Morgunblaðið - 11.12.2020, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Stundum ersagt aðþeir séu til
sem flestu vilji
fórna fyrir frægð-
ina. Dæmi þessa
eru vissulega til
og hafa í fæstum
tilvikum breytt tilveru við-
komandi til batnaðar, öðru
nær, einkum ef innistæðan
fyrir upphefðinni er engin.
Og vissulega eru þeir líka
til sem hlakka yfir heimsku-
legustu tiltækjunum í
ímynduðu frægðarpoti.
En gamanið kárnar þegar
aðrir en potararnir sitja uppi
með afleiðingarnar af dell-
unum. Því er ekki að neita að
sjálf höfuðborgin okkar hef-
ur á síðustu árum iðulega
komist hátt á lista og hvað
eftir annað orðið fræg í hér-
aði og jafnvel að hluta nokk-
uð út fyrir það.
Dagur B. Eggertsson hef-
ur lengi sýnt að hann þráir
að komast á mynd þótt til-
efnið sé ekkert. Það var eftir
því tekið þegar borgarstjór-
inn var tekinn að iða óþægi-
lega í skinni sínu þar sem
honum þótti veirufræðingar
og aðilar tilheyrandi þeim
fyrirferðarmiklir í kastljós-
inu, með beinar útsendingar
dag eftir dag en enginn
spurði um Dag eða spurði
Dag. Dagur Eggertson lét
það þá berast að það stapp-
aði nærri því að vera næst-
um frétt að fyrir alllöngu
hefði hann hreinlega velt því
fyrir sér að fara í framhalds-
nám í veirufræðum. Minnti
borgarstjórinn á manninn
sem í ferilskrá um ævi sína
gerði grein fyrir því að hafa
fengið boð á ráðstefnu en
ekki farið. „Frægur í fimm
mínútur“ er þekkt markmið í
vökudraumum fólks í millj-
ónalöndum.
Þessi tilkynning um hugs-
anlega heimsfrægð Dags B. í
veiruheimi dugði varla í
nema fáeinar sekúndur og
lauk með spurningunni: „Út
á hvað gekk þetta?“ Dagur
hefði getað framlengt frægð-
artíma sinn hefði hann getið
þess að fyrir fáeinum árum
munaði minnstu að flugvél
sem hann var farþegi í hefði
millilent í Los Angeles. Þar
hefði hann sem sagt verið
hársbreidd frá því að verða
með ríkustu leikurum í
Hollywood, t.d. í þúsund-
þátta læknadrama þar sem
viðbjóðsleg veira kom iðu-
lega við sögu. Næsta tilraun
fór ekki mikið betur þegar
Dagur birtist hjá
einum bústnasta
ríkisbubba
Bandaríkjanna,
Bloomberg, fyrr-
verandi borgar-
stjóra í New
York, og fyllti
hann af fjarstæðum um að
læknissnilld hans sjálfs hefði
ráðið úrslitum í árangri Ís-
lendinga í veiruslagnum.
Enginn hér kannaðist við að
kauði hefði nokkurs staðar
komið þar nærri. Engu var
líkara en Dagur í frægðar-
spreng sínum héldi að hægt
væri að sleppa með að segja
af sér frægðarsögur í útlönd-
um og það myndi aldrei
fréttast í ranni þeirra sem
borga honum launin og sjá
um að lagfæra torgið hið
næsta húsgarði hans fyrir
fjárhæðir sem venjulegir
borgarbúar sjá ekki í sinni
grennd.
En af hverju lætur mað-
urinn svona? Dagur gæti
auðveldlega einbeitt sér að
þeirri frægð sem hann og
hópurinn sem ber ábyrgð á
honum hefur öðlast hjá þeim
sem þurfa að horfa upp á öll
ósköpin. Og þá þarf ekki að
nefna dæmin sem flokkast
undir dellu og óreiðu í bók-
haldi borgarbúa. Reykjavík-
urborg var lengi til fyrir-
myndar í rekstri sínum og
stóð um leið fyrir þróttmik-
illi uppbyggingu. Nú er þar
annar bragur á.
Eyþór Arnalds borgar-
fulltrúi benti á nú síðast í
grípandi örgrein hér í
blaðinu hversu óglæsilegt
það sé fyrir Reykvíkinga að
horfa á óheyrilega skulda-
söfnum í borgarstjórn núna
og lausbeislaðar skýringar
sem gefa til kynna að það sé
fullkomið stjórnleysi í fjár-
málum höfuðborgarinnar.
