Morgunblaðið - 11.11.2020, Blaðsíða 12

STANGVEIÐI
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Lokatölur laxveiðitímabilsins í Eystri-Rangá
voru þær langbestu, 9.070 laxar, síðan tekið
var að ala laxaseiði í landstöðvum og sleppa í
tjörnum við Rangárnar. Þegar seiðin eru
komin í göngubúning ganga þau til hafs og
snúa ári síðar, eða tveimur, aftur í árnar.
Margir hafa velt fyrir sér hvers vegna niður-
staðan í veiðinni í Ytri-Rangá hafi verið svo
ólík, en þar veiddust 2.642 laxar. Jóhannes
Hinriksson, sem var á árum áður veiðivörður
við Ytri-Rangá og sá um seiðasleppingarnar,
segir að menn telji sig vita svarið og breyting
muni verða á strax á næsta ári, árnar ættu
þá að verða meira samstíga hvað laxa-
gengdina varðar, eins og þær voru á árum
áður.
Jóhannes er nú framkvæmdastjóri Bergís
ehf., félags norsks leigutaka árnnar. Sá leigir
veiðiréttinn af bændum sem sjá hins vegar
sjálfir um eldi seiða og sleppingar þeirra. Jó-
hannes bendir á að ef horft sé til veiðinnar á
fyrsta áratug þessarar aldar hafi árnar verið
nokkuð samstíga; árið 2007 veiddist heldur
meira í Eystri, 7.473 á móti 6.228 í Ytri, en
árið eftir var gríðargóð veiði um allt land og
met slegið í Ytri-Rangá er 14.315 laxar voru
færðir til bókar. Þá veiddust 7.013 í Eystri.
Ári síðar veiddust 10.749 í Ytri og 4.249 í
Eystri en árið 2010 var talan nánast sama,
um 6.200 laxar. Næstu ár á eftir var veiðin
yfirleitt betri í Ytri-Rangá en það hefur snú-
ist við. Árið 2018 gáfu báðar um 4.000 laxa en
í fyrra, sem var alls staðar dapurt, veiddust
rúmlega 3.000 í Eystri en innan við 1.700 í
Ytri.
Seiðin hafa „örugglega hitt á betri sjó“
„Þetta snýst um það hvernig seiðunum er
sleppt úr tjörnunum,“ segir Jóhannes. Hann
sá sjálfur um sleppingar seiðanna við Ytri-
Rangá árið 2006 og árin þar á eftir þegar
veiðin var alltaf góð og einstök 2008 eins og
fyrr segir. „Matthías Þorsteinsson tók svo við
af mér og gerði eins og ég, og eins og Einar
Lúðvíksson við Eystri-Rangá og var að skila
svo góðum árangri hjá þeim í sumar. Við
héldum seiðunum lengi í tjörnunum, fóðr-
uðum þau tvisvar á dag og opnuðum tjarn-
irnar ekki fyrr en eftir þrjár til fjórar vikur
þegar þau voru alveg tilbúin til niðurgöngu.
Það urðu mannaskipti við ána árið 2017 og
um leið áherslubreyting með seiðin. Farið var
að opna tjarnirnar mun fyrr, jafnvel bara eft-
ir nokkra daga. Það var talið geta verið enn
betra og náttúrulegra. En þessar breyttu
áherslur skiluðu ekki nógu góðu. Við sjáum
það berlega nú þegar veiðin í systuránni er
að margfaldast með þessum hætti en álíka
mörgum seiðum er sleppt í árnar.“
Jóhannes segir að í vor sem leið hafi nýr
aðili tekið við tjörnunum. Hann hafi hugað
vel að þeim og snúið aftur til þeirra aðferða
með seiðin sem höfðu virkað svo vel; hélt
þeim inni í nokkrar vikur og fóðraði vel áður
en þau gengu út, sum seint í júní, úr öðrum
tjörnum í júlí.
„Þess vegna höfum við nú miklar vænt-
ingar um góða uppskeru á næsta ári. Rang-
árnar ættu þá að vera svipaðar að nýju, ekki
svona mikill munur á göngunum,“ segir hann.
Eitt af því sem hefur verið rætt um eftir
nýafstaðið veiðisumar, þar sem laxveiðin var
víðast slök, er hvort hafið hafi tekið illa á
móti seiðum um vorið. Sú virðist þó ekki hafa
verið raunin með seiðin frá Eystri-Rangá,
sem gengu enda seint og hafa fræðimenn til
að mynda bent á það í samtali við blaðamann
að þá hafi staðan í hafinu mögulega verið
vænlegri fyrir þau.
„Þau hafa örugglega hitt á betri sjó en
seiðin sem fóru fyrr út eins og frá Ytri-
Rangá,“ telur Jóhannes.
Tapið í sumar var tugir milljóna
Veitt er á 16 stangir í Ytri-Rangá. Vegna
veirufaraldursins skiluðu erlendir veiðimenn
sé illa en þeir eru rúmlega helmingur þeirra
sem veiða ána á besta tíma, í júlí og ágúst.
„Það var gríðarlegt tap á sumrinu,“ segir Jó-
hannes. „Bara tapið vegna Covid-19 nemur
tugum milljóna. Svo kom niðursveiflan í veið-
inni líka niður á sölu haustveiðileyfanna – á
góðum veiðiárum hefur oft verið uppselt inn í
október. En við höfum mjög góðar væntingar
fyrir næsta sumar þar sem aftur var beitt
réttri aðferð við seiðasleppingarnar,“ segir
hann.
