Fréttablaðið - 20.04.2021, Síða 38

Dýrslegur kraftur“ eða „Raw Power“? Hvorugt heitið nær fyllilega utan um sýninguna sem nú stendur yfir á ann-
arri hæð Listasafns Reykjavíkur;
strangt til tekið hafa þau heldur
ekki sömu merkingu. Í verki eftir
Jóhann L. Torfason á sýningunni
kemur hins vegar fyrir frasi sem
er að vísu ekki eins grípandi en
lýsir öllu betur því sem fjallað er
um, nefnilega „mótsagnakenndar
aðstæður samtímans“. Og hver er
ókrýndur meistari mótsagnanna
í myndlistinni, og ekki einasta á
Íslandi, annar en Guðmundur Guð-
mundsson, Erró? Enda eru verk
Errós notuð hér sem eins konar
útgangspunktur og mælistika á þær
hugmyndir sem valinn hópur yngri
myndlistarmanna íslenskra veltir
upp, fremur en sem hefðbundnir
„áhrifavaldar“. Við það gengur Erró
í endurnýjun lífdaganna sem mynd-
listarmaður, gerist aftur samtíma-
maður okkar. Eins og allir mark-
tækir listamenn eru, ef grannt er
skoðað.
Þessi sýning markar nokkur
þáttaskil í umgengni okkar við verk
Errós. Til þessa hafa Errósýningar
Listasafns Reykjavíkur nánast ein-
göngu snúist um tímabil eða áhersl-
ur í verkum listamannsins sjálfs;
önnur viðhorf til þessara verka hafa
ekki átt upp á pallborðið hjá þeim
sem stýrt hafa sýningum þar á bæ.
Hér gengur sýningarstjórinn, Birgir
Snæbjörn Birgisson, út frá dystóp-
ískri veraldarsýn Errós í vali sínu á
verkum yngri listamanna: ringul-
reiðinni, rótleysinu, neysluæðinu,
viðvarandi mannfyrirlitningunni
og ofstækinu í nútímanum, sem
steypt er saman í allsherjar usla í
myndlist hans. Og gleymir að sjálf-
sögðu ekki frásagnargleði lista-
mannsins, kaldhæðni, uppáfinn-
ingasemi og gráglettni.
Fáránleiki hvunndagsins
Nú er Erró að sjálfsögðu markaður
af öðrum samtíma en þeim sem
við stöndum frammi fyrir, sjötta
áratugnum þegar heimsstyrjöld
var ekki fyrr lokið er aðrar styrj-
aldir blossuðu upp um heim allan; í
Kóreu, Indókína, Alsír og loks Víet-
nam. Manneskjan virtist ekkert
hafa vitkast, vetnissprengjan var
sínálæg, velmegun og ójöfnuður
meiri en nokkru sinni á öldinni,
kynþáttahatur landlægt í mörgum
löndum og upplýsinga- og miðlun
mynda og hugmynda við upphaf
gagngerra breytinga á skynjuninni
og tilverunni. Því er engin furða
þótt viðbrögð íslensks heims-
manns úti í París við því sem hann
sér og nemur séu yfirgripsmeiri og
hatrammari en þau sem blasa við í
verkum ungra listamanna hér uppi
á Íslandi á því herrans ári 2021.
Vissulega er enginn skortur á frá-
sagnargleði í verkum hinna yngri,
gálgahúmorinn er sömuleiðis til
staðar, einnig ómæld kaldhæðni
og meðvitund um fáránleikann í
daglegu lífi. Mér verður t.d. litið
til verka Jóhanns L. Torfasonar,
Baldurs Helgasonar, Gabríelu
Friðriksdóttur og Þórdísar Aðal-
steinsdóttur. En sjónarhorn flestra
þeirra er óneitanlega þrengra og
afmarkaðra en það sem við sjáum
í verkum Errós, snertir skaðvænleg
áhrif samtímans á vitund einstakl-
ingsins fremur en andrúmsloftið í
samfélaginu eða heiminum. Helst er
það að áhorfandinn skynji í þessum
verkum nokkurn ugg yfir „tæringu“
hins mennska og einkalega, óttann
við að við séum bráðum ófær um að
upplifa þetta tvennt og skilgreina
fyrir klisjum, bábiljum, ranghug-
myndum og alls konar áreiti í
þjóðfélagi samfélagsmiðla og stór-
kapítal ista.