Það var sláandi að sjá mynd-
ir sem fylgdu og sýna þær
ógöngur sem stefnt er í
hraðbyri. Ekki tekur betra
við beri borgarbúar skuldir
Reykjavíkur á mann saman
við sambærilega mynd af ná-
grannasveitarfélögunum.
Horfi íbúar í Kópavogi,
Hafnarfirði, Garðabæ, Sel-
tjarnarnesi og Mosfellsbæ á
skuldir deilt á þá og hins
vegar á sambærilega skulda-
mynd Reykvíkinga þá sjá
þeir tvöfalt(!) Og þakka sín-
um sæla fyrir að sitja ekki
uppi með ábyrgðarlausa
ónytjunga á borð við þá sem
fylla Bloomberg af lygisög-
um.
Þróttur borgarinnar
til þjónustu og upp-
byggingar hefur
stórlega veikst á
fáum árum}
Stjórnleysið í borginni
U
mhverfisráðherra mælti í vik-
unni fyrir frumvarpi um stofn-
un hálendisþjóðgarðs.
Strax vakti athygli hversu
mikil andstaða er við málið hjá
samstarfsflokkum VG í ríkisstjórn. Almenn
og vel ígrunduð andstaða er við málið hjá
hagsmunaaðilum landið um kring, svo sem
bændum, sveitarfélögum og fyrirtækjum
sem starfa í og við fyrirhugaðan þjóðgarð
svo ekki sé talað um einstaklinga og fé-
lagasamtök sem hafa áhyggjur af frjálsri för
fólks um svæðið, en andstaða samstarfs-
flokka VG í ríkisstjórn er meiri en reiknað
var með.
Formaður Framsóknarflokksins birti runu
fyrirvara sem minnti helst á það þegar
flokkurinn var forðum til í aðild að Evrópu-
sambandinu, að því gefnu að Evrópusambandið aðlag-
aði sig Íslandi en ekki öfugt, úr því varð auðvitað ekki
neitt. Þessir fyrirvarar voru settir fram nokkrum dög-
um eftir að þingmenn og ráðherrar sama Framsókn-
arflokks afgreiddu málið í gegnum ríkisstjórn og eigin
þingflokk.
Á sama tíma hafa þingmenn Sjálfstæðisflokksins allt
á hornum sér hvað hugmyndina varðar, nýbúnir að
samþykkja í eigin þingflokki að málið gangi til þing-
legrar meðferðar. Vafalaust í trausti þess að Miðflokk-
urinn spyrni kröftuglega við fótum.
Stuttur pistill sem þessi býður ekki upp á
djúpa greiningu efnisatriða í máli sem
þessu, en það verður að draga fram kjarna-
rökstuðninginn í málinu öllu, það er að
þarna verði til STÆRSTI þjóðgarður í Evr-
ópu og að með stofnun hans náist fram
sjálfstæð ímyndar- og markaðsleg markmið.
Þessi nálgun er ættuð frá Texas, þar sem
allt er „stærst og best“. Hamborgararnir
eru svo stórir að þú getur ekki borðað þá,
kókglösin eru svo stór að þú getur ekki
haldið á þeim, allt er „stærra en lífið“. Ég
er ekki viss um að það séu skilaboðin sem
haganlegt sé að setja fram gagnvart þeirri
stórkostlegu náttúru og á köflum viðkvæmu
sem við eigum á hálendinu.
Málið er ótímabært og þeirrar gerðar að
alls ekki er skynsamlegt að ana að ákvörð-
un. Í öllu falli er ótækt, líkt og umhverfisráðherra hef-
ur sjálfur sagt, að afgreiða málið án þess að ramma-
áætlun um orkunýtingu hafi komið til meðferðar
Alþingis og verið afgreidd. Sjálfur mun ég áfram til-
heyra hinum „örlitla grenjandi minnihluta“ eins og
Steingrímur J. Sigfússon kýs að kalla þá sem hafa efa-
semdir um að leggja 30% landsins undir svokallaðan
hálendisþjóðgarð. bergthorola@althingi.is
Bergþór
Ólason
Pistill
Þjóðgarður vinstri grænna?
Höfundur er þingmaður Miðflokksins og formaður
umhverfis- og samgöngunefndar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Það er ekki hægt að segja aðmálshöfðun bandarískrastjórnvalda á hendurFacebook hafi komið full-
komlega á óvart. Fyrirtækið og við-
skiptahættir þess hafa verið til rann-
sóknar um talsverðan tíma.
Fyrir sitt leyti sagði Mark
Zuckerberg, stofnandi og forstjóri
Facebook, það í október að hann
myndi berjast af alefli ef bandarísk
stjórnvöld reyndu að hluta fyrir-
tækið í sundur. Enginn efast um að
hann standi við þau orð.
