Sjómannadagsblaðið - 30.05.2008, Blaðsíða 10

0 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 30. MAÍ 2008
Guðmundur Ragnarsson tók við stöðu
formanns í Félagi vélstjóra og
málmtæknimanna á aðalfundi
félagsins í apríl síðastliðnum. Hann
segir verkefni félagsins mjög viðamikil
en sérstök áhersla sé lögð á kjaramál,
þjónustu vegna persónubundinna
samninga, faglega símenntun,
menntunarmál, bætta orlofsaðstöðu
og sterkari sjúkrasjóð.
Félagið með
28 kjarasamninga
Sérstaða félagsins felst í því að
það er með 28 kjarasamninga fyrir
félagsmenn sína. Guðmundur
segir að kjarabarátta sé þess vegna
viðvarandi meginviðfangsefni
félagsins. Mikill fjöldi samninga
skýrist af því að félagsmenn starfa
að fjölbreyttum verkefnum hjá
fjölmörgum fyrirtækjum. Aðeins
um helmingur vélfræðinga og
vélstjóra félagsins er á sjó en þeir
starfa flestir samkvæmt einum
samningi við útvegsmenn. Aðrir
starfa til dæmis hjá Orkuveitunni,
Landsvirkjun, Reykjavíkurborg,
Hitaveitu Suðurnesja, svo eitthvað
sé nefnt. Málmtæknimenn eru svo
með aðra samninga, oft við sömu
vinnuveitendur. Sem dæmi nefnir
Guðmundur að samningaviðræður
félagsins við Orkuveitu Reykjavíkur
séu nú komnar til ríkissáttasemjara
fyrir hönd málmtæknimanna en
viðræður fyrir hönd vélfræðinga
séu enn á borðum félagins og
vinnuveitandans.
Sameiginlegir hagsmunir
Aðspurður segir Guðmundur
að hagsmunir vélfræðinga og
málmtæknimanna skarist mjög mikið,
bæði í námi og á vinnumarkaði. „Það,
sem menn sáu við sameininguna, var
að hagsmunir félaganna voru í öllum
meginatriðum þeir sömu.“ Hann
segir að talsvert margir vélfræðingar
starfi í málmsmiðjum og í öðrum
fyrirtækjum í málmiðnaðargeiranum
og iðnmenntun á sviði vélvirkjunar
sé hluti af vélfræðináminu. „Menn
eru að vinna við sömu verkefnin á
sama stað. Hagsmunirnir eru klárlega
sameiginlegir þó menntunin sé
misjöfn. Framtíðarsýnin er að námið
verði sameiginlegt en menn geti
lokið því á mismunandi stigum og fái
þá mismunandi prófgráður.“ Hann
segir að þetta muni þó ekki gerast
sjálfkrafa við nýafstaðna sameiningu
Fjöltækniskólans og Iðnskólans.
Farskipin farin
Guðmundur segir málin varðandi
íslenska farskipaútgerð vera
afskaplega einföld. „Íslensk
kaupskipaútgerð er einfaldlega ekki
lengur til. Þær þjóðir, sem fóru þá
leið að leyfa skráningu farskipa með
erlendum áhöfnum á erlendum
kjörum, hafa haldið skipunum
skráðum heima en við höfum misst
þau. Ég skil ekki alveg lógíkina í
þessu. Skandinavarnir, með allar sínar
áherslur á félagslega kerfið, hafa getað
leyft að útlendingar í áhöfnum geti
verið á þeim kjörum sem ríkja í þeirra
landi. Af hverju ættum við ekki að
geta það líka? Vandamálið með okkar
menn, sem starfa á kaupskipunum,
skráðum úti í heimi, er óviss
réttarstaða þeirra í velferðarkerfinu
okkar hér heima þó að þeir séu með
lögheimili hér.“
Ekki smíðaður togari
á Íslandi síðan 1983
Guðmundur kallar eftir skýrari
stefnumörkun frá stjórnvöldum
varðandi atvinnumálin. „Það vantar
algjörlega að ákveða hvert við
stefnum í atvinnumálunum til lengri
tíma. Samkvæmt EES samningnum
eru fjölmargar leiðir til að veita
þróunarstyrki til uppbyggingar í
ákveðnum geirum atvinnulífsins
en stjórnvöld nýta það ekki. Við
ættum að setja okkur það markmið,
eins og margar þjóðir hafa gert,
að skapa ákveðið mörg störf í
málmiðnaðargeiranum og hjálpa
fyrirtækjum til uppbyggingar.“
Guðmundur er ómyrkur í máli
þegar talið berst að afleiðingum þessa
stefnuleysis. „Í dag er þessi iðnaður að
hjaðna niður vegna þess að við erum
ekki með menntað fólk til að sinna
þeim verkefnum sem fyrirtækin þó
gætu verið að sinna. Það er kominn af
stað vítahringur því að getuleysi
fyrirtækjanna hefur leitt til þess að
þau geta ekki borgað almennileg laun
og þá fer unga fólkið ekki að mennta
sig á þessu sviði. Þetta endar auðvitað
bara á því að við getum ekki einu sinni
gert við skipin okkar sjálf,
verkkunnáttan tapast. Við erum
eyþjóð úti í miðju Atlantshafi en hér
hefur ekki verið smíðaður togari síðan
árið 1983. Sem dæmi um þessa þróun
má nefna að ég held að það hafi
enginn rennismiður lokið sveinsprófi
á Íslandi síðasta vetur.“ Guðmundur
segir að þó fjármálageirinn sé í raun
búinn að setja þetta þjóðfélag á ystu
brún skuldsetningar ætlum við að búa
áfram í þessu landi og við getum ekki
alltaf einblínt á eina atvinnugrein sem
vel gengur tímabundið. „Við þurfum
alltaf að vera með uppbyggingu á
öðrum sviðum atvinnulífsins. Ekki
setja alltaf öll eggin í sömu körfuna.“
Finnar góð fyrirmynd
Varðandi atvinnumálin segir
Guðmundur blikur vera á lofti í
sjávarútveginum. „Það var þessi
mikli niðurskurður í afla í fyrra og
svo er gríðarleg olíuverðshækkun að
setja enn frekara strik í reikninginn.“
Það sé hins vegar mikil eftirsókn
eftir vélfræðingum í landi með
uppbyggingu í orkugeiranum og æ
fleiri sæki atvinnu þangað. Fyrir
utan orkugeirann og stóriðju og örfá
fyrirtæki á borð við Marel sé þó ekki
mikið nýtt að gerast í málmiðnaði
og greinin sé, eins og flestar aðrar
iðngreinar, á fallanda fæti á Íslandi.
