Vinnan - 01.11.1985, Blaðsíða 10

Atvinnuleysissjoðir í Danmörku:
Ríkisstjórnin vill draga
stórlega úr bótaréttindum
„Ríkisstjórnin hyggst nota atvinnuleysis-
sjóðina til að brjóta verkalýðshreyfing-
una niður innan frá!“
Þannig lýsir Bent Moos, formaður Sambands
starfsfólks í veitinga- og gistihúsum í Dan-
mörku, tillögum ríkisstjórnarinnar um breytta
fjármögnun atvinnuleysissjóðanna.
í Evrópu hafa verkalýðsfélögin tapað félögum
eftir því sem atvinnuleysið hefur aukist. í Dan-
mörku hefur félögunum á hinn bóginn fjölgað.
Aðalástæðurnar eru að þar er framlag ríkisins til
sjóðanna mikið og félagar þeirra njóta atvinnu-
leyisbóta um ótakmarkaðan tíma. Þessu ætlar
stjórn Schliiters að breyta.
Hún ætlar að þrefalda iðgjöld sjóðfélaga —
samtímis því að upphæð bóta til þeirra sem verið
hafa lengi atvinnulausir verður helminguð. Til-
gangurinn er meðal annars sá að draga úr út-
gjöldum ríkisins vegna atvinnuleysisbóta, en
þau nema núna um það bil helmingi af fjárlaga-
halla danska ríkisins (u. þ. b. 80 af 160 milljörð-
um ísl. kr. á ári).
Aðferðin er tvíþætt:
1. Bætur sjóðanna verða helmingaðar sem
þýðir að þær verða lægri en framfærslueyrir
sem sveitarfélögin veita þeim sem ekki eru í
verkalýðsfélögum. Áhrifum þessa lýsir
Anne Lindberg, atvinnulaus afgreiðslu-
stúlka í Kaupmannahöfn, á bls. 11.
2. Samtímis þessu ætlar stjórnin að létta
kostnaðinn af atvinnuleysissjóðunum af
ríkiskassanum og færa hann yfir á sjóðfé-
laga. Bent Moos, formaður Sambands
verkafólks í veitinga- og gistihúsum, lýsir af-
leiðingum þess á bls. 13.
Texti: Gösta Nydren. - Myndir: Marianne Gröndahl.
Hið félagslega öryggisnet
Samanburður á Svíþjóð
og Danmörku
Hið félagslega öryggisnet sem atvinnuleysingjar í
Skandinavíu verða að reiða sig á er þrenns konar: at-
vinnuleysissjóðir félaganna, stefna stjórnvalda í at-
vinnumálum og framfœrslulífeyrir sveitarfélaganna.
/Svíþjóð er rétturinn til bóta takmarkaður við 300
daga atvinnuleysi en á hinn bóginn rekur ríkið öfluga
atvinnustefnu sem fólgin er í starfsþjálfun, umskól-
un, styrkjum til fyrirtækja o. fl.
/Danmörku er þessu öfugt farið. Atvinnustefna
stjórnvalda er máttlaus en bótarétturinn er ekki
tímabundinn — að svo komnu máli. Atvinnuleys-
ingjar eiga rétt á tímabundnum störfum áþriggja ára
fresti en það veitir þeim réttindi til áframhaldandi
aðildar að stéttarfélagi og atvinnuleysissjóði.
Nú gætir þeirrar tilhneigingar í Svíþjóð að stjórn-
völd dragi úr afskiptum sínum af atvinnumálum en
í Danmörku er stefnt að því að takmarka bótarétt-
inn.
I báðum löndum greiðir ríkið stærstan hluta af út-
gjöldum atvinnuleysissjóðanna, atvinnurekendur og
sjóðfélagar minna.
Sjóðfélagar greiða iðgjöld í sérstakan sjóð. Ríkið
greiðir í þann sjóð eftir því sem þörfkrefur og þegar
bæturnar koma til útborgunar. ÍSvíþjóð greiðir ríkið
eftir á en í Danmörku fyrirfram.
/ Svíþjóð greiðir ríkið 34% áf útgjöldum sjóðanna,
atvinnurekendur 61% og sjóðfélagar 5%. Iðgjald
hvers sjóðfélaga er mishátt, frá 20—275 isl. kr. á
mánuði, að meðaltali 60 kr. (stéttarfélagsgjaldið er u.
þ. b. 500 kr. á mánuði).
/ Danmörku greiðir ríkið 72%, atvinnurekendur
13% og sjóðfélagar 15% af útgjöldum sjóðanna. Ið-
gjald sjóðfélaga er 784 ísl. kr. á mánuði og er óháð
tekjum og stéttarfélagi (stéttarfélagsgjaldið er nokk-
urn veginn sama upphæð).
Tillögur stjórnar Schlúters um breytta fjármögn-
un sjóðanna verða lagðar fyrir nefnd sem skipuð er
fulltrúum verkalýðshreyfingar og atvinnurekenda.
Þegar hún hefur skilað áliti leggur ríkisstjórnin end-
anlegar tillögur sínar fyrir þingið sem greiðir at-
kvæði um þær. Það getur ekki orðið fyrr en í fyrsta
lagi á næsta ári, 1986, þ. e. tveimur árum fyrir næstu
þingkosningar.
10 VINNAN