Fréttablaðið - 19.11.2020, Qupperneq 6

Ísland hefur aldrei
verið undanskilið
njósnum og þessar stóru
leyniþjónustur njósna um
alla.
Andrés Ingi
Jónsson, óháður
þingmaður
HAFNIR Tilboði belgíska fyrirtækis-
ins Jan De Nul í dýpkun við Sunda-
bakka í Reykjavík hefur verið tekið
af stjórn Faxaflóahafna. Að því er
kemur fram í fundargerð stjórnar-
innar nemur tilboð belgíska fyrir-
tækisins 24 prósentum af kostnað-
aráætlun.
Fjarlægja á um 300 þúsund rúm-
metra af efni af sjávarbotni úti
fyrir Sundahöfn til að greiða fyrir
siglingum stærri skipa. Í lok júlí í
sumar komst Skipulagsstofnun að
þeirri niðurstöðu að ekki væri lík-
legt að losun dýpkunarefnis í hafið
muni hafa neikvæð áhrif á vist-
kerfi sjávar. Samkvæmt rannsókn
á botndýralífi í Kollafirði, þar sem
losa eigi efnið sem fært verður til, sé
fjölbreytni lífríkisins lítil.
„Tegundirnar sem fundust eru
útbreiddar allt í kringum landið
og verndargildi þeirra talið lítið.
Ekki er útilokað að dýpkunarfram-
kvæmdir við Sundabakka geti haft
áhrif á göngu laxa í og úr Elliðaám.
Líkur á því eru þó ekki miklar þar
sem fjarlægð að ósum Elliðaáa er
talsverð og fyrir liggur að fram-
kvæmdir verða ekki á göngutíma
seiða,“ bendir Skipulagsstofnun á.
Verkefnið þurfi því ekki að fara í
umhverfismat.
Dýpkað verður á hafnarsvæði á
Viðeyjarsundi, utan Vatnagarða
og nýs Sundabakka. Í umfjöllun
Skipulagsstofnunar segir að áður
hafi verið dýpkað á stærstum hluta
svæðisins og náttúrulegum botni
verið raskað. Verkið felist að lang-
mestu leyti í því að fjarlægja laust
efni en að búast megi við klöpp í
jaðri dýpkunarsvæðisins.
„Að öllum líkindum verður notuð
grafa á pramma til dýpkunar en þó
gæti verið að dæluskip yrði notað
sem losar efni í einum klumpi eins
og um pramma væri að ræða, en
það veldur minni gruggmyndun en
þegar efni er dælt úr skipi. Klöppin
verður f leyguð eða sprengd,“ segir
Skipulagsstofnun.
Dýpkunarefnið verður losað í
aflagða efnisnámu á hafsbotni suð-
austur af Engey en þar hefur verið
losað efni síðan árið 2005. „Alls
hafa þegar verið haugsettir rúmlega
1.000.000 rúmmetrar af dýpkunar-
efni í þessa námu sem hætt var að
nýta til efnistöku fyrir meira en 20
árum,“ segir áfram í umsögn Skipu-
lagsstofnunar.
Þá segir að þótt dýpkunarvæðið
skarist ekki við svæði þar sem
Björgun ehf. er með efnistöku úr
námu við Engey bendi Orkustofnun
á að ætlunin sé að varpa dýpkunar-
efni í hafið innan svæðis þar sem
stofnunin hafi í júní síðastliðnum
veitt Björgun leyfi til efnistöku til
næstu tíu ára. „Orkustofnun fall-
ist ekki á að Faxaf lóahafnir varpi
dýpkunarefni á umrædd svæði
enda takmarki það möguleika
Björgunar til lögmætrar nýtingar
efnis,“ undirstrikar Skipulags-
stofnun.
