Austri - 16.12.1993, Qupperneq 28

28
AUSTRI
Egilsstöðum, jólin 1993.
Þórarinn Sveinsson
skrifar frá Boston
“Nú þeyta vindar haustsins
hinstu blöðum, borgin gerist þung
og sljó” skrifaði skáldið eitt sinn.
Lokaorðin eiga svo sannarlega ekki
við Boston, því héma fer fyrst að
færast fjör í hlutina þegar haust-
annir í skólunum byrja í september.
Þessi borg, sem árlega dregur til
sín yfir 300.000 námsmenn, er
þekkt fyrir að hafa á að skipa
nokkrum bestu skólum Bandaríkj-
anna.
Af þeim bandarísku skólum
sem líklega eru hvað þekktastir á
Islandi eru tveir hér í Boston,
Harvard University og M.I.T. Sá
síðamefndi er frægur fyrir fjölda
uppgötvana á sviði raungreina og
læknavísinda. Margir prófessorar
við þennan skóla hafa fengið
Nóbelsverðlaun fyrir ýmsar rann-
sóknir. I seinni heimsstyrjöldinni
var M.I.T. valinn til að þróa radar-
tæknina þannig að hún yrði nothæf
í hernaði. Tæknin var þá þegar
þekkt en hafði ekki verið þróuð
þannig að hún kæmi að notum.
M.I.T. hélt mjög vel á þessu verk-
efni og kom á fót 150 radarkerfum
auk langdrægra Loran siglinga-
kerfa fyrir stríðslok. Sumir taka
svo stórt upp í sig að segja að
M.I.T. hafi unnið stríðið, en eins og
flestir muna úr sögunni skipti rad-
artækni sköpum í lyktum orrust-
unnar um Bretland. Á skólasvæð-
inu er kjarnakljúfur sem notaður er
til rannsókna og tilrauna af nem-
endum og hér er bókstaflega allt til
alls til að gera skólann sem best úr
garði. Eg er svo heppinn að hafa
fengið tækifæri til að stunda fram-
haldsnám í verkfræði við þennan
skóla.
M.I.T. háskólinn er mjög alþjóð-
legur. Hlutfall erlendra stúdenta
við skólann er um 35%. Reyndar
eru Islendingar líklega með eitt
hæsta hlutfall nemenda m.v íbúa-
fjölda því við emm 6 hérna núna,
sem leggjum stund á framhalds-
nám, allir á mismunandi sérsvið-
um. Eins og gefur að skilja njóta
þessir tveir skólar hvors annars að
talsverðu leyti, mjög stutt er á milli
þeirra og nemendur í báðum skól-
um geta valið að taka áfanga í hin-
um. Þá gengur hér strætisvagn á
milli þeirra á daginn. Eins og
margir vita eru þessir skólar reknir
eins og hvert annað fyrirtæki og
hafa oft gífurlegar tekjur. T.d eru
fjárlög M.I.T. um 1,1 billjón doll-
arar sem samsvarar um 77 millj-
örðum íslenskra króna. Af þeirri
upphæð eru um 50 milljarðar
tengdir rannsóknum. Hér eru um
geysilegar upphæðir að ræða, en
fjöldi nemenda í M.I.T. er einungis
um 9500.
Stórborgin Boston kom mér
þægilega á óvart. Ég hafði ekki
heimsótt þessa borg áður en ég hóf
hér nám. Þær bandarísku borgir,
sem ég þekkti lítillega af eigin raun
voru New York og svo borgirnar á
vesturströndinni. Þeir sem til
þekkja vita að Boston er að mörgu
leyti mjög evrópsk borg miðað við
aðrar bandarískar borgir. Hér er
öflugt menningar- og listalíf. Boðið
er upp á mikinn fjölda af alls kyns
tónleikum og sýningum og íslensk-
ir tónlistarmenn koma jafnvel hing-
að til þess að flytja sína músík. Þá
láta Islendingamir hérna í Boston
sig ekki vanta. Björk Guðmunds-
dóttir var hérna með tónleika þann
11. nóvember sem voru mjög vel
sóttir. Töluverður fjöldi Islendinga
er búsettur í Boston og félagslíf er
öflugt meðal þeirra.
I Bandaríkjunum ríkir sú hefð
að kenna bókasöfn við forseta í
fróðleiks - og virðingarskyni, þar
sem ýmsir munir, bækur og skjöl
eru varðveitt. John F. Kennedy
bókasafnið er staðsett hér í Boston
og er meðal annars hægt að skoða
skrifborðið hans og fleira slíkt.
