Feykir - 02.10.2019, Qupperneq 9

Heilir og sælir lesendur góðir.
Er þessi þáttur er í smíðum flytja fjölmiðlar
látlausar átakafréttir um kosningar í stöður
nefndarformanna í hinum ýmsum nefndum
Alþingis, sem nú nýverið er komið til starfa.
Ólykt er af þeim málatilbúnaði og svo hefur
trúlega einnig verið er fyrsta vísan að þessu
sinni var ort. Minnir að höfundur sé Ólína
Jónasdóttir.
Stjórnin vakir visku slyng
við að semja ótal höft,
tæpast eftir þetta þing
þjóðina vantar axarsköft.
Stundum heyrist af misjöfnu mannlífi í
nágrenni Alþingis og segir Sigurlín Her-
mannsdóttir í næstu limru frá vinafundum
á Austurvelli.
Hann Lasarus var þar að lóna
og landanum deildi með Grjóna.
Í kulda og trekk
með körlum á bekk
sem kalla hann Lassa róna.
Önnur limra kemur hér eftir Sigurlínu:
Hann Klængur var ekkert að kvarta
þótt kremdi hún Gudda hans hjarta.
En er firnaþung settist
í fang hans og glettist
var það vont fyrir viðkvæma parta.
Þrátt fyrir að nú sé að ljúka, að mestu þetta
haustið, starfi bændafólksins, sem tengist
göngum og réttum, er tilvalið að rifja upp
fleiri vísur sem tengjast því starfi. Það er
hinn glaðbeitti hagyrðingur og skáld, Reynir
Hjartarson á Akureyri, sem rifjar upp fyrri
tíma í eftirfarandi vísu:
Áður beið ég eftir göngum
einnig sauðkind draga,
upp á heiði lifði löngum
langa og góða daga.
Svo fer fyrir þeim sem komast á efri ár að
breyta þarf um fyrri háttu. Reynir gerir vel
grein fyrir því í næstu vísu.
Á mér finn ég ellibrest
oftast ríð nú hokinn.
Nú kallinn gamla kætir mest
að komast heim í lokin.
Oft mun Reynir vera í góðum félagsskap í
gangnaferðum og lýsa næstu vísur því vel
hvað hann hrífst af félagsskap okkar ágæta
vinar, Péturs læknis frá Höllustöðum.
Hann býst í göngur bara vel
með bæði fleyg og kjamma,
hans aðalstarf er að ég tel
aðeins drekka og gjamma.
Til gagns er oft um gangnastund
og greitt vill ríða traðir.
Og þeir sem ekki hafa hund
honum fagna glaðir.
Gott er fyrir gamla gangnamenn að skilja
Vísnaþáttur 744 hugsanagang Reynis í næstu vísu:
Alltaf þrái ég gangnaglauminn
er gleði í sálu vekur.
Með hund og röskan hest við tauminn
heiðin við mér tekur.
Til er víst gamalt orðatiltæki sem segir að
sjaldan falli eplið langt frá eikinni. Svo mun
vera í næstu vísu sem er eftir Hall Birki Reyn-
isson og er þar heldur betur slegið út. Er hann
þar að ávarpa sinn góða frænda, Pétur lækni.
Sléttubanda ástaróð
eflaust vandað getur,
fléttu andans lygaljóð
lipurt blandar Pétur.
Þessi ungi og efnilegi hagyrðingur lætur sig
ekki muna um að gleðja frændur og vini
með því að yrkja allt öðruvísi vísu til heiðurs
frænda.
Pétur blandar lipur ljóð
lyga andans fléttu.
Getur vandað eflaust óð
ástarbanda sléttu.
Áfram er haldið með skilaboð til frændans.
Frækna Péturs viskan vís
veika setur hljóða,
læknatetur kjöftugt kýs
kveðskapsletur bjóða.
Bjóða letur kveðskaps kýs
kjöftugt tetur lækna,
hljóða setur veika vís
viskan Péturs frækna.
Heldur er nú farinn að mildast hugurinn í
þessari síðustu lýsingu á frænda.
Köllum getur hjúkrað hann
heilsu metur góða.
Öllum betur kvæði kann
karlinn Pétur ljóða.
Ljóða Pétur karlinn kann
kvæði betur öllum.
Góða metur heilsu hann
hjúkrað getur köllum.
Engan þarf að undra þó piltur þessi geti ort.
Hefur trúlega nóg frá föður sínum og síðan
afa, sem var skáldið og hagyrðingurinn
Hjörtur Gíslason á Akureyri. Ekki skemmir
að leita aðeins lengra og þá kemur til
sögunar langafi Halls, sem var Gísli Jónsson
í Bolungarvík sem kallaður var skáldi. Gott
að ljúka þessum glettum með þessari vísu
Gísla, sem ort er um Hjört ársgamlan 1908.
Kaldur munnur köld er hönd
kaldur fótur líka.
Í brjóstum kennir baugaströnd
barnið elskuríka.
Veriði þar með sæl að sinni.
/ Guðmundur
Valtýsson
Eiríksstöðum,
541 Blönduósi
Sími 452 7154
( GUÐMUNDUR VALTÝSSON ) palli@feykir.is
37/2019 9
núvirði rétt tæp 205 þúsund, auk
metverðlauna, sem heitið var, að
upphæð tæplega 256 þúsund á núvirði.
Fjórtánda landsmótið var haldið í
Reykjavík daganna 4. til 9. júlí 2000.