Áætlað er að verkið hefjist fyrir
nóvemberlok og að því ljúki á tólf
dögum. gar@frettabladid.is
Belgískt félag bauð best og
annast dýpkun við Sundahöfn
Fjarlægja á um 300 þúsund rúmmetra af efni af sjávarbotni við Sundabakka til að greiða fyrir siglingum
stórra skipa. Efninu verður síðan varpað í sjóinn austan og sunnan við Engey. Skipulagsstofnun taldi ekki
þörf á að setja framkvæmdina í umhverfismat. Verkið á að hefjast í lok mánaðarins og taka tólf daga.
Hér sést hvernig efni verður fært af sjávarbotni úti fyrir Sundahöfn og komið fyrir á Viðeyjarsundi út af Engey.
Tegundirnar sem
fundust eru út-
breiddar allt í kringum
landið og verndargildi
þeirra talið lítið.
Úr umsögn Skipulagsstofnunar
SIR ARNAR GAUTI
L Í F S T Í L S Þ Á T T U R
SIR ARNAR GAUTI

Lifandi og skemmtilegur lífsstílsþáttur með Arnari
Gauta á Hringbraut, á fimmtudögum kl. 21:30.
LÍFSSTÍLSÞÁTTUR
ALLA FIMMTUDAGA
KL. 21:30
COVID-19 „Í mínum huga er þetta
ekki endilega rétta röðin,“ sagði
Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskr-
ar erfðagreiningar, í þættinum 21
á Hringbraut í gærkvöldi um for-
gangshópa við bólusetningu gegn
COVID-19. Væntanleg forgangsröð-
un stjórnvalda við bólusetningar á
næsta ári er að setja heilbrigðis-
starfsfólk í fremsta flokk.
„Þegar við skoðuðum mótefni í
Íslendingum þá leituðum við sér-
staklega eftir mótefnum hjá starfs-
mönnum Landspítalans og Heilsu-
gæslunnar á höfuðborgarsvæðinu
og komumst að raun um að það var
nákvæmlega sami hundraðshluti
af heilbrigðisstarfsmönnum og
Íslendingum almennt sem höfðu
sýkst sem bendir til þess að heil-
brigðisstarfsmenn séu ekkert meira
útsettir fyrir smiti heldur en aðrir,“
segir Kári.
Þróun bóluefna tveggja lyfja-
fyrirtækja, Pfizer með BioNtech og
Moderna, gegn COVID-19 er langt á
veg komin. Bóluefnaþróunin hefur
orðið á „örskammri stundu“, segir
Kári, hún taki vanalega fimm til tíu
sinnum lengri tíma og nú sjáist að
lyfjaiðnaðurinn geti unnið margfalt
hraðar.
„Það er búið að prófa þessi bólu-
efni á mjög stórum hópi manna,“
segir Kári, eða á 74 þúsund manns,
og ekkert hefur gefið til kynna að
það sé ekki öruggt.
„Það skiptir mestu máli að bæði
bóluefnin verja í kringum 95 pró-
sent þeirra sem eru útsettir fyrir
smiti. Það er ekkert sem bendir til
þess að af þeim hljótist alvarlegar
aukaverkanir,“ fullyrðir Kári. Efnið
virðist ekki beina ónæmiskerfinu
að manninum sjálfum heldur ein-
göngu að veirunni.
Þáttinn 21 með viðtalinu má
finna á hringbraut.is. – lb
Telur að heilbrigðisstarfsfólk ætti ekki endilega að vera í forgangi
Í mínum huga er
þetta ekki endilega
rétta röðin.
Kári Stefánsson,
forstjóri Íslenskrar
erfðagreiningar
UTANRÍKISMÁL Óháði þingmaður-
inn Andrés Ingi Jónsson hefur lagt
inn fyrirspurnir til forsætisráð-
herra, utanríkisráðherra og sam-
gönguráðherra um athugun á og
viðbrögð við hugsanlegum njósn-
um Bandaríkjamanna í gegnum
ljósleiðara.
Eftir að upp komst að leyniþjón-
usta danska hersins hafði gefið
bandarísku leyniþjónustunni,
CIA, aðgang að ljósleiðarakerfi
hafi Bandaríkjamenn nýtt sér það
til að njósna bæði í Danmörku og
öðrum löndum. Til að mynda í Sví-
þjóð, Frakklandi og Hollandi. Andr-
és telur miklar líkur á að Ísland sé
þarna með þar sem öll netumferð
fari í gegnum danskt yfirráðasvæði.
„Ísland hefur aldrei verið undan-
skilið njósnum og þessar stóru
leyniþjónustur njósna um alla,“
segir hann. Áhugi Bandaríkja-
manna á Íslandi hefur aukist vegna
umsvifa Rússa og Kínverja á norð-
urslóðum.
Andrés segir allt undir í þessu
máli, ríkisleyndarmál, viðskipta-
upplýsingar og persónulegar upp-
lýsingar almennings. „Í Danmörku
hefur sérstaklega verið njósnað um
ráðuneyti og fyrirtæki sem tengjast
varnarmálum,“ segir hann. „En það
fer allt í gegnum þessa kapla.“
Gerir Andrés ekki ráð fyrir öðru
en að staðan verði könnuð og að
ráðherrar standi í lappirnar gagn-
vart þessum bandalagsþjóðum
okkar. Í ljósi danskra frétta býst
hann ekki við að samband Íslands
og Danmerkur veikist vegna máls-
ins. „Fyrstu fréttir benda til þess
að Danir hafi ekki gert ráð fyrir að
Bandaríkjamenn myndu njósna
um þá sjálfa heldur hafi ætlað að
fá aðstoð til að geta sjálfir stundað
njósnir,“ segir Andrés. „Þetta hafi þá
komið í bakið á þeim.“
Telur Andrés hér frekar um
gáleysi Dana að ræða frekar en
illan ásetning. „Það er mjög mikið
gáleysi að hleypa utanaðkomandi
aðila inn í svo mikilvæga innviði,“
segir hann. – khg
Krefur ráðherra um svör vegna njósna
FJÖLMIÐLAR Þremur fréttamönnum
RÚV var sagt upp störfum sem
hluta af víðtækum niðurskurði. Þá
hefur stöðugildum fréttamanna
verið fækkað um þrjú til viðbótar í
gegnum starfsmannaveltu og með
skerðingu á starfshlutfalli.
Meðal þeirra sem misstu vinnuna
voru Jóhann Hlíðar Harðarson,
fréttaritari RÚV á Spáni, og Úlla
Árdal, fréttamaður RÚV á Norður-
landi. Fréttablaðið hefur heimildir
fyrir því að Pálma Jónassyni, einum
þáttarstjórnanda Spegilsins, hafi
sömuleiðis verið sagt upp störfum
í gær. Þá var fækkað í framleiðslu-
teymi fréttaskýringaþáttarins
Kveiks.
Rakel Þorbergsdóttir, fréttastjóri
RÚV, segir að aðgerðirnar séu hluti
af stórvægilegum sparnaðarað-
gerðum sem hafi þurft að ráðast í
þar sem fréttastofan standi frammi
fyrir hátt í tíu prósenta niðurskurði
á rekstrarfé sínu á næsta ári.
Hluti af aðgerðunum felst í því að
föstum stjórnendum í Kastljósi og
Speglinum verður fækkað um einn,
auk þess sem fækkað er um pródú-
sent í framleiðsluteymi Kveiks. Þá
verða fréttamenn á starfsstöð RÚV
á Akureyri tveir í stað þriggja.
Stefán Eiríksson útvarpsstjóri
hefur áður greint frá því að 600
milljónir króna vanti í rekstur
RÚV á næsta ári. Til að mynda hafa
stjórnendur stofnunarinnar þurft
að horfa upp á skerðingu á auglýs-
ingatekjum á þessu ári vegna áhrifa
heimsfaraldursins. – eþá
Uppsagnir
hjá RÚV
Nýtt fréttastúdíó kostaði hundruð
milljóna. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR
1 9 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 F I M M T U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð