Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.2020, Blaðsíða 38

Soltnu úlfarnir og fegurðin
Fegrunarráð af ýmsu tagi hafa verið til frá örófi alda og beinast flest þeirra að
konum. Sum þeirra halda enn gildi sínu í dag, önnur hins vegar ekki svo mjög.
TÍMAVÉLIN
F egurðin... fegurðin. Flestar konur grípa áfergjulega hvert
fegurðarráð eins og soltnir
úlfar. Hvort ráðin eru góð,
hvort þau lækna ágalla
viðkomandi er ómögulegt
að fullyrða nema með til-
raunum. En konurnar eru
þolinmóðustu og fúsustu til-
raunadýr í heiminum,“ svo
sagði í Alþýðublaðinu í maí
1959. Krem, farði, mataræði,
fatnaður, líkamsburður, mál
og fas. Margt er það sem
konur hafa talið sig þurfa að
huga að til að vera aðlaðandi
í gegnum tíðina. Konan hefur
í aldanna rás þurft að glíma
við kröfur samfélagsins um
æsku og fegurð, en slíkar
kröfur eru íþyngjandi og oft
og tíðum mannskemmandi.
Sem betur fer hefur þróun
síðustu ára verið í þá átt að
þær einu kröfur sem kona
ætti virkilega að reyna að
uppfylla eru að vera heilbrigð
og hamingjusöm, þó svo því
markmiði sé oft erfitt að ná
geta flestir verið sammála
um að það markmið sé já-
kvætt.
Engu að síður stendur
okkur til boða heill hafsjór af
ýmsum kremum, smyrslum
og tólum sem eiga að gera líf
okkar og útlit betra. Þannig
var það líka í gamla daga þó
úrvalið hafi þá verið heldur
minna. Og þar sem vantaði
upp á úrvalið redduðu kon-
ur bara málunum með hinu
og þessu sem þær áttu heima
við.
Ostrur og hrá eggjarauða
„Fegurð sjáum við t.d. í
hreinu hörundi, grönnum
líkama, tindrandi augum og
hraustu hári,“ sagði í Vik-
unni í nóvember 1977. Þar
fylgdu með góð ráð til að
viðhafa snyrtilegt útlit. Svo
sem með því að sofa á bakinu
til að fyrirbyggja hrukku-
myndun, og líka ostru át.
„Lærðu að meta ostrur og
annan hráan mat eins og
„buff-tartar“ með hrárri
eggjarauðu. Engum finnst
neitt athugavert við að borða
hrátt grænmeti.“
Það voru ekki öll fegrunar-
ráð góð frá þessum tíma en
mörg þeirra voru hins vegar
alls ekki galin og eiga enn
fullan rétt á sér í dag, þó ekki
endilega hvað fegurð varðar
Konur áttu að
vera mjúkar
og hreinar
svo þær
þurftu að
liggja vel og
vandlega í
bleyti á milli
stríða.
MYND/
TIMARIT.IS
Maður gat skellt sér á nefréttingatæki og svo smurt sig með Lido-kremi. MYNDIR/TIMARIT.IS
Erla Dóra
Magnúsdóttir
erladora@dv.is
heldur hvað varðar heilsu og
heilbrigði. Í Samtíðinni í nóv-
ember 1963 sagði:
„Það er ákaflega mikilvægt
í sambandi við útlit þitt og
vellíðan að læra að hvíla sig
algerlega eða „slappa af“,
eins og oft er sagt í daglegu
tali.“
Í Samvinnunni í júní 1951
voru birt svonefnd fegurðar-
boðorðin tíu. Meðal þeirra
ráða var að forðast hægða-
tregðu og æfa líkamsstöðu
með því að setja bók á höfuð-
ið. Sítrónusafi var vinsæll og
notaður meðal annars til að
lýsa hár og húð. Mjólk og súr-
mjólk þóttu hentugar í maska
enda er vitað í dag að sýran
sem er að finna í bæði sítr-
ónu og mjólkurvörum getur
hjálpað húðinni að losna við
dauðar húðfrumur.
Gúmmíkefli og
megrunarráð
Megrunarráðin voru hins veg-
ar oft frekar furðuleg miðað
við þá þekkingu sem við búum
að í dag, auk þess sem nú er
það margsannað að megrun er
skaðleg heilsunni.
