Tölvumál - 01.01.2019, Blaðsíða 24

24
Fólk er gjarnt á að bæði sækjast eftir breytingum og óttast þær. Fyrir
nokkrum áratugum hefði það þótt skelfileg tilhugsun að þorri jarðarbúa
gengju með tæki á sér sem gerði öðrum kleift að rekja ferðir þeirra en
núna víla fáir fyrir sér að ganga með síma á sér sem geta alltaf sagt til
um ferðir þeirra. Tæknin sem sækir inn fyrir mörk líkamans hefur verið
efniviður í hryllingsbókmenntir og kvikmyndir öldum saman – frá því Mary
Shelley skóp skrímsli Frankenstein – en á síðustu árum hefur þessi tækni
smám saman farið að færast nær veruleikanum og verða sífellt sjálfsagðari
hluti af honum. Heilsuúr sem mæla púls, skref og svefnvenjur eru orðin
hversdagsleg, lækningatæki á borð við gagnráði eru sett inn í líkamann
til að halda honum gangandi og margs konar læknisfræðilegar rannsóknir
og tilraunir eru nú stundaðar með örflögu-ígræðslum. Viðhorfin breytast
um leið og mörkin eru smám saman færð. Ótti verður ónæmi.
Enn eru töluvert um efasemdir í garð ígræða. Fólk er í auknum mæli að
velja þær af hagkvæmniástæðum fremur en lífsnauðsynlegum sem
sumum þykir ekki góð réttlæting á því aðskotahlutum sé komið fyrir í
líkamanum. Við það bætist svo aukið eftirlit sem fylgir hinni hröðu
fjarskiptaþróun. Fólk er daglega að deila gífurlegu magni af persónulegum
upplýsingum, oft án þess að gera sér grein fyrir víðfeðmi þess magns.
Miðlun persónuupplýsinga lýtur ekki enn þá nógu góðri stjórn miðað við
hversu algeng hún er orðin og möguleikar á misnotkun óteljandi. Tækni
einfaldar líf okkar á svo margvíslegan hátt og minnkar alla vinnu. Flestallar
upplýsingar eru í seilingarfjarlægð og fólk er gjarnan viljugt til að deila
upplýsingum með öðrum. Það eru góðar fréttir fyrir örflöguiðnaðinn því
vilji notanda til að nýta þá tækni er að aukast.
AÐGERÐIN OG AÐDRAGANDINN
Rekja má þróun ígræða samhliða þróun gangráðsins. Upphaflega voru
slík tæki utanáliggjandi og færanlega, með aukinni tækniþróun urðu þau
klæðanleg og næsta skrefið er svo að græða tæknina í líkama
manneskjunnar. Fyrsti innvortis gangþráðurinn var græddur í manneskju
árið 1958 [[1]] þannig að ígræðslu hugmyndin hefur verið til staðar í
töluverðan tíma. Það sem hefur breyst er að áherslurnar eru ekki lengur
bara á lækningarmátt slíkra ígræðsla. Fólk er í auknum mæli að láta
græða í sig ígræðslur til hægðarauka fremur en bættrar heilsu.
Ígræðið er yfirleitt á stærð við hrísgrjón og er sívalningslaga. Það
samanstendur af lítilli örflögu, epoxy kvoðu og loftnetvír úr kopar. Saman
er þetta hjúpað gleri sem hefur ekki truflandi áhrif á starfsemi líkamans
en verður til þess að vefir myndast í kringum það til þess að koma í veg
fyrir að það fari á flakk [2]. Enn sem komið er hefur ígræðið ekki innri
aflgjafa heldur virkjast þegar það kemst í námunda við segullæsibúnað.
