Morgunblaðið - 17.06.2020, Qupperneq 37

37
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ 2020
VIÐTAL
Aron Þórður Albertsson
aronthordur@mbl.is
Forseti Íslands á að vera öryggisventill ís-
lensku þjóðarinnar á Bessastöðum þegar gjá
myndast milli þings og þjóðar.
Þetta segir viðskipta- og hagfræðingurinn
Guðmundur Franklín Jónsson, sem er í fram-
boði til embættis forseta Íslands í kosning-
unum 27. júní nk. Guðmundur Franklín er ekki
ókunnugur landsmönnum en hann hefur áður
komið fram í aðdraganda alþingis- og forseta-
kosninga. Hann var formaður stjórnmála-
flokksins Hægri-grænna sem bauð fram í þing-
kosningunum árið 2013. Að auki var hann
meðal frambjóðenda í forsetakosningunum árið
2016. Hann dró þó framboð sitt til baka og lýsti
yfir stuðningi við Ólaf Ragnar Grímsson, þá-
verandi forseta Íslands.
Guðmundur hefur auk þessa látið að sér
kveða í efnahagslífinu, hér heima og erlendis.
Starfaði hann meðal annars sem verð-
bréfamiðlari á Wall Street í 13 ár ásamt því að
koma að fjármögnun og rekstri fjölda fyrir-
tækja.
Vill verja auðlindir í eigu ríkisins
Spurður hvers vegna hann hafi ákveðið að
sækjast eftir kjöri í forsetakosningunum segir
Guðmundur að fram undan séu óvissutímar þar
sem nauðsynlegt sé að hafa öflugan forseta.
Einungis þannig verði tryggt að verðmætar
auðlindir haldist áfram í eigu íslensku þjóð-
arinnar.
„Við verðum að læra af reynslunni sem við
öðluðumst í kringum síðasta hrun. Nú erum við
að horfa fram á enn dýpri kreppu sökum kór-
ónuveirunnar þar sem samdráttur í ríkis-
tekjum verður allt að 50%. Í stað þess að draga
saman seglin með hagræðingu í ríkisrekstri
munu stjórnmálamenn forherðast í því að selja
ríkiseignir. Engu mun skipta hvað eignirnar
heita ef það er forseti sem sleppir öllu í gegn
eins og núverandi forseti gerir. Við erum að
tala um Landsvirkjun og allt sem henni fylgir,
bankana og fleira. Mér finnst vanta öryggis-
ventil á Bessastaði til að vernda auðlindirnar
fyrir ásókn stjórnvalda í að selja þær,“ segir
Guðmundur.
Hann segist hafa ákveðið að bjóða sig fram
eftir þúsundir áskorana. Komu áskoranirnar
sökum mikillar óánægju með störf sitjandi for-
seta Íslands, Guðna Th. Jóhannessonar. Nefnir
Guðmundur þriðja orkupakkann í því sam-
hengi. „Fyrst enginn annar en Guðni vildi
sækjast eftir því að gegna embættinu ákvað ég
að bjóða mig fram. Í orkupakkamálinu hlustaði
hann ekki á 80% þjóðarinnar, sem var á móti
orkupakka þrjú. Samtals var safnað um 30 þús-
und undirskriftum. Hann tók hvorki mark á
skoðanakönnunum né gjánni sem myndaðist
milli þings og þjóðar í heilt ár. Hann hundsaði
það án þess að blikka,“ segir Guðmundur sem
óttast að áhrif og útbreiðsla kórónuveirunnar
hér á landi verði notuð sem afsökun fyrir slakri
fjármálastjórnun ríkisins. Þannig verði bönk-
um og öðrum ríkiseignum komið í hendur lítils
hóps auð- og stjórnmálamanna.