Hann mælir með því að Íslendingar
kynni sér hvernig Finnar hafi staðið
að málum. Það þurfi ekki alltaf að vera
að finna upp hjólið og aðferð þeirra sé
góð fyrirmynd. Finnar gerðu opinbert
átak þegar skipaiðnaðurinn hrundi í
kjölfar þess að Rússar hættu að kaupa
af þeim skip og fleira. Þeir fóru í gegn
um öll stig menntakerfisins með það
að markmiði að auka samkeppnishæfi
landsins til lengri tíma á þessu sviði.
Nú eru þeir að uppskera og Finnar
eru núna ein sterkasta þjóðin í
Evrópu á sviði hátæknimálmiðnaðar.
„Við getum kannski aldrei orðið
fjöldaframleiðendur en mín sýn er að
íslensk fyrirtæki gætu gert út á gæðin
og tekið að sér sérstaklega vandasöm
verkefni í hátæknimálmiðnaði.“ Hann
segist reyndar vera á þeirri skoðun að
framboð menntunar á þessu sviði á
Íslandi sé gott en það þurfi að sjá til
þess að unga fólkið sjái raunverulega
framtíð fólgna í menntuninni.
Sjómennskan ekki
valkostur hjá ungu fólki
Guðmundur segir að því miður virðist
ungt fólk í dag ekki sjá aðlaðandi
framtíð í sjómennsku. Hann segir að
það sé eitt mikilvægasta fyrirliggjandi
hlutverk félagsins að koma af stað
umræðu um þessi mál. „Ég hef
miklar áhyggjur af sjómennskunni.
Meðan atvinnuástandið er allt í lagi
í landi virðist unga fólkið ekki líta á
sjómennskuna sem valkost. Ég held
að hluti af ástæðunni fyrir því sé
að vinnuumhverfið úti á sjó er ekki
samkeppnishæft. Ég er ekki viss
um að við gömlu mennirnir skiljum
þetta til fulls. Ef ungt fólk hefur
ekki aðgang að SMS, GSM og góðri
nettengingu finnst því það bara vera
fast á eyðieyju. Það er ekki auðvelt
að taka símann og netið af unga
fólkinu í dag og ég held að við verðum
að skapa nútímalegar aðstæður að
þessu leyti úti á sjó til að greinin verði
samkeppnishæf um unga fólkið,“
segir Guðmundur og bætir við að
samkvæmt fjarskiptalögunum frá
árinu 2000 sé símafyrirtækjunum
skylt að veita öllum landsmönnum
ákveðna grunnþjónustu á sama
verði um land allt. Sjómennirnir hafi
gleymst í þessu. Verðið á fjarskiptum
úti á sjó útiloki til dæmis fjarnám og
endurmenntun þar en hvort tveggja
væri annars mjög spennandi kostur.
„Útgerðin verður að vakna og átta
sig á því að hún er í samkeppni um
vélfræðingana og vélstjórana við
atvinnulífið í landi og verður því að
gera vinnuumhverfið til sjós meira
aðlaðandi. Þarna er markaðslögmálið
í gangi, á markaðnum hækkar verðið
á vöru sem vantar inn á markaðinn.
Hvers vegna á markaðslögmálið ekki
að virka á þessum launamarkaði líka?“
Tími fjárfestinga-
félaganna liðinn
Guðmundur segir að núna sé lag að
pæla aðeins í þessum hlutum, þegar
aðeins hafi hægst um í íslensku
efnahagslífi. „Mín skoðun er sú að
tími fjárfestingafélaganna sé liðinn
og tími framleiðslufyrirtækjanna
runninn upp. Í mínum huga er þetta
tiltölulega einfalt mál, við erum búin
að skuldsetja þetta þjóðfélag svo
svakalega að við verðum að fara að
framleiða eitthvað til að selja til að fá
inn tekjur. Þar munu sjávarútvegur og
iðnaður leika lykilhlutverk.“
Stjórnvöld þurfa að marka
atvinnustefnu til framtíðar
Guðmundur Ragnarsson, formaður Félags vélstjóra og málmtæknimanna