Örflögurnar eru ýmist RFID eða NFC (RFID er Radio-frequency
identification en NFC stendur fyrir Near-Field Communication) en helsti
munur þar á er að RFID má nýta sem lykla eða til að vista lykilorð en NFC
er meira eins og sýndarveski sem þú getur notað til að borga með. RFID
örflögur gegna einungis hlutverki senda á meðan NFC örflögur geta bæði
lesið og sent gögn, til að mynda er það NFC tækni sem gerir okkur kleift
að deila gögnum með því að leggja tvo farsíma saman [2].
Aðgerðin sjálf er afar einföld og tiltölulega sársaukalaus. Stór sprautunál
er notuð til þess að græða ígræðið í líkamann, yfirleitt í húðsvæðið á milli
þumals og vísifingurs. Sagt hefur verið að það sé sársaukafyllra að láta
setja göt í eyrun á sér [3]. Sem dæmi um leiðandi fyrirtæki á ígræði-
markaðnum má nefna Verichip, Biohax, Dangerous things og Microchips
Biotech. Ígræðin hafa ekki áhrif á málmleitartæki eða leitarhlið á flugvöllum
og einnig er mjög einfalt að fjarlægja þau.
Ígræði hafa verið notaðar til í gæludýr í fjölda ára til merkingar og er jafnvel
lögbundið í sumum löndum, t.d. Bretlandi [4]. Fyrsta manneskjan til þess
að láta græða í sig örflögu til gamans var Kevin Warwick, verkfræðingur
og prófessor við Háskólann í Coventry en hann lét græða RDFI flögu í
aðra hönd sína árið 1998. Hann hefur rannsakað sérstaklega tengsl hins
mennska og tækni og segist alltaf hafa spurt sjálfan sig hvort hann sé
fyllilega sáttur við að vera bara mennskur [5]. Hann seilist langt í
rannsóknum sínum og er nú að reyna að rækta heilasellur úr rottum á á
vélbúnaði með það að leiðarljósi að finna leiðir til að geta ræktað lífrænan
heila í vélmennum [6].
MÖGULEIKAR
Líkt og áður hefur komið fram geta örflöguígræðslur komið í stað
hversdagslegra hluta á borð við greiðslukort, auðkenniskort og varðveislu
upplýsinga. Fleiri möguleikar eru þó fyrir hendi og með tækninýjungum
bætist frekar í safnið heldur en hitt. Til að mynda hefur sænska fyrirtækið
Biohax samið við þarlend lestarfyrirtæki að handhafar geta notað flöguna
í stað venjulegra lestarmiða [7]. Strandbarinn Baia í Barcelona hefur sett
upp lesara þar sem drykkir eru settir á reikninginn þinn þegar manneskja
ber ígræðsluna að lesaranum og þar er einnig hægt að fá ígræðsluna
grædda í sig [8]. Önnur nytsemi ígræðslunnar, á aðeins alvarlegri nótum,
er að með henni væri hægt að bera kennsl á óþekkjanleg lík og manneskjur
sem geta ekki gert grein fyrir sér.
Möguleikar til að nýta örflöguígræðslur innan læknisfræði eru fjölmargar
og hafa vaxið undanfarin ár, allt frá hjarta og heilagangráðum og í örflögur
sem búa yfir þeirri tækni að geta losað frá sér vissum skammti af efnum
á ákveðnum tímapunktum. Síðastnefnda örflagan var þróuð af vísindafólki
við MIT árið 1990 en hefur styrktarsjóður Melindu og Bill Gates styrkt
nýlegar tilraunir til þess að þróa ígrædda langtíma getnaðarvörn fyrir
konur byggða á þeirri tækni. Ígræðslan væri sett undir húð á maga eða
rassi og væri fjarstýranleg. Með öðrum orðum þá gæti konan kveikt og
slökkt á henni eftir óskum[9]. Þessa tækni mætti nýta í flest allar lyfjagjafir
fyrir fólk og eru kostir þess verulegir.
FRAMTÍÐIN Í
LÓFA ÞÍNUM
Ásta Gísladóttir og Katrín Guðmundsdóttir, nemendur við
Háskólann í Reykjavík