Færðu seiðasleppingar í fyrra horf
 Síðustu ár var fyrirkomulagi við sleppingu gönguseiða í Ytri-Rangá breytt og er því kennt um
verri heimtur laxa  Miklu betri veiði var í Eystri-Rangá í sumar  Búast nú við betri heimtum
Breytingar „Við höfum mjög góðar vænt-
ingar,“ segir Jóhannes Hinriksson sem er hér
með fyrsta laxinn sem hann veiddi í sumar.
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 2020
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Mjög lág tilboð bárust í dýpkunar-
framkvæmdir á Viðeyjarsundi og er
ljóst að Faxaflóahafnir spara sér
hundruð milljóna króna með því að
semja við lægstbjóðanda. Er þá
miðað við kostnaðaráætlun verks-
ins.
Verkið var boðið út á evrópska
efnahagssvæðinu og voru tilboð
opnuð hjá Faxaflóahöfnum 22. októ-
ber sl. Alls bárust átta tilboð, sex
frá erlendum fyrirtækjum og tvö frá
íslenskum. Lægsta tilboðið var frá
Jan De Nul, 663.487 evrur, eða
108,8 milljónir íslenskra króna á við-
miðunargengi. Var tilboðið 23,8% af
áætluðum verktakakostnaði sem var
um 2,8 milljónir evra eða 457,8 millj-
ónir. Hér munar um 349 milljónum
á kostnaðaráætlun og lægsta boði.
Næstlægsta tilboðið var frá Rhode
Nielsen a/s, 151,5 milljónir eða
33,1% af kostnaðaráætlun.
Lægsta íslenska tilboðið átti Sjó-
tækni ehf., 267,9 milljónir, sem var
59% af kostnaðaráætlun. Björgun
ehf. bauðst til að vinna verkið fyrir
526 milljónir. Langhæsta tilboðið
átti Rederiet Höj a/s, 981 milljón.
Samkvæmt upplýsingum Ingu
Rutar Hjaltadóttur, forstöðumanns
tæknideildar Faxaflóahafna, er nú
unnið að því að ganga frá samningi
við lægstbjóðanda, Jan De Nul.
„Sýgur“ efnið af hafsbotni
Fyrirtækið mun nota öflugt dýpk-
unarskip, Taccola, sem „sýgur“ efn-
ið upp af botninum og um borð í
skipið. Skipið siglir með efnið á los-
unarsvæðið og losar það niður um
skrokk skipsins. Taccola er vænt-
anlegt til Reykjavíkur í dag en
framkvæmdin hefst ekki fyrr en
upp úr 20. nóvember.
Aðspurð segir Inga að kostnaðar-
áætlun hafi verið gerð miðað við þau
tæki sem hafa verið notuð við dýpk-
anir undanfarin ár í verkum hjá
Faxaflóahöfnum. Þau tæki sem boð-
in eru í lægstu tilboðunum eru mun
afkastameiri og þurfa þar af leið-
andi mun styttri tíma til að klára
verkið.
Eins og fram hefur komið hér í
blaðinu ætla Faxaflóhafnir að ráðast
í gerð nýrra hafnarbakka og land-
fyllingar í Sundahöfn. Samhliða
verður ráðist í dýpkanir í Viðeyjar-
sundi og Kleppsvík og verður hluti
efnisins sem þannig fæst nýttur í
landgerðina. Þessi dýpkun er nauð-
synleg vegna tilkomu nýrra og
stærri skipa Eimskips sem eru með
meiri djúpristu en þau gömlu.
Dýpkunarefni úr Viðeyjarsundi
verður losað í aflagða efnisnámu á
hafsbotni suðaustur af Engey en
þar hefur verið losað efni síðan árið
2005. Alls hafa þegar verið haug-
settir rúmlega 1.000.000 rúmmetrar
af dýpkunarefni í þessa námu sem
hætt var að nýta til efnistöku fyrir
meira en 20 árum.
Samkvæmt upplýsingum sem
finna má á Wikipediu var Jan De
Nul stofnað í Belgíu árið 1938 og er
mjög umsvifamikið á sviði dýpkunar
og landgerðar um allan heim. Þar á
meðal er gerð manngerðu pálmaeyj-
unnar í furstadæminu Dubai.
Hefur fyrirtækið yfir að ráða 75
skipum af ýmsum gerðum. Starfs-
menn eru 6.200 talsins.
Árið 2015 bauð Vegagerðin út
dýpkun Landeyjahafnar næstu þrjú
árin. Jan De Nul átti lægsta tilboð
af þremur og fékk verkið. Var skipið
Galilei 2000 notað við verkið. Jan De
Nul hefur ekki áður unnið fyrir
Faxaflóahafnir.
Spara hundruð milljóna í útboði
 Belgíska fyrirtækið Jan De Nul átti lægsta tilboðið í dýpkun Viðeyjarsunds  Var 23,8% af kostn-
aðaráætlun  Nota öflugt skip við verkið  Belgarnir hafa áður unnið við dýpkun Landeyjahafnar
Ljósmynd/Jan De Nul
Dýpkunarskipið Hið öfluga skip Taccola er 4.683 brúttótonn. Jan De Nul mun nota það við dýpkun á Viðeyjarsundi.
Fyrirhuguð þróun Sundahafnar
Skarfabakki
Klepps-
spítali
Sundabakki
Vogabakki
Lenging Skarfabakka
Sæbraut
Vatnagarðar
Klettagarðar
Lenging Sundabakka
Viðeyjarsund
Elliðavogur
Lenging
Vogabakka
D ý p
k u n
a r s
v æ ð
i
Dýpkunarsvæði
Fyrirhugaðar landfyllingar
Nýr Kleppsbakki
Morgunblaðið/Eggert
Dýpkun Galilei 2000 vann í Land-
eyjahöfn fyrir nokkrum árum.