stofnunarinnar og alþjóðlega
staðla stofnana á borð við Eurostat.
Standa vonir til að tilraunatölfræðin
muni hjálpa okkur að bæta þjón-
ustuna við þá sem nýta sér tölfræði
Hagstofunnar í dag, með því að gefa
hugsanlega enn skýrari mynd af
þeirri þróun sem á sér stað í sam-
félaginu og hagkerfinu, með sveigjan-
legri og hraðari hætti en hefðbundin
hagskýrslugerð býður upp á.“
Ein leið til að bæta upplýsinga-
gjöf á óvissutímum
Að sögn Arndísar hafa hagstofur
hér og þar um heiminn spreytt sig á
útgáfu tilraunatölfræði og þannig
byrjaði t.d. hagstofa Ítalíu að safna
saman gögnum sem hún viðaði að sér
á netinu og tengdi svo við sín eigin
gögn og gaf út. Í tilviki Hagstofu Ís-
lands segir Arndís að finna megi
margt forvitnilegt í gagnasöfnum
stofnunarinnar sem megi prófa að
draga fram og túlka með nýjum
hætti, og eins geti verið gagnlegt að
birta bráðabirgðaútreikninga og
-spár inn á milli þess sem stofnunin
gefur út sínar hefðbundnu tölur sem
oftast eru birtar ársfjórðungslega eða
mánaðarlega. „Þannig gæti tilrauna-
tölfræðin nýst á þessum óvenjulegu
óvissutímum sem við lifum í dag, og
hjálpað til að koma fyrr auga á vís-
bendingar um alls kyns þróun í þjóð-
félaginu.“
Mikilvægt er að hafa í huga að til-
raunatölfræði eru takmörk sett og
segir Arndís að Hagstofan muni
gæta þess vandlega að aðskilja birt-
ingu tilraunatölfræði með mjög
greinilegum hætti frá þeirri hefð-
bundnu tölfræði sem stofnunin
birtir. „Þá munu tilraunatölfræð-
inni fylgja mjög skýrir fyrirvarar
um að henni fylgi óvissa enda kann
að vera að gögnin sem notuð voru
hafi verið hrá og ekki í lokaformi,
eða úrvinnslan óhefðbundin.“
Tekur Arndís fram að Hagstofan
vilji gjarnan fá ábendingar frá al-
menningi um það sem betur mætti
fara í þessu verkefni, ef fólki þyki
eitthvað bogið við tilraunatölfræð-
ina, eða hafi góðar hugmyndir að
úrvinnslu. Er mjög gagnlegt að sem
flestir rýni í tölurnar og óskandi að
athugasemdir og uppbyggileg rýni
hjálpi Hagstofunni að þróa til-
raunatölfræðina og bæta. Er von-
andi að tilraunatölfræðin falli í
kramið hjá bæði áhugafólki og
fræðimönnum, og nýtist þeim til að
uppgötva tengsl og gera nýjar spár.
„Þannig viljum við opna á samtal
við notendur um tölurnar, sem er
öllum til gagns,“ segir Arndís.
Til að prófa nýjar
tölfræðiaðferðir
Eins og nefnt var hér að ofan birtir
Hagstofan í dag sína fyrstu saman-
tekt tilraunatölfræði og segir Arndís
að fleiri sendingar af svipuðum toga
komi á næstu vikum og mánuðum.
„Við reiknum ekki með að útgáfa til-
raunatölfræði eigi eftir að eiga sér
stað með reglulegum hætti, heldur
muni þetta starf frekar snúast um að
reyna að bera kennsl á hvaða málefni
er verið að ræða í samfélaginu, hvað
er brýnast að skoða hverju sinni og
hvað er gagnlegast fyrir notendur
okkar þá stundina,“ segir hún og bæt-
ir við að tilraunatölfræðin muni von-
andi reynast ágætis æfinga- og til-
raunatól fyrir sérfræðinga Hag-
stofunnar. „Þar gefst okkur m.a.
tækifæri til að prófa nýjar tölfræðiað-
ferðir, enda á sér stað nýsköpun í töl-
fræði eins og á öðrum sviðum vís-
indanna, og upplagt er að hagnýta og
prófa nýjustu aðferðir í framleiðslu-
ferli hagtalna, okkur og almenningi til
gagns en líka gamans.“
Farið út fyrir rammann
með tilraunatölfræði
Morgunblaðið/Kristinn
Leit Tilraunatölfræði Hagstofu munu fylgja ýmsir fyrirvarar. Margt forvitnilegt leynist í gögnunum og hægt er að
prófa nýjar tölfræðiaðferðir til að skilja hagkerfi og samfélag betur. Myndin sýnir áleggskæli matvöruverslunar.
 Hagstofan rýnir í gögnin með nýjum og vonandi hraðari og sveigjanlegri hætti
Arndís
Vilhjálmsdóttir
Uppgötvanir
» Hagstofan mun reyna að
nota verkefnið til að finna
gagnlegar upplýsingar sem
tengjast málefnum líðandi
stundar.
» Tilraunatölfræði verður ekki
birt með reglulegum hætti.
» Ábendingar og athuga-
semdir frá almenningi eru vel
þegnar.
» Býður upp á þann möguleika
að birta sumar niðurstöður
mælinga hraðar en áður.
5. apríl 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 141.38 142.06 144.01
Sterlingspund 174.77 175.61 176.85
Kanadadalur 99.37 99.95 101.48
Dönsk króna 20.736 20.858 20.846
Norsk króna 13.517 13.597 13.819
Sænsk króna 13.972 14.054 14.208
Svissn. franki 146.4 147.22 147.55
Japanskt jen 1.3019 1.3095 1.3274
SDR 192.94 194.08 195.75
Evra 154.87 155.73 155.7
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 183.6599
Hrávöruverð
Gull 1609.75 ($/únsa)
Ál 1448.5 ($/tonn) LME
Hráolía 25.61 ($/fatið) Brent
● Nýjustu tölur frá atvinnumálaráðuneyti
Bandaríkjanna sýna að uppsagnir vegna
kórónuveirufaraldursins dreifast mjög
ójafnt á milli atvinnugreina. Benda mæl-
ingar ráðuneytisins til að a.m.k. 701.000
störf hafi glatast í marsmánuði og þarf að
leita allt aftur til fjármálahrunsins til að
finna annað eins samdráttarskeið á
bandarískum vinnumarkaði.
Um 65% þeirra starfa sem glötuðust
voru í afþreyingar- og ferðaþjónustu,
eða samtals um 459.000 störf. Er það
mesta fækkun starfa sem mælst hefur í
þeim geira frá upphafi og þurrkar út ígildi
allra þeirra nýju starfa sem urðu til í grein-
inni á undanförnum tveimur árum, að því
er Reuters greinir frá.
Innan greinarinnar var niðurskurðurinn
langsamlega mestur hjá veitingastöðum
og börum, þar sem 417.000 hurfu í
mánuðinum.
Störfum í heilbrigðisgeira fækkaði um
76.000 og kemur það til af því að víða
skerðist almenn lækna- og tannlækna-
þjónusta á meðan veirufaraldurinn gengur
yfir.
Störfum fjölgaði í einum geira; hjá hinu
opinbera, og kemur til af því að 17.000
manns hafa verið ráðin tímabundið vegna
manntals sem fram fer í Bandaríkjunum
á tíu ára fresti.
Uppsagnir mánaðarins bitnuðu hlut-
fallslega verr á fólki af asískum og róm-
ansk-amerískum uppruna, og á fólki undir
24 ára aldri. Þá jókst atvinnuleysi meira
meðal kvenna en meðal karla í mánuð-
inum og skýrist það m.a. af því að konur
eru líklegri en karlar til að gegna störfum í
heilbrigðis- og veitingageira. ai@mbl.is
AFP
Lokað Veitingastaður í New York.
Flestar uppsagnir hjá veit-
ingastöðum og börum
STUTT