Vinnan - 01.09.1945, Page 25

BÆKUR
Folke Bernadotte:
Leikslok
Arni Jónsson frá Múla þýddi
Víkingsútgáfan, 1945
Bók þessi fjallar að talsverðu leyti ura
fjörbrot þýzka nazismans og hin fálm-
kenndu hálmstrártök nazistaforingjanna,
þegar þeir sáu, að öll von var úti. Höfund-
ur bókarinnar, Folke Bernadotte greifi,
sonur núverandi konungs Svía, var sendur
margar ferðir seinni hluta síðastliðins
vetrar á vegum Rauða krossins til Þýzka-
lands í því skyni að reyna að fá danska og
norska fanga leysta úr hinum illræmdu
fangabúðum nazista, flytja þá til Svíþjóð-
ar og hafa þá þar í haldi, unz stríðinu
lyki. Vegna erindis síns varð Folke Berna-
dotte að ganga á fund ýmissa helztu leið-
toga nazista, svo sem Ribbentrops, Himml-
ers o. fh, og er frásögn greifans byggð á
dagbók hans frá þessu tímabili.
Það skal ekki dregið í efa, að frásögn
greifans muni vera samvizkusamleg og rétt,
það sem hún nær, en hitt er harla ósenni-
legt, að hinir þýzku leiðtogar hafi leyft
honum að svipast grandgæfilega um bak
við tjöldin í hinu grátbroslega pólitíska
brúðuleikhúsi þeirra, og virðist bókin þess
vegna vera fremur yfirborðskennd að því
er viðvíkur lokum hins blóðuga hildarleiks
í Evrópu. En erindi sitt rak hann af fá-
dæma dugnaði, þrautseigju og lægni.
Síðasti kafli bókarinnar er skýrsla Walt-
er Schellenbergs, yfirmanns þýzku upplýs-
ingastofnunarinnar. Schellenberg mun hafa
verið Bernadotte mjög innan handar við
að fá málum sínum framgengt við naz-
istaleiðtogana, og hver veit nema hann
þyggi höfuð sitt að launum fyrir og hefur
margur þegið minna.
Miguel de Cervantes:
Don Quixote
Maja Baldvins þýddi. Prent-
verk Odds Björnssonar, 1944
Með þýðingu þessari hafa íslenzkir les-
endur fengið ofurlitla nasasjón af einu
öndvegisskáldriti heimsbókmenntanna, en
því er þannig tekið til orða, að eins og
bókin liggur fyrir á íslenzkunni, er hún
aðeins stutt endursögn frumritsins, en
þessi endursögn er gerð af Leighton Barr-
ett, og hefur þýðandinn snúið endursögn-
inni úr ensku.
Enda þótt hér sé um mjög stytta útgáfu
að ræða, hefur söguþræðinum ekki verið
raskað að mun, en hins vegar felldar úr
margar innskotssögur og sumar mjög
skemmtilegar. Eru slík vinnubrögð, að
endursegja heimsfræg skáldrit, vægast sagt
mjög hæpin, því að oft er mikið af töfrum
bókarinnar fólgið í stíl höfundarins, svo
sem er um þessa bók, og auk þess þarf
endursegjandinn að vera gæddur óbrigð-
ulu skyni á það, hverju sé óhætt að sleppa
og hvað beri að taka með.
Það kann mjög að orka tvímælis, hvern-
ig þessi endursögn er af hendi leyst. Að
vísu er það svo, að margar innskotssögur
frumritsins spilla heildarsvip þess, að
minnsta kosti að áliti nútíðarbókmennta-
fræðinga, þótt slíkir útúrdúrar væru al-
gengir í bókmenntunum, þegar þessi skáld-
saga var skrifuð, en bókin um riddarann
sjónum-hrygga, Don Quixote, hefur öðlazt
slíkan virðingarsess í heimsbókmenntun-
um, að manni finnst það allt að því helgi-
spjöll að hrófla við henni.
En hinn íslenzki þýðandi, frú Maja
Baldvins, á hér enga sök á. Hún hefur
þýtt endursögnina af stökustu vandvirkni
og samvizkusemi, og málfarið er kjarnyrt
og svipmikið.
Það er tæplega vanzalaust, að við skul-
um ekki eiga þetta öndvegis-skáldrit á ís-
lenzku, þýtt óstytt beint úr frummálinu,
spænskunni, ásamt ýtarlegum formála um
höfundinn og bókmenntalegum og menn-
ingarsögulegum skýringum. •— Að vísu er
ekki um marga að ræða til þess að vinna
slíkt verk, en við eigum þó að minnsta
kosti einn sérfræðing í spænskri tungu og
bókmenntum, Þórhall Þorgilsson bóka-
vörð.
EMBL A
Arsrit, er flytur ritverk
kvenna
Prentsmiðjan Hólar, 1945
Enn er nýtt tímarit á ferðinni, og eru
það konur, sem að því standa. Tilgangur
þess er að birta fornar og nýjar ritsmíðar
kvenna og á það að koma út einu sinni
á ári.
Fyrsta hefti þessa tímarits er nýlega
komið út, er fjölbreytt að efni og fer mjög
myndarlega af stað, enda hefur okkur karl-
mönnunum aldrei verið það hulið, að ís-
lenzkum konum væri fleira til lista lagt en
að hnoða brauð. Ritstýrur ársritsins eru
Valborg Bentsdóttir, Karólína Einarsdóttir
og Valdís Halldórsdóttir.
Þessi fyrsti árgangur hefst á ljóðum eft-
SÍF;' ' ■
ir frú Theodóru Thoroddsen, og séu þau
kvæði ný, verður ekki séð, að henni sé
mikið farið að förlast tungutak og Ijóða-
þróttur.
Þá á Hulda skáldkona þarna kvæði, um
Ingólf fagra, sem getið er um í Vatnsdælu,
en eitthvað held ég að ritstýrurnar hefðu
getað valið betra úr ritum Torfhildar
gömlu Hólm, en kaflann, sem þær birta
úr skáldsögunni um Jón biskup Arason.
Fríða Einars á í þessu hefti tvö frum-
samin kvæði og eitt þýtt. Frúin hefur áður
birt kvæði eftir sig, meðal annars í Helga-
felli, og er því orðin talsvert kunn, sem
skáldkona. Ljóðasmekkur hennar er fág-
aður og orðavalið ekki hversdagslegt. Hins
vegar finnast mér ljóð hennar ekki nægi-
lega hnitmiðuð, en allt um það virðist mér
hlutur hennar í þessu hefti einna drýgstur.
Þá kemur og fram á þessu skáldakvenna-
þingi önnur skáldkona, Halldóra B. Björns-
son, sem virðist ekki vera neinn viðvan-
ingur í listinni, þó að fátt hafi birzt eftir
hana á prenti. Hún á þar aðeins eitt kvæði,
Þokumyndir, sem mér finnst mjög vel gert,
og til þess að gefa lesendum Vinnunnar
ofurlitla hugmynd um efni Emblu, tek ég
mér það bessaleyfi, að birta hér þetta
kvæði:
Dansandi þokudís úr Kölduskál
djarflega heilsar ljósri norðurátt
svífandi hærra í örum yndisleik,
orðin að skýjadís við loftið blátt,
dansandi þokudís úr Kölduskál.
Mosinn, sem forðum óx við Álfastein,
er orðinn grugg á botni í Dýjalind.
Horfinn til fulls? Að engu verður ei,
með ári hverju sýnir nýja mynd
mosinn, sem forðum óx við Álfastein.
Sofinn er fugl í lyngi, mús í mó,
maður frá orfi gekk til hvíldar ■— þey!
skógálfur sendir skugga-fingur-koss
skjálfandi blárri fjólu og gleym-mér-ei.
Sofinn er fugl í lyngi, mús í mó.
Hljóðlega sveimar minning ein og ein
andvaka, meðan sóley blundar rótt.
Hálfnumdu líkast Ijóði úr týndri bók,
lesnu við opinn glugga um miðja nótt,
hljóðlega sveimar minning ein og ein.
Sumarkvöld gestur gisti þennan dal.
Gullregn um efstu heiðartinda féll.
Hér leynast töfrar enn um brekku
og bæ,
bjarmar af ævintýri um hæð og fell.
Sumarkvöld gestur gisti þennan dal.
Þögninni einni segjum okkar sorg.
Sungin var gleðin út í vind, sem blés.
Spor lágu brott úr dalnum annan dag,
dögg féll af greinum lítils reynitrés.
Þögninni einni segjum okkar sorg.
VINNAN
199