Bandaríkin búa yfir viðamikilli
samkeppnislöggjöf, en þó ekki síður
auðhringalöggjöf, sem stjórnvöld
vilja nota til að sundra stórveldinu.
Í málsskjölum stefnenda má
finna ótalmörg dæmi um viðskipta-
hætti Facebook og orð stjórnenda
þeirra, sem munu reynast fyrir-
tækinu erfið í réttarsal. Margt af því
kemur úr innanhússpóstum, þar sem
gera má ráð fyrir að talað sé af meiri
hreinskilni en út á við.
Kaupa, ekki keppa
Þar á meðal er tölvupóstur frá
Zuckerberg árið 2008, þar sem hann
mælir vísdómsorðin „betra er að
kaupa en keppa“.
Önnur gögn styðja að sú kenn-
ing hafi legið að baki kaupunum á fé-
lagsmiðlinum Instagram árið 2012
og á skilaboðaskjóðunni WhatsApp
árið 2014.
Þá eru í málshöfðuninni líka
nefnd dæmi um að Facebook hafi
hleypt keppinautum inn á gafl hjá
sér gegn gjaldi og gert háða gögnum
frá sér. Síðar hafi verið lokað á þá og
gert út um rekstrarforsendur
þeirra, án nokkurra réttmætra við-
skiptaástæðna hjá Facebook, ann-
arra en að slátra samkeppninni.
Þótt Facebook hafi oft gengið
fram af fautaskap er ekki gefið að
stjórnvöld hafi sigur. Sönnunar-
byrðin er mjög þung og dómstólar
hafa mikið svigrúm, m.a. vegna þess
hve slík málaferli eru fátíð og lögin
gömul. Einokun er ekki heldur ólög-
leg hafi hún orðið fyrir eigin ramm-
leik fyrirtækja.
Fyrir sitt leyti bendir Facebook
á að kaup fyrirtækisins á bæði Insta-
gram og WhatsApp hafi verið sam-
þykkt af eftirlitsaðilum á sínum
tíma, en þar fyrir utan sé velgengni
Instagram og WhatsApp Facebook
að þakka. Þau hafi verið óburðug við
kaupin, en náð að springa út eftir að
Facebook keypti þau.
Erfitt mál fyrir Facebook
Það er nokkuð til í því, en samt
er á brattann að sækja fyrir Face-
book. Fyrirtækið þarf að færa sönn-
ur á að það hefði náð árangri á þess-
um sviðum jafnvel þó svo kaupin á
Instagram og WhatsApp hefðu ekki
átt sér stað. Sömuleiðis þarf það að
útskýra hvers vegna það hafi keypt
svo óburðug fyrirtæki jafndýru
verði og raun ber vitni.
Við blasir af málshöfðunum (og
fjölda stefnenda) að stjórnvöldum er
rammasta alvara og þar er allt lagt í
sölurnar. Lögvitringar, sem banda-
rískir fjölmiðlar hafa leitað til, telja
flestir að stjórnvöld hafi „sterkt
mál“ í höndunum. Það er samt
viðbúið að málaferlin verði bæði
löng og flókin, án þess að það
þurfi að hafa minnstu áhrif
á starfsemi og tekjur
Facebook fyrr en dómur
verður upp kveðinn.
Markaðurinn virtist
a.m.k. ekki hafa veru-
legar áhyggjur, hluta-
bréfaverðið fór niður
um 2% við fréttirnar,
sem er varla hiksti
hjá net-
risanum.
Allt undir í atlögunni
gegn Facebook
Bandaríska netrisanum Face-
book var á miðvikudag, eftir lok-
un markaða, stefnt fyrir mark-
aðsmisbeitingu og einokunar-
tilburði.
Það voru bandaríska við-
skiptaeftirlitið (FTC) og 46 ríki
Bandaríkjanna, sem stefndu fé-
lagsmiðlinum, sem Mark Zuck-
erberg stofnaði á heimavist í
Harvard fyrir 16 árum.
Facebook er sakað um að hafa
með skipulegum hætti keypt eða
bolað mögulegum keppinautum
af markaði, og unnið gegn
aukinni persónuvernd
notenda. Krafist er
refsinga og ráðstaf-
ana, sem gætu falið í
sér að Facebook yrði
hlutað í sundur og
sumar rekstrar-
einingar á borð við
Instagram og Whats-
App seldar.
Fjölþætt
málaferli
FACEBOOK LÖGSÓTT
Mark Zuckerberg
AFP
Málshöfðun Facebook er komið í sjónmál bandarískra stjórnvalda. Vel
getur farið svo að fyrirtækinu verði skipt upp og dregið úr áhrifum þess.