Austri - 16.12.1993, Blaðsíða 19

Egilsstöðum, jólin 1993.
AUSTRI
19
Barnagaman
Sagan af stúlkunni sem var
kænni en keisarinn
Endur fyrir löngu var dálítið
sveitaþorp einhvers staðar langt úti
í veröldinni. Allir bændumir í
þorpinu vom mestu búskussar.
Kirkjan þeirra var bæði lítil og lé-
leg og alveg efnasnauð, svo að
nærri má geta, að presturinn og
djákninn hafa ekki verið upp á
marga fiska.
Eitt sinn sem oftar fór klerkur í
kaupstað. Þegar hann hafði lokið
úttekt sinni, átti hann, aldrei þessu
vanur, nokkra skildinga eftir af-
gangs, og hugsaði sér því til hreyf-
ings að kaupa eitthvert góðgæti
handa maddömunni sinni í jóla-
gjöf. Hann kom þar að, er maður
seldi hangikjöt, og falaði þegar af
honum vænt sauðarlæri. Þetta var
daginn fyrir Þorláksmessu; en
maddömuna mátti ekki fyrir
nokkurn mun gmna neitt um gjöf-
ina fyrir fram. Karlsauðurinn var
því alltaf að velta því fyrir sér á
heimleiðinni, hvar lærið mundi
best geymt þangað til á aðfanga-
dagskvöldið. En hvemig sem hann
lagði sig í líma, gat honum lengi
vel ekki hugkvæmst neinn heppi-
legur felustaður, og var að því
komið, að hann hætti við allt sam-
an. En er hann reið fram með
kirkjugarðinum, datt honum það
snjallræði í hug að fela lærið undir
altarinu: þangað mundi þó enginn
fara að hnýsast. Hann brá sér því
inn í kirkjuna, stakk hangikjötslær-
inu undir altarið og hélt svo hróð-
ugur heim til sín.
Á Þorláksmessu varð djáknan-
um gengið út í kirkju: hann hugs-
aði með sér, að engin vanþörf væri
á að snotra þar lítið eitt til fyrir há-
tíðina; mikið gæti hann að vísu
ekki aðgert, en vonandi mundu
dýrðlingar kirkjunnar, Pétur og
Páll, víkja sér einhverju á jólunum,
ef hann léti ekki sitt eftir liggja til
þess að kirkjan væri sómasamlega
hirt. Líkneskjur þessara postula
stóðu sín hvorum megin á altarinu,
og voru þær orðnar ærið fornfáleg-
ar, gyllingin molnuð og málið
máð. Djákninn sópaði rykinu af
líkneskjunum og blés úr hverjum
faldi og fellingu með mestu vand-
virkni. Því næst tók hann klæðið af
altarinu og dustaði það, en í því
rekur hann augun í lærið. “Nei,
hvað skyldi nú þetta vera? Hangi-
kjötslæri!” Hann bograðist inn
undir borðið og náði lærinu. “Ójú,
er það ekki sem mér sýndist? Allra
vænsta sauðarlæri” Frá sér num-
inn hampaði hann því á lófum sér
og leit ýmist á það eða á postulana.
“Það er ekki um að villast.
Blessaðir postularnir hafa sent mér
þetta í launa skyni fyrir að dusta af
þeim rykið!”
Enn þá einu sinni varð honum
litið framan í þá og sýndist honum
þeir horfa á sig með blíðusvip eins
og þeir vildu segja: “Taktu við
því, veslingur, þú átt það meira en
skilið!” Enda kom honum nú ekki
til hugar að efast um þetta lengur,
heldur tók á rás heim til sín með
hangikjötslærið og færði það dótt-
ur sinni; hún var bústýra hjá föður
sínum, er var ekkjumaður.
Stúlkunni þótti þetta góður búbætir
svona rétt fyrir jólin og varð svo
mikið um, að hún gáði ekki að
spyrja föður sinn,hvernig honum
hefði fengist það. Sjálfur hirti
djákninn ekki að skýra neinum frá
hvert gustukaverk postularnir
hefðu gjört á sér. Um kvöldið
fengu þau feðgin sér góðan bráð-
lætisbita af lærinu.
Nú víkur sögunni til prestsins. Á
aðfangadagskvöldið laumast hann
út í kirkju, til þess að sækja jóla-
gjöfina handa konu sinni, en grípur
í tómt eins og nærri má geta. Læt-
ur hann nú greipar sópa um alla
kirkjuna, en lærið finnur hann ekki
að heldur. “Hver þremillinn getur
verið orðinn af því?” tautaði hann
fyrir munni sér. Loks gefur hann
upp leitina og fer að finna djákn-
ann, er honum var kunnur að ráð-
snilld og vitsmunum og jafnan
hafði verið hans einka athvarf í
öllum vandamálum.