Fyrir stuttu kom Bill Clinton
Bandaríkjaforseti hingað til Boston
þegar verið var að enduropna John
F. Kennedy bókasafnið eftir breyt-
ingar. Hillary Clinton lauk einmitt
sínu “undergraduate” (fyrsta stig
háskólanáms) námi hér í Boston
við einn þekktasta kvennaskóla í
Þórarinn Sveinsson.
Bandaríkjunum, Wellesley Col-
lege, sem þekktur er fyrir að draga
til sín mjög hæfa námsmenn á
“undergraduate” stigi. Skólagjöldin
þar eru svipuð og í öðrum skólum
hér eða um 19.000 $ á ári sem
svarar til um 1,3 milljóna íslenskra
króna. Það kostar sem sagt gríðar-
lega fjármuni að öðlast góða
menntun hér í Bandaríkjunum. í
M.I.T. hefur það einhvern veginn
æxlast þannig að karlmenn eru í
miklum meirihluta námsmanna.
Við þessu hefur verið brugðist með
því að koma á samgöngum með
rútu sem gengur á milli M.I.T. og
Wellesley kvennaskólans. Rútan
gengur langt fram á nótt um helgar
og hefur margur M.I.T. stúdentinn
átt góðar stundir í Wellesley
kvennaskólanum.
I “undergraduate” náminu eru
styrkir mjög sjaldgæfir og margar
fjölskyldur leggja mikið á sig fjár-
hagslega til að kosta börnin sín í
góða skóla, enda skilar það sér
margfalt til baka hér eins og í flest-
um öðrum löndum. Ymis fyrirtæki
kosta menntun stúdenta á “gradu-
ate” stigi gegnum rannsóknarsamn-
inga við viðkomandi skóla. Því
miður höfum við íslendingar ekki á
að skipa sterkum fyrirtækjum sem
hafa langtímasjónarmið að leiðar-
ljósi hvað varðar virka fjárhags-
þátttöku í menntun ungs fólks. Sem
dæmi má nefna að fjölmörg
japönsk fyrirtæki kosta skólagöngu
hæfra námsmanna gegn skilyrði
um 2-5 ára ráðningu að námi
loknu. Fjölmörg erlend fyrirtæki
sjá sér hag í því að kosta skóla-
göngu námsmanna og borga þeim
kaup, gegn því að þeir vinni að á-
kveðnum rannsóknum meðan á
námi stendur og skili inn loka-
skýrslu við námslok. Flestir styrkir
við bandaríska skóla eru með síð-
ara forminu og þeim fylgja engin
skilyrði um ráðningu að loknu
námi, en í mörgum tilfellum leiða
þau til tengsla inn á vinnumarkað-
inn. Islensk fyrirtæki gætu sum
hver eflaust haft mikinn hag af því
að nýta sér ungt námsfólk betur og
koma þá um leið til móts við fjár-
hagslegar þarfir þess til hagsbóta
fyrir alla aðila. Hafa verður í huga
að nemendur sem vinna að rann-
sóknum og verkefnum í virkilega
“dynamisku” háskólaumhverfi, þar
sem mikið er um nýjungar og
tækniþróun, hafa geysilega mögu-
leika á að nýta sér rannsóknarað-
stöðu og þekkingu prófessora og
kennaraliðs við viðkomandi skóla.
Þetta fólk er oft meðal fremstu vís-
indamanna í heiminum á viðkom-
Séð yfir Boston, Massachusetts.
andi sérsviðum. Við höfum oft tal-
að um það heima á Islandi að við
hefðum möguleika á að flytja út
þekkingu okkar. Þann möguleika
þyrftum við að reyna að nýta betur.
Erlendis er ekki óalgegnt að rann-
sóknir og verkefni, sem unnið er að
í æðri menntastofnunum leiði af sér
stofnun fyrirtækja, sem mörg hver
eiga oft bjarta framtíð fyrir hönd-
um. Hér ytra skiptir miklu máli
hvernig prófessorar við skólann
standa sig í rannsóknum og útgáfu-
starfsemi. Frammistaða þeirra ræð-
ur öllu um það hversu auðvelt þeir
eiga með að afla verkefna fyrir
skólana í framtíðinni, og það er
hlutur af þeirra starfi. Þetta er hlut-
ur sem að mestu leyti er utangarðs í
íslensku menntakerfi og gerir það
að verkum að prófessorar við Há-
skóla Islands eyða sumir hverjir
ævinni þar án þess að koma nokkru
markverðu frá sér, enda hvatinn til
góðrar frammistöðu frekar tak-
markaður auk þess sem stúdentum
er ekki boðið upp á þann mögu-
leika að ljúka doktorsprófi við ís-
lenskan háskóla með tilheyrandi
inngripum í íslenskt atvinnulíf.