„Við getum ekki verið þjóð sem er með auð-
menn í fákeppni á markaði við völd. Við heyrð-
um endalaust talað um að hér hefði verið hrun
árin eftir 2008. Núna verður nýja mantran „hér
varð covid“. Nú eru stjórnvöld búin að fá leyfi
til að selja bankana og þeim er ekki treystandi
til að selja þá með dreifðri aðild. Það eru alltaf
einhverjir sem ganga fyrir og almenningur
mun borga brúsann. Ríkið vantar fjármagn og í
stað þess að spara munu stjórnvöld hækka
skatta og selja eignir,“ segir Guðmundur, en
hann kveðst ætla að beita sér fyrir því að eign-
arhlut ríkisins í bönkunum verði skipt jafnt
milli allra landsmanna. Þannig verði jafnframt
tryggt að markaður myndist með bréfin.
Spurður hvort hugmyndir hans eigi ekki bet-
ur heima á Alþingi, segir Guðmundur að svo
megi vera. Embætti forseta Íslands sé þó
sömuleiðis góður vettvangur til að koma fram-
angreindum stefnumálum á framfæri.
„Að sjálfsögðu væri sniðugt að vera á þingi
en forsetinn þarf að vera lifandi. Hann er ekki
dauð persóna sem einungis stendur í ein-
hverjum embættisgjörðum. Auðvitað þarf hann
að taka á móti gestum og fara í heimsóknir en
hann þarf að vera lifandi ímynd sem talar við
fólkið í landinu og miðlar hugmyndum þess
áfram. Ég vil verða forseti fólksins í landinu,“
segir Guðmundur.
Undarlegt hatur í garð Bandaríkjanna
Frá því að Guðmundur kynnti fyrst framboð
sitt hefur mikið verið rætt og ritað um persónu
hans. Sjálfur segist hann hafa fundið fyrir mikl-
um meðbyr, en þó hafi hann mætt mótstöðu
annars staðar. Hefur sú mótstaða einna helst
verið meðal fjölmiðlamanna, sem að sögn Guð-
mundar virðast eiga erfitt með að halda hlut-
leysi sínu. Hefur slík hlutdrægni einna helst
komið fram í dálæti á Evrópusambandinu og
hatri í garð Bandaríkjanna. Guðmundur undr-
ast afstöðu viðkomandi fjölmiðlamanna.
„Það hafa allir tekið mér mjög vel, en það er
þessi ESB-klíka sem stjórnað er af nokkrum
körlum sem engu vilja breyta. Þetta er eitt pró-
sentið svokallaða, sem meðal annars stýrir
Fréttablaðinu, Hringbraut og Sýn. Síðan ég
kom fram hafa þeir verið með stöðug skot á
mig, en ég ætla ekki að láta bjóða þjóðinni
minni upp á framtíðina sem við okkur blasir.
Þeim virðist mjög illa við það að bera okkur
saman við Bandaríkin, sem er í raun bara sorg-
legt,“ segir Guðmundur og bætir við að sér
finnist jákvætt að bera Ísland saman við
Bandaríkin. Þá megi ekki blanda persónu-
leikum einstaka stjórnmálamanna inn í alþjóða-
umræðu.
„Ég er auðvitað að bjóða mig fram á „marx-
ískum“ tímum. En mér finnst algjörlega
skammarlegt hvernig stjórnvöld hafa hagað
sér gagnvart bandarískum stjórnvöldum síð-
ustu ár. Þau reyna að ala á hatri gangvart þeim
til að sverma fyrir Evrópusambandinu. Við
hefðum það ekki svona gott nema af því að
Bandaríkin komu hérna í stríðinu og voru okk-
ur innan handar. Við gerum miklu meiri við-
skipti í dollurum en evrum og það eru bara
staðreyndir. Við eigum að hætta að draga lapp-
irnar og drífa í því að gera fríverslunarsamning
við Bandaríkin,“ segir Guðmundur.