“Komið þér sælir, djákni minn!”
sagði prestur. “Þér skylduð vænti
ég ekki hafa orðið var við hangi-
kjötslæri, sem ég skildi eftir undir
altarinu í gær? Þegar ég fór að
vitja þess áðan, var það allt á
burt”.
Djáknanum varð heldur hverft
við spuminguna, og vissi hann
ekki gjörla, hverju svara skyldi.
“Po-postularnir-!” stamaði hann í
hálfgerðu ofboði. “Postularnir?
Hvað er um þá?”sagði prestur.
“Þeir, þeir - það era þó aldrei þeir,
sem hafa rænt hangikjötinu yðar,
prestur minn? Þeir voru komnir al-
veg á heljarþrömina, veslingamir,
og fengu ekki svo mikið sem mál á
kroppinn á sér í jólagjöf. Svo hafa
þeir líklega tekið hangikjötslærið
heldur en ekkert! “Þér munuð eiga
kollgátuna”, sagði prestur. “En það
skal verða þeim dýrkeyptur biti!
“Hann var skapbráður, karlsauður-
inn. Og hvað haldið þið svo að
hann hafi gert? Hann gekk rakleið-
is út í kirkju, tók líkneskjur guðs-
mannanna, bölbraut þær og fleygði
brotunum á eldinn.
Söfnuðurinn varð nú að vera
dýrðlingalaus, og létu menn sér
það allvel lynda. En einn góðan
veðurdag fær prestur boð frá keis-
aranum, að hann ætli að vera við
messu hjá honum í postulakirkj-
unni, er hann komi að taka skatt af
löndum sínum. Þetta þótti klerki ill
tíðindi, og voru nú góð ráð dýr.
Hann fer samt að finna djáknann.
Djákninn veltir vöngum um stund
og segir síðan: “Þér eigið tvo syni,
prestur minn, sem era hér um bil
jafnháir. Nú skuluð þér klæða þá
postulabúningi og láta þá standa á
altarinu í stað Páls og Péturs”.
Þetta þótti presti óskaráð. Hann
dubbaði upp drengina og skipaði
þeim upp á altarið. Svo kom keis-
arinn, og hóf prestur guðsþjónust-
una eins og ekkert væri um að
vera.
í fyrstu gekk allt ágætlega. En
þegar prestur er í besta gæti að
lesa upp pistilinn, verður sankti
Páli litið út um gluggann og sér að
geithafur Péturs bróður síns er
kominn inn í kálgarðinn sinn og
hámar í sig kálinu. Tekur hann þá
viðbragð, slengir frá sér sverðinu
og stekkur út um gluggann, til þess
að skeyta skapi sínu á kálþjófnum.
Þegar sankti Pétur sá þetta, datt
honum í hug að Páll kynni að mis-
þyrma geithafrinum, og þá tilhugs-
un gat hann ekki þolað, því að haf-
urinn var uppáhaldið hans. Hann
gleymdi því sjálfum sér, fleygði
lyklunum og hentist út um glugg-
ann á eftir bróður sínum.
Keisarinn horfði steinhissa á að-
farir postulanna. Honum varð orð-
fall um stund. Loks kallaði hann
þó til prestsins og spurði, hverju
slíkt undur sætti.
Þarna stóð veslings presturinn í
standandi vandræðum og star-
blíndi út í loftið. Það var eins og
hugsanir hans væru foknar út í
veður og vind. Honum var því
nauðugur einn kostur að þegja.
En djáknanum varð ekki ráðfátt
fremur en vant var. Hann laut að
keisaranum og sagði með mesta
spekingssvip: “Það er ekki furða,
yðar hátign, þó að postularnir
hlypu á burtu. Þeir hafa fyrirorðið
sig fyrir fátækt sína og kirkjunnar
og ekki getað þolað að standa
svona tötralega búnir frammi fyrir
yður”.
Þetta fannst keisaranum ósköp
eðlilegt. Hann dáðist að sómatil-
finningu postulanna og sárkenndi
svo í brjósti um þá, að hann sneri
hið bráðasta heim til sín og sendi
prestinum um hæl aftur ógrynni
fjár til þess að láta reisa nýja og
skrautlega kirkju handa Pétri og
Páli í stað hinnar gömlu. Þorpsbú-
ar þóttust allra manna lánsamastir,
er þeir höfðu eignast svona inn-
dæla kirkju, og létu letra á stein
yfir dyranum þessi orð: “I vorri
sókn á engin sorg heima”.