Sjónarhóll hins sítengda
Í þessari meintu aðför að einstakl-
ingsvitundinni glatast ýmislegt eða
brenglast, veruleiki og hugarburður
renna saman í einn graut, nútíð og
fortíð tapa merkingu sinni og allt
sem heitir gildismat fer úr skorð-
um. Frá sjónarhóli hins sítengda
og aðþrengda einstaklings lítur til-
veran vísast út eins og málverk eftir
Kristin Má Pálmason, uppfull með
samhengislaust samsafn alls þess
sem hann getur hugsað sér en fær
með engu móti skilið.
Þetta framtak Birgis Snæbjörns í
Hafnarhúsinu er bæði tímabært og
virðingarvert. Og hefði verðskuldað
viðlíka stuðning Listasafns Reykja-
víkur og margar stórsýningar
safnsins að Kjarvalsstöðum, t.d.
skrá með greinagóðri hugleiðingu
um efni sem brýnt er að fjalla um.
Ég segi ekki að val á sýndum verk-
um, Errós og annarra, sé fullkomið.
Ugglaust hefði verið hægt að stilla
þau betur saman. Ekki hafa allir
sýnendur heldur til að bera þann
„dýrslega kraft“ sem sýningar-
stjórinn kallar eftir í meðfylgjandi
tvíblöðungi. Til að mynda eru
verk Söru Riel tæpast nógu veiga-
mikil fyrir þennan félagsskap, og
prjónaverk Ýrar Jóhannsdóttur er
dáldið einmana innan um öll olíu-
málverkin Óverðskuldað er Úlfur
Karlsson, einn af kröftugustu túlk-
endum uslans í samtímanum (og
mikill aðdáandi Errós), síðan fjarri
góðu gamni.
Aðalsteinn Ingólfsson
Vettvangur mótsagnanna
Aðalsteinn Ingólfsson skrifar um Dýrslegan kraft, samsýn-
ingu Errós og fimmtán annarra listamanna, í Hafnarhúsinu.
Blonde in Pink Fuzzy Sweater eftir
Baldur Helgason, 2020. MYND/AÐSEND
„Þetta framtak Birgis Snæbjörns í Hafnarhúsinu er bæði tímabært og virðingarvert.“ FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Jazzhátíð Garðabæjar verður haldin í fimmtánda sinn dagana 22.-25. apríl. Hátíðin er haldin
á vegum menningar- og safna-
nefndar Garðabæjar en listrænn
stjórnandi hefur frá upphafi verið
Sigurður Flosason. Eins og áður
skartar hátíðin fjölbreyttu úrvali
íslenskra djasstónlistarmanna
af ýmsum kynslóðum og boðið
verður upp á ólík stílbrigði djass-
tónlistar. Fernir streymistónleikar
verða haldnir í sal Tónlistarskólans
í Garðabæ án áheyrenda á staðnum.
Streymistónleikar verða sumar-
daginn fyrsta, 22. apríl, kl. 20.00,
undir heitinu Sálgæslan og gestir.
Þar mætast blús, djass og soul í
lögum og textum Sigurðar Flosa-
sonar sem komu út á plötunni Blá-
sýru fyrir síðustu jól. Einvalalið
söngvara og hljóðfæraleikara flytur.
Föstudaginn 23. apríl kl. 20.00
kemur kvintett Jóels Pálssonar
fram og fagnar afmæli plötunnar
Horn en hún kom út fyrir tíu árum,
fékk einróma lof gagnrýnenda og
hlaut Íslensku tónlistarverðlaunin
sem plata ársins í djassflokki. Tón-
listin sem flutt er af einvalaliði tón-
listarmanna er eftir Jóel sem var
tilnefndur til Tónlistarverðlauna
Norðurlandaráðs fyrir verkið.