Mun nýta málskotsréttinn
Í aðdraganda kosninganna hefur málskots-
réttur forseta samkvæmt 26. grein stjórnar-
skrár verið mikið til umræðu. Í tíð sitjandi for-
seta hefur hann aldrei verið virkjaður. Þá nýtti
Ólafur Ragnar Grímsson, fv. forseti Íslands,
sér umræddan málskotsrétt einungis þrívegis á
tuttugu ára ferli. Verði Guðmundur kjörinn for-
seti er líklegt að breyting verði þar á. „Sam-
kvæmt stjórnarskrá fer forseti með löggjafar-
valdið með Alþingi. Ólíkt sitjandi forseta mun
ég ekki skrifa upp á neinar skerðingar eldri
borgara og öryrkja. Þessir hópar hafa ekki
fengið til baka það sem þeir áttu inni. Allir aðrir
hafa fengið sitt. Sömuleiðis verður öllum breyt-
ingum á stjórnarskrá vísað í þjóðaratkvæði
með mig sem forseta,“ segir Guðmundur.
Fyrr á þessu ári barst faraldur kórónuveiru
hingað til lands. Sökum áhrifa hennar stefnir
Ísland nú inn í mikla efnahagslægð. Gjaldeyris-
tekjur hafa skroppið saman og innlend ferða-
þjónusta rær víðast hvar lífróður. Í forsetatíð
Ólafs Ragnars Grímssonar var embættið virkt í
að gæta hagsmuna og aðstoða íslensk fyrirtæki
erlendis. Minna hefur borið á slíku í tíð sitjandi
forseta. Spurður hvort hann muni beita sér í
þágu íslenskra fyrirtækja erlendis, segir Guð-
mundur að vanda þurfi öll slík afskipti. „Það er
vandmeðfarið að leggja nafn landsins við fyrir-
tæki og stjórnendur þeirra sem forseti þekkir
ef til vill ekki út og inn. Það kom í bakið á okkur
að Ólafur Ragnar hafði lagt lag sitt við óheppi-
lega stjórnendur og því verður að stíga varlega
til jarðar þótt ég vilji auðvitað að fyrirtækjum
landsins gangi sem best.“
- En með hvaða hætti getur forseti skapað
verðmæti fyrir Ísland horft til næstu fjögurra
ára?
„Forsetinn skapar ekki sjálfur verðmæti.
Hann verður þó að tala hug í þjóðina og vera
lausnamiðaður. Ég hefði til að mynda viljað
tryggja öllum Íslendingum atvinnu. Á meðan
landið er ekki fullt af ferðamönnum er hægt að
bjóða öllum sem vilja vinnu að fara í það að laga
landið. Þannig gætu viðkomandi aðilar gist á
hótelum á landsbyggðinni, borðað á veitinga-
stöðunum og lagað landið okkar á sama tíma.“
„Ég er ekki að fara að tapa“
Að því er fram hefur komið í skoðanakönn-
unum í aðdraganda kosninganna nýtur sitjandi
forseti, Guðni Th. Jóhannesson, stuðnings mik-
ils meirihluta þjóðarinnar. Ef kannanirnar
raungerast er ljóst að Guðmundur mun lúta í
lægra haldi fyrir sitjandi forseta. Sjálfur kveðst
hann þó fullur sjálfstrausts og á von á því að
vinna kosningarnar 27. júní. „Ég fer aldrei aft-
ur í forsetaframboð, en ef þjóðin vill sama
mann þá segi ég bara guð blessi Ísland. Ég
mun hins vegar vinna kosningarnar,“ segir
Guðmundur.
- Fari svo að þú lútir í lægra haldi, hyggstu
snúa þér að fyrri störfum á ný?
„Ég hef engar áhyggjur af sjálfum mér. Ég
hef meira og minna verið að koma að rekstri
fyrirtækja í gegnum tíðina. En ég er ekki að
fara að tapa þessum kosningum.“
Hyggst verja auðlindir Íslands
 Segir „ESB-klíkuna“ og ákveðna fjölmiðla hafa unnið markvisst gegn sér  Bjartsýnn á sigur
Morgunblaðið/Eggert
Forsetaframbjóðandi Verði Guðmundur kosinn hyggst hann verja auðlindir Íslands fyrir ágirnd stjórnvalda. Þá muni hann vera eins konar öryggisventill þjóðarinnar á Bessastöðum.