Háskóli Islands er sú menntastofn-
un á Islandi sem hvað mesta
möguleika hefur til að ná árangri í
meðhöndlun rannsóknarverkefna
og að því þurfum við að hlúa eftir
bestu getu og hugleiða hvort við
eigum möguleika á að auka skil-
virkni menntakerfisins. Þrátt fyrir
annmarka á rannsóknarlegu hlið-
inni er Háskóli Islands geysilega
góður skóli, að því marki sem ég
þekki til, og maður finnur fljótt fyr-
ir því að námi loknu að próf þaðan
veitir mjög góðan undirbúning.
Það gleður mig alltaf mjög,
þegar Islands er getið í fréttum
héma úti, hvort sem fréttirnar eru
jákvæðar eða neikvæðar. Líklega
er talsvert mikið fjallað um ísland
m.v mannfjölda því ég hef oft séð
fréttir að heiman. Þessi lága íbúar-
tala kemur okkur einmitt nokkuð
oft í fréttirnar því hún auðveldar
okkur að setja met í hinu og þessu
m.v. fjölda íbúa á skerinu. Burtséð
frá fréttum af aðsókn á Jurassic
Park og öðru slíku man ég sérstak-
lega eftir einni frétt síðan í vetur en
hún fjallaði um drykkjuvandamál
Islendinga, sem talið er umtalsvert,
og þá sérstaklega meðal yngra
fólks. I þessari frétt, sem var um 10
mínútna löng, var bragðið upp
myndum af íslenskum unglingum
að drykkju og með mikilli hneyksl-
an útlistað hversu mikið vandamál
væri þama um að ræða. Það sem
þótti verst voru myndir af ungum
íslenskum stúlkum drekkandi bjór
af stút utandyra. Þetta “utandyra”
skiptir miklu siðferðilegu máli í
augum Bandaríkjamanna og er lfk-
lega af mörgum, sem sjá frétt sem
þessa talið lýsandi dæmi um lítið
siðferðisþrek íslensku þjóðarinnar.
Eins og margir vita þá er stranglega
bannað að drekka áfengi utandyra í
mörgum fylkjum Bandarríkjanna
þannig að það sjáist. Meðal annars
voru birtar myndir af krökkum á
Lækjartorgi þann 17. júní, þegar
albjart er úti á kvöldin. Bætir það
gráu ofan á svart því að þar með
heldur Kaninn sjálfsagt að öll ó-
sköpin fari fram um miðjan dag.
Eiginlega var þetta allt saman mjög
eðlilegt í augum Islendingsins, en
Kaninn náði einhvern veginn að sjá
hið versta út úr þessu öllu saman,
enda snillingur í því að gera fréttir
úr ólíklegustu hlutum. Við Islend-
ingarnir erum hins vegar lítið upp-
næmir fyrir ýmsu sem þeim þykir
fréttnæmt.
Það kemur örugglega mörgum
Islendingum sérkennilega fyrir
sjónir að veðrið héma í Boston er
alls ekki ósvipað veðrinu í Reykja-
vík yfir vetrartímann. Sumrin eru
hins vegar mjög hlý alveg út sept-
ember og talsvert mikill raki fylgir
sumartímanum í Boston. Þó að
borgin sé á svipaðri breiddargráðu
og Róm á Italíu, er talsvert kalt hér
yfir vetrartímann og beita þarf
snjóraðningstækjum öðru hvora
yfir verstu vetrarmánuðina. Þar
með er ekki loku fyrir það skotið
að Islendingar hvort sem þeir
dvelja í Boston eða á Islandi yfir
hátíðimar njóti hvítra jóla. Ég óska
landsmönnum gleðilegra jóla og
gæfuríks komandi árs.
Boston, nóvember 1993
Þórarinn Sveinsson
Sendum bestu óskir um gbedikgjóíog
fiirsœít kpmandi ár.
tPökkum samskiptin d íiðnu ári.
Lífeyrissjóður bænda
^ Laugalæk 2A 105 Reykjavík ® 91-688411 Fax: 91-813642
Sendum viðskiptavinum okkar
og öðrum Austfirðingum
bestu óskir um gleðileg jól og
farsæld á komandi ári.
Þökkum viðskipti liðins árs.
Nesprent
Neskaupstað