Skömmu síðar kom keisarinn
aftur til þorpsins til þess að líta eft-
ir, hvemig kirkjusmíðin væri af
hendi leyst. Þegar hann las letrið
yfir dyranum, varð hann ævareiður
og mælti: “Má vera að sorgin sé
ykkur ókunn enn, en nú skal ég sjá
um að þið komist í kynni við hana.
Innan þriggja daga skuluð þið hafa
getið gátu minnar, ella læt ég
drepa þriðja hvert mannsbarn í
þorpinu. Gátan hljóðar þannig:
“Hver er fegurstur hljómur, feg-
urstur söngur og fegurstur steinn?”
Keisarinn reið nú burt með föra-
neyti sínu, en bændur sátu eftir
með sárt ennið. Þóttust þeir nú
hafa verið helst til fljótir á sér, er
þeir létu setja letrið yfir dymar.
Djákninn, sem var talinn mesti
vitsmunamaðurinn í þorpinu og
jafnan þótti hafa ráð undir rifi
hverju, botnaði ekkert í gátunni.
Og þá fór nú að vandast málið. En
til allrar hamingju var djákna-
dóttirin enn þá meiri gáfnagarpur
en karl faðir hennar. Hún réði nú
gátuna og bjargaði, þannig sveit-
ungum sínum. “Fegurstur hljóm-
ur”, sagði hún, “er klukknahljóm-
ur, fegurstur söngur er englasöng-
ur og fegurstur steinn er visk-
steinninn”.
Bændur fóru nú hróðugir á fund
keisara og sögðu honum ráðning-
una. Keisara líkaði vel svarið, og
vildi hann vita, hver getið hafði.
Körlunum var ekki um að svara
þeirri spumingu, en urðu þó að
lokum að segja eins og var, að
djáknadóttirin hefði getið gátunn-
ar. “Fyrst hún er svona getspök,
djáknadóttirin ykkar”, sagði keis-
arinn, “þá verður henni líklega
eitthvað úr að leysa eina þraut
enn”. Fékk hann nú bændunum
línræmu og þráðspotta, er þeir
skyldu færa djáknadótturinni með
þeim tilmælum, að hún saumaði
honum úr því skyrtu og brók. Aðra
úrlausn fengu þeir ekki, og með
það urðu þeir að hypja sig. Undir
eins og þeir komu heim til þorps-
ins, flýttu þeir sér á fund djáknans
og færðu honum spottana og orð-
sendingu keisarans. Djáknanum
féll allur ketill í eld og þótti nú
hálfu ver en áður. En dóttir hans
hughreysti hann. “Far þú bara að
hátta; faðir minn”, sagði hún;
“með guðs hjálp finn ég einhver
úrræði, sem duga”.
Djákninn lét sér vel líka ráð
dóttur sinnar og fór að hátta. En í
býtið morguninn eftir vaknaði
hann við að dóttir hans stóð við
rúmstokkinn með sópskaftið í
hendinni. Hún bað hann klæðast
sem skjótast og fara fyrir sig á
fund keisarans. “Skaltu færa hon-
um sópskaftið það arna með þeim
skilaboðum frá mér, að ég geti
ekki unnið honum neitt úr spottun-
um hans, nema hann smíði mér
áður vefstól úr skaftinu”.
Djákninn fór að finna keisarann
og færði honum skaftið og skila-
boð dóttur sinnar. “Vitur er dóttir
þín”, sagði keisarinn; “og fyrst
henni hefur orðið svona lítið fyrir
að ráða fram úr þessu vandkvæði,
þá skaltu nú færa henni bikarinn
þann arna og segja henni að
þurausa með honum sjóinn”.
Veslings djákninn labbaði nú
heim aftur til dóttur sinnar, sár-
hryggur í huga. En hún lét sér
hvergi bregða við orðsendinguna,
sagði karlinum að fara að hátta
eins og ekkert væri um að vera og
Eftir Helgu Svanlaugu
Garðarsdóttur.
Kökuhús.
í hvert hús þarf 7 Maríukexkökur.
Þið þurfið að skera tvær kökur þannig að þær líti
út eins og gaflar á húsi.
Þegar þið hafið lokið við það blandið þið frekar
þykkt glassúr sem hægt er að líma kökuhúsið sam-
an með.
Ef þið viljið getið þið skreytt húsið að utan með
glassúr þannig að það líti út sem það hafi snjóað
eða jafnvel límt eitthvað sætt sælgæti utan á það
t.d. Smarteis.