Með þessu móti urðu þau þáttaskil að
mótin skyldu nú haldin með tveggja
ára fresti. Augljós afturför var að koma
í ljós hvað þátttöku í stökki varðaði en
þó var keppt í 300 og 800 m stökki, auk
skeiðgreinanna hefðbundnu.
Hvað landsmótið árið 2000 varðar
er engar upplýsingar að finna hvað
upphæð verðlaunafjár varðar en fyrir
liggur að þau voru veitt og þá á grunni
úrslitaspretta en ekki bestu tíma eins
og venja hafði skapast um, þótt hitt
hefði verið tíðkað fyrr meir. Hesta-
mannafélagið Fákur sá alfarið um
kappreiðarnar og hafði félagið líka séð
um þær á LM98. Á báðum stöðum
starfaði veðbanki en hann hafði þá
ekki verið stafræktur um langt árabil á
landsmótum en á þessum árum stóð
Fákur fyrir veðreiðum á félagssvæði
sínu sem sendar voru út í sjónvarpi.
Kappreiðastarfsemin stóð því með
töluverðum blóma, þó að þreytumerki
sæust hvað stökkgreinar varðaði og
brokkkappreiðar horfnar en þær
höfðu raunar aldrei náð sér verulega á
skrið. Nýjungar ruddu sér og til rúms
um aldamótin: Startbásar tóku við af
ræsingu á línu og rafræn tímataka var
tekin upp.
Fimmtánda landsmótið var haldið
á Vindheimamelum 2002. Á þessu
móti var í fyrsta sinn keppt í 100 m
flugskeiði en hvað stökkgreinarnar
varðar var einungis keppt í 300 m
stökki. Mikil þátttaka var í
skeiðgreinunum, einkum 100 og 150
m en lítil í stökkinu. Veðbanki starfaði
en engin peningaverðlaun voru veitt á
mótinu, skv. ákvörðun Landsmóts ehf.
sem tekið var við framkvæmd lands-
mótanna, og voru þau þar með úr
sögunni sem fastur liður.
Sextánda landsmótið var haldið á
Gaddstaðaflötum við Hellu 2004. Nú
hurfu stökkgreinar endanlega af dag-
skránni og tekið var upp kerfi fyrir-
fram ákveðins fjölda keppnishrossa í
tölti og skeiðgreinum í stað lágmarks-
einkunnar eða -tíma til að öðlast
þátttökurétt. Barátta fyrir bættum hag
kappreiðanna skilaði því að þeim var
fundinn betri staður í dagskránni.
Flugskeiðið varð einnig hluti af kvöld-
vökudagskrá laugardagsins.
Lokaorð
Á öllum landsmótum frá 2004 hefur
framkvæmd kappreiðanna verið með
líkum hætti. Keppt hefur verið í
skeiðgreinunum þremur, fyrirfram
ákveðinn fjöldi keppnishrossa og
vitaskuld hvoru tveggja rafræn
tímataka og rásbásar hagnýttir. Þær
hafa þó frekar en ekki verið hornreka í
dagskránni, þótt vitaskuld sýnist sitt
hverjum þar um, altént eru þær ekki í
þeim miðpunkti og var í gamla daga.
Mótin hafa enda margfaldast að
umfangi og lengst mjög þó að
áhorfendum hafi fækkað mikið og
afkoma mótanna þar með versnað.
Utanumhald kappreiðanna hefur
hins vegar verið í góðu lagi, enda er
skeiðíþróttin ekki í neinni lægð nema
að síður sé. Í dagskrá landsmóta er
þannig ekki lengur talað um kapp-
reiðar heldur er liðurinn kallaður
skeiðkeppni og starfað hafa sérstök
skeiðfélög sem haldið hafa utan um
kappreiðahaldið, bæði í sérstökum
mótaröðum og stundum einnig á
landsmótum. Engar tilraunir hafa þó
verið gerðar til veðstarfsemi.
Peningaverðlaun heyra og sögunni til,
sem er miður.
Á fyrri árum voru peningaverð-
laun við lýði víðar en bara á lands-
mótum, þau voru iðulegast bæði á
fjórðungsmótum og öðrum stórmót-
um, drógu þau iðulega keppendur
langt að sem kepptu þá oft í fleiri
greinum en bara kappreiðunum og
auðguðu þannig mótin sem urðu fjöl-
sóttari en þá þótti sjálfsagt að borga sig
inn á mót. Mikil reisn var um árabil
hvað þetta varðar á mótum á Vind-
heimamelum. Eitt dæmi um umfang
verðlaunafjár á fjórðungsmóti má taka
af handahófi, sem er fjórðungsmótið á
Melgerðismelum árið 1983, þar nam
heildarupphæð verðlaunafjár á núvirði
rétt um 1,1 milljón og sigurlaunin í
250 m skeiði rétt tæpum 135
þúsundum.
Á seinni árum hafa stöku sinnum
verið veitt peningaverðlaun, t.d. var
myndarlega að því staðið um skeið á
haustmótum Andvara, svokölluðum
Metamótum og alveg glæsilega á
veðreiðum Fáks á seinni hluta tíunda
áratugsins sem fyrr voru nefndar.
Annað hefur verið tilfallandi, oft ekki
um neinar upphæðir að marki að ræða
eða mjög torsótt áheit. Stöku sinnum
hafa menn og freistast til að hafa
peningaverðlaun í öðrum greinum en
kappreiðum sem í raun er vonlaust, í
ljósi skýlausrar kröfu um að forðast
möguleika á hvers konar spillingu.
Í næstu greinum verður þessi sami
vefur ofinn áfram.
Kristinn Hugason