„Þar til gerðu gúmmikefli
er rennt um líkamann, einkum
þar, sem fita hefur safnazt á
hann. Renna skal keflinu
ekki sjaldnar en hundrað
sinnum yfir þá staði, sem á að
grenna.,“ sagði í Samtíðinni
í desember 1953. Konum var
ráðlagt að reyna að nudda
burt fituna, skrúbba hana eða
hreinlega forðast nánast allan
mat. Þessum ráðum var beint
til ungra stúlkna í Æskunni
árið 1965:
„Þær ungar stúlkur sem
vilja halda línunum, eins og
það er kallað, ættu að forð-
ast allan mat, sem skapar
fitu. Mest fitandi tegundir
matar eru þessar: Svínakjöt,
feitt kjöt, heilagfiski, feitur
fiskur, lax og síld. Steikt kjöt
og fiskur er meira fitandi en
soðið. Mjólkursúpur, sætar
súpur, mjólkurgrautur með
mjólk út á, mjólk súr og ósúr,
rjómi, smjör. Allar sósur eru
fitandi, bæði feitar og sætar.
Mayonnese, rjómabúðingar,
eggja- og mjólkurbúðingar,
brauð og kökur.“
Hörkumeðferðin
Árið 1940 sagði í Morgun-
blaðinu frá amerískri fegr-
unaraðferð sem kallaðist
„Hörkumeðferð“, sagði svo
um hana: „Fínustu dömurn-
ar standa á höfði þrátt fyrir
alls konar lokkaskrýfingu,
26 FÓKUS 20. NÓVEMBER 2020 DV
því það kvað hreinsa svo vel
húðina og slétta hrukkur. Á
snyrtistofum láta þær lemja
sig allar að utan með hárpísk-
um þar til tárin koma fram í
augun til þess að koma blóð-
inu á hreyfingu.“
Í þessari aðferð fólst að
skrúbba húðina á líkamanum
vel og vandlega með nagla-
bursta og að toga hressilega
í hárið á sér. Eins átti að
bursta hár sitt svo hressilega
að „það standi út í allar áttir
eins og á broddgelti.“
Ekkert undanskilið
Enginn hluti líkama kvenna
virtist undanskilinn útlits-
kröfunum. Mikið var lagt upp
úr snyrtilegum höndum og
fótum og áttu konur að vera
mjúkar og sléttar. Í Vikunni
í febrúar 1952 sagði: „Það er
undravert að sjá hve margar
konur hafa ljóta olnboga. Ef
húðin er gróf og hörð er al-
veg hættulaust að nota vikur
(pimpstein) til þess að ná því
mesta“.
Litið til baka í den
En líkt og við lítum til baka
einmitt nú, var það einn-
ig gert hér forðum þar sem
menn furðuðu sig á fegrunar-
ráðum fortíðarinnar.
Í Vísi árið 1941 var litið til
baka: „Sjötíu ára kona segir
að í bernsku hafi sér verið
skipað að bera bækur á höfð-
inu í margar klukkustundir
á hverjum degi. Það átti að
gefa henni fallegra göngulag.
Hún átti líka að hlaupa upp
og ofan stiga oft á dag. Það
átti að koma blóðinu á hreyf-
ingu og var talið hollt. Sólböð
mátti ekki tala um, það var
hneyksli og ekki nokkurri
siðlegri stúlku sæmandi.“
Þar er einnig vísað í
frásögn 87 ára konu um
fegrunar aðferðir æsku sinn-
ar. „Þá sóttum við vatn í bolla
að nóttu til þegar tungl var í
fyllingu. Þetta vatn urðum við
að sækja í einhvern brunn,
sem var í námunda við kirkju.
Við sólarupprás urðum við að
drekka vatnið, en þá urðum
við að vera stödd í kirkju-
garði, því annars kom það
ekki að neinum notum. Eftir
nokkra mánuði kom undra-
verður árangur í ljós“. Níræð
kona kom með enn furðulegri
aðferð. Hún hafi átt að búa til
meðal gegn hrukkum og var
það meðal annars búið til úr
seyði af hvítum baunum, soð-
inni hænu og hundafeiti.“
Líklega var það besta ráðið
sem fram kom í Sjómanna-
blaðinu í janúar 1982: „Besta
fegrunarlyf konu er nærsýnn
maður“. n