Tölvumál - 01.01.2019, Blaðsíða 2

RITSTJÓRNARPISTILL
Dr. Ásrún Matthíasdóttir, lektor og ritstjóri Tölvumála
Faðir minn, fæddur árið 1931, trúði á tæknina, að hún gæti verið til góðs fyrir mannkynið
og hann fylgdist alla tíð með þróuninni eftir því sem hægt var á þeim tíma hér á landi. Ef
nýtt tæki eða hugbúnaður kom á markað fyrir almenning var hann fljótlega búinn að
eignast slíkt og farinn að skoða notkunarmöguleikana. Hann hafði þá sýn að tæknin gæti
auðveldað okkur störfin og reyndi eftir bestu getu að læra á nýjungar og innleiða í sitt/
okkar líf. Myndavélar voru í uppáhaldi hjá honum og man ég hvað við systkinin skemmtum
okkur mikið yfir upptökum af honum stinga sér til sunds sem við spiluðum alltaf afturábak.
Ég man einnig þegar hann var að prófa sig áfram með töflureikni í sínu starfi áður en flestir
vissu hvað það var. Þessi tækniáhugi hans smitaði mig og hef ég reynt að feta í fótspor
hans með jákvætt viðhorf til tækninýjunga. Við þurfum að horfa opnum augum á þá
möguleika sem nýjungar á sviði eins og sjálfvirkni, gervigreindar og sjálfsafgreiðslu bjóða
upp á til að uppskera sem mestan ávinning, en einnig til að ráða við hætturnar.
Við lifum á spennandi tímum þar sem stafræn miðlun hefur umbreytt því hvernig við
skiptumst á hugmyndum, hvernig við lærum og jafnvel hvernig við hugsum. Eitt af því
sem tæknin hefur fært okkur er að framsetning og notkun á myndum og hljóði hefur
aukist gífurlega. Þessir auknu möguleikar á að útbúa og nálgast rafrænt efni hafa mikil
áhrif á nám og kennslu og gera enn auðveldara að stunda nám án þess að vera í sama
rými og kennarinn. Mínar rannsóknir hafa t.d. sýnt að fjarnemar sakna ekki kennarans,
þeir sakna samnemanda og að háskólanemar reyna að komast hjá því að lesa
kennslubækur, en leita frekar uppi myndefni á netinu og reyna að láta það duga. Hér þarf
menntakerfið að koma til móts við nemendur með auknu framboði af rafrænu efni, en
einnig með breyttum kennsluháttum þar sem samvera nemenda og kennara er nýtt á
annan hátt en áður, s.s. með aukinni verkefnavinnu og samvinnu og brotthvarfi hefðbundinna
fyrirlestra.
Ég hef alltaf gaman af að segja sögur af börnum mínum og barnabarni og tek þau oft
sem dæmi um tæknina í daglegu lífi. Nýjast sagan er af barnabarninu 7 ára, sem sér lítinn
tilgang í því að læra að lesa. Hann telur að það sé hægt að horfa á eða hlusta á allt efni
og hann þurfi ekki að lesa sjálfur. Það hafa ýmis rök verið notuð til að fá hann til að skipta
um skoðun og ein rökin voru þau að hann gæti þá sjálfur skrifað inn leitarorð á netinu.
En hvað gerði hann þá? Hann bara talar við iPadinn sinn og fær upp það sem hann er
að leita að. Hvaða rök á ég þá að nota? Er það framtíðin að við hættum að lesa og skrifa
og horfa og hlustum í staðinn eða er þetta bara allt gott í bland?
Nú er fjórða iðnbyltingin hafin. Hver verða áhrif hennar og hvernig eigum við að bregðast
við þeim? Í þessu blaði reynum við að skoða stöðuna og framtíðina útfrá ýmsum
sjónarhornum, s.s. áhrif á atvinnu- og mannlíf, störf og menntun, framtíðir og
sjálfvirknivæðingu svo eitthvað sé nefnt. Ritnefnd vonar að þið njótið að lesa og hugleiða.
Tímaritið Tölvumál
Fagtímarit um upplýsingatækni.
Tölvumál hafa verið gefin út frá
árinu 1976 af Skýrslutæknifélaginu
Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Ásrún Matthíasdóttir
Aðrir í ritstjórn
Ágúst Valgeirsson
Ásta Þöll Gylfadóttir
Sigurjón Ólafsson
Torfi Þórhallsson
Skýrslutæknifélag Íslands
Ský, er félag einstaklinga,
fyrirtækja og stofnana á sviði
upplýsingatækni
Starfsmenn Ský
Arnheiður Guðmundsdóttir,
framkvæmdastjóri
Linda Björk Bergsveinsdóttir, verkefnastjóri
Stjórn Ský
Snæbjörn Ingi Ingólfsson, formaður
Theódór Ragnar Gíslason
Kristján Ólafsson
María Dís Gunnarsdóttir
Jón Ingi Sveinbjörnsson
Dagbjartur Vilhjálmsson
Sólveig Hrönn Sigurðardóttir
Aðsetur
Engjateigi 9
105 Reykjavík
Sími: 553 2460
www.sky.is | sky@sky.is
Óheimilt er að afrita á nokkurn
hátt efni blaðsins að hluta eða
í heild nema með leyfi viðkomandi
greinahöfunda og ritstjórnar.
Blaðið er gefið út í 1.200 eintökum.
Áskrift er innifalin í félagsaðild að Ský.
Pökkun blaðsins fer fram í vinnustofunni Ás.
Prentvinnsla Litlaprent ehf.
Tölvumál eru skráð vörumerki hjá Hugverkastofu og eru
í eigu Skýrslutæknifélags Íslands. Öll notkun og vísun í
vörumerkin er óheimil án sérstaks leyfis eiganda.Í því
felst m.a. réttur sem settur er í vörumerkjalögum (sjá lög
m vörumerki nr. 45/1997 með síðari breytingum) gefur
eiganda vörumerkis einkarétt á að nota merkið hér á
landi og getur hann þá bannað öðrum að nota í
atvinnustarfsemi merki sem eru eins eða lík vörumerki
hans. Nánari uppl: http://www.els.is/merki/
vorumerki/
2