Lögmannablaðið - 2018, Qupperneq 15

Lögmannablaðið - 2018, Qupperneq 15
LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 02/18 15 frestur til matsgerðar og hafna yrði kröfum þeirra um frekari frestun málanna. Freistuðu matsbeiðendur þá þess að leggja fram yfirmatsbeiðni en Hæstiréttur staðfesti synjun héraðsdóms þar um, m.a. á þeirri forsendu að þær fyrirsjáanlegu tafir sem yrðu á meðferð málsins vegna framkvæmdar yfirmats væru úr hófi að teknu tilliti til meginreglunnar um hraða málsmeðferð og rétt annarra aðila samkvæmt 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar. Taldi Viðar að ekki ætti að leggja aðilum til lasts að nota þau úrræði sem löggjöfin býður upp á og benti á að drátt á því að matsbeiðni yrði lögð fram og að matsvinna tefðist ætti ekki að rekja til matsbeiðenda. Gagnrýndi hann þó einkum dóma Hæstaréttar fyrir skort á fyrirsjáanleika. Máli sínu til stuðnings benti hann á dæmi úr dómaframkvæmd þar sem Hæstiréttur lét átölulaust að matsvinna tók fleiri ár heldur en raunin var í þeim málum sem Viðar vísaði til. Nauðsynlegt væri að festa ríkti hér um og fyrirsjáanleiki þannig að lögmenn gætu ráðlagt umbjóðendum sínum. Ragnar Ómarsson fjallaði um ástæður þess að matsvinna tefjist og að í sumum tilvikum sé lögmönnum eða aðilum um að kenna. Þekkti hann dæmi þess að lögmenn hefðu ekki tilkynnt matsmanni um að hann hefði verið dómkvaddur fyrr en allt að átta mánuðum eftir skipun. Oft væri erfitt að finna tíma fyrir matsfund sem hentaði lögmönnum og aðilum, það tæki tíma að afla gagna og tilkynna aðilum um framkomin gögn sem vildu stundum í framhaldinu bera þau undir sérfræðinga. Þá geti greiðsla fyrir matsgerðir dregist en dæmi séu um að hún hafi dregist um nokkur ár. Ekki mætti svo gleyma því að matsvinna er almennt aukastarf svo að matsmenn hafa ekki sömu möguleika og lögmenn að nota allan sinn tíma í matið sjálft. Að lokum taldi hann til bóta ef tilgreint væri í skipun hvenær mati skyldi lokið en kveðið sé á um það í lögum nr. 91/1991. Ásmundur Helgason sagði það meginreglu að aðilar hafi rúman rétt til að afla gagna en dómarar beiti hagsmunamati á áðurnefndum tveimur meginreglum réttarfars. Því seinna sem matsbeiðni kemur fram því meiri kröfur séu gerðar til þess að drátturinn sé réttlætanlegur. Þá skipti máli hvernig matsbeiðandi hefur haldið á málinu, hvort málarekstur hans hafi verið afdráttarlaus, og hversu tímafrek matsvinna fyrirsjáanlega verður. Að lokum skipti máli hver sé staðan á rekstri dómsmálsins. Þegar fundarstjóri opnaði fyrir fyrirspurnir úr sal steig Skúli Magnússon héraðsdómari í púltið og sagði að málið væri ekki jafn flókið og framsögumenn vildu meina. Aðilar færu með máls forræði en ekki forræði á tímalengd enda sé það hlutverk dómarans að passa upp á tíma lengdina. Sakamál í stafrænum heimi Sigríður Hjaltested héraðs dómari stýrði rök stólum um rannsókn sakamála í stafrænum heimi. Þátttakendur voru Kolbrún Benediktsdóttir varahéraðssaksóknari og Vilhjálmur H. Vilhjálmsson lögmaður. Í upphafi var rætt um skilgreiningu stafrænna brota, hvort þau væru ný eða eingöngu ný birtingarmynd brota. Sem dæmi var tekið að maður sem „flassar“ á Laugavegi gerist sekur um sama brot og maður sem sendir typpamyndir af sér. Oft sé þannig um sömu brot að ræða en aðrar verknaðaraðferðir, sbr. einnig dóm Hæstaréttar í máli nr. 441/2016 þar sem ákærði var sakfelldur fyrir tilraun til nauðgunar þrátt fyrir að hafa aldrei hitt brotaþola en hann reyndi að þvinga hann til samræðis með hótunum um að dreifa nektarmyndum sem hann hafði komist yfir með samskiptum við brotaþola í gegnum Snapchat undir fölsku nafni. Þátttakendur voru sammála um að ákvæði hegningarlaga ættu að geta staðist tímans tönn og lifa af þróun tækninnar. Þá voru þau Kolbrún og Vilhjálmur sammála um að breyta þurfi ærumeiðingakafla hegningarlaga, enda sé vinna hafin þar að lútandi, og að viðhorfsbreyting hafi orðið hjá lögreglu í garð tölvubrota sem ýti þeim ekki frá líkt og hún gerði áður. Rætt var um nútímatækni og hversu langt rannsakendur mættu ganga hvað þvingunarúrræði varðar. Voru þátt- takendur sammála um að úrskurð þyrfti til að skoða innihald síma sem hafi verið haldlagður og að unnt væri að krefja sakborning um að opna síma með fingrafari sínu eða andliti, bjóði síminn upp á slíkt, liggi fyrir úrskurður um leit. Upp hafa samt komið tilvik þar sem tölvur sakborninga hafi verð svo vel læstar að tæknideild lögreglu hafi ekki getað opnað þær og þurft að láta þar við sitja. Að lokum var lítillega rætt um nýjar aðferðir við rannsókn sakamála. Annars vegar persónugreiningu (e. profiling) og hins vegar gervigreind en til eru forrit sem t.d. meta hversu miklar líkur eru á að ákærði brjóti af sér aftur. Forritið sé notað af dómstólum einhverra ríkja Bandaríkjanna við ákvörðun refsingar en því meiri líkur sem forritið telur á að ákærð brjóti af sér aftur því harðari er refsingin. Voru þátttakendur á einu máli um að slíkt forrit væri ekki til bóta. Létt var yfir rökstólunum og var orð manna að þessir fulltrúar andstæðra póla sakamálaréttarfarsins væru óvenju sammála. Auður Björg Jónsdóttir lögmaður

x

Lögmannablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögmannablaðið
https://timarit.is/publication/1132

Link til dette eksemplar: 2. tölublað (2018)
https://timarit.is/issue/411941

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

2. tölublað (2018)

Iliuutsit: