Heimilispósturinn - 16.02.1951, Blaðsíða 11

ari klögumálum barna en fullorðinna
manna. En á 17. öld voru þetta engin
fíflskaparmál. Menn v i s s u, af eig-
in reynd, af kenningum presta og
yfirvalda, af sjálfri biblíunni, að
djöfullinn gekk ljósum logum í
heimi hér og lagði freistingar og
tálsnörur fyrir breyska menn. Marg-
ir voru þeir, er féllu í freistingu og
hugðust koma sinu fram eða bæta
kjör sín á einhvem hátt með kukli
og særingum, enda þótt þeim væri
fullljóst, hvaðan það vald var kom-
ið og hvað við lá. Á hverju ári voru
ýmis galdramál tekin til rannsókn-
ar eða dóms, bæði í héraði og á al-
þingi, og sum næsta brosleg. En
þetta var bláköld alvara. Almenning-
ur óttaðist vélabrögð djöfulsins og
kenndi honum um hvers kyns ófarn-
að, heilsutjón og eignamissi. Kögg-
söm yfirvöld töldu skyldu sina að
uppræta illgresið, en illræðismenn-
imir sjálfir, kuklararnir, trúðu á
mátt galdrastafa sinna og særinga,
keyptu slíkt með ærnum kostnaði,
vitandi vel um þann háska, er þeir
lögðu sig í þessa heims og annars.
Sem dæmi um lítils háttar galdra-
mál skal þetta nefnt, en fjöldi mála
var á borð við það:
Árið 1681 kom fram dómur í lög-
réttu, út nefndur að Esjubergi af
valdsmanninum Daða Jónssyni um
Guðbrand nokkurn Bjarnason. Voru
málavextir þeir, að húsbóndi Guð-
brands, Hákon Þorkelsson, bóndi í
Saltvik á Kjalarnesi, hafði fundið hjá
honum nokkur galdrablöð og spjöld,
„hver blöð og spjöld téður Hákon, ó-
aðspurðum sýslumanninum brenndi.
Er nú valdsmannsins meining hér eft-
irtakanleg, að þetta, sem vaxið er, sé
helzt af heimsku og grannviti gert,
þar hann téðs Hákonar frómlegri
kynning vænist“. Var Guðbrandur
dæmdur til að „líða alvarlega húð-
látsrefsing". „Og sé vel tilheyrilegt,
Bill Williams og Barbara Hale.
að nefndur Hákon Þorkelsson, til
nokkrar kinnroðaminningar, þá
refsing á leggi, það framast orkað
fær, því ólíðanlegt sé, hvar sem
svoddan djöfulskonstar tegund kann
upp spyrjast, það henni sé svo
heimulega eður heimskulega, án yfir-
valdsvitundar, undir stól stungið1'.
En Guðbrandur hafði keypt galdra-
dótið af norðlenzkum útróðramanni
í Engey fyrir fimm merkur smjörs.
Furðulegt má þykja, að séra Ámi
skyldi ekki hafa uppi neinar varnir
á prestastefnunni. En því aðeins hef-
ur hann verið borinn þessum sökum,
að á honum lá galdraorð, og hefur
honum vafalaust verið sjálfum um
að kenna, að hann hefur farið með
kukl. Mun samvizkan því ekki hafa
verið sem hreinust, eða hann hefur
talið, að því að eins gæti hann
haft uppi varnir fyrir sér, að hann
ákærði um leið konu sína. En þar
HEIMILISPÓSTURINN
9