Laugardaginn 24. apríl kl. 20.00
kemur ADHD flokkurinn fram en
hann hefur átt frábæru gengi að
fagna undanfarin ár og er að gefa út
sína áttundu plötu; ADHD 8.
Sunnudaginn 25. apríl kl. 20.00
kemur Sigmar Matthíasson fram
með félögum. Í þessum mánuði
kemur út ný hljómplata Sigmars
sem er undir miklum áhrifum frá
austrænni heimstónlist sem bland-
ast við nútímalegan djass.
Jazzhátíð Garðabæjar á netinu
Sigurður Flosason er listrænn
stjórnandi hátíðarinnar.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
ÞESSI SÝNING MARK-
AR NOKKUR ÞÁTTA-
SKIL Í UMGENGNI OKKAR VIÐ
VERK ERRÓS.
Sumarsýning Grósku verður opnuð í Gróskusalnum við Garðatorg 1 á sumardaginn
fyrsta. Þetta er salonsýning með 37
sýnendum og um 130 listaverkum:
málverkum, vatnslitamyndum,
glerlist, skúlptúrum úr ýmsum
efnum og f leiru. Eins og tíðkast
á slíkum sýningum eru myndir
hengdar upp þétt saman frá gólfi og
upp undir loft. Sýningarstjórn er í
höndum Birgis Rafns Friðrikssonar
myndlistarmanns.
Auk salonsýningarinnar verður
við þetta tilefni opinberað stórt
sameiginlegt veisluverk allra sýn-
enda þar sem hver hefur lagt til
eina litla mynd. Þemað er „veisla“
og verkið felur í sér gjörning þar
sem Gróska býður öllum til veislu.
Sköpun verksins hófst upp úr 10
ára afmæli Grósku 1. mars 2020
og átti upphaf lega að sýna það í
fyrra. Höfundur að uppsetningu
veisluverksins er Laufey Jensdóttir
myndlistarmaður sem einnig er
hugmyndasmiðurinn að Grósku.
Veislugestum verður hleypt inn í
litlum hópum meðan sýning stend-
ur yfir dagana 22.-25. apríl og helg-
ina 1.-2. maí kl. 14-18. Í tengslum
við sýninguna er einnig í vinnslu
myndband með spjalli við lista-
mennina og verður það birt á netinu
síðar. Rebekka Jenný Reynisdóttir,
myndlistarmaður og skáld, stjórnar
þessum hluta verkefnisins.
Salonsýning með sprengikrafti
Verk eftir Guðrúnu Hreinsdóttur.
Á tónleik u m vord ag sk r á r Jazzklúbbsins Múlans, mið-vikudaginn 21. apríl í Flóa
í Hörpu, fagna saxófónleikarinn
Jóel Pálsson og hljómsveit tíu ára
útgáfuafmæli plötunnar Horn.
Ásamt Jóel koma fram trompet-
leikarinn Ari Bragi Kárason, hljóm-
borðsleikararnir Eyþór Gunnarsson
og Tómas Jónsson og trommuleik-
arinn Einar Scheving.
Tónleikar Múlans hefjast klukk-
an 20.00 en tónleikarnir fara fram
í Flóa, á fyrstu hæð Hörpu og er
miðaverð kr. 3.500 en 2.000 kr. fyrir
nemendur og eldri borgara, miðar
fást í miðasölu Hörpu, harpa.is og
tix.is.
Múlinn er að hefja sitt 24. starfsár
en hann er samstarfsverkefni Félags
íslenskra hljómlistarmanna (FÍH)
og Jazzvakningar. Klúbburinn
heitir í höfuðið á Jóni Múla Árna-
syni sem jafnframt var heiðursfélagi
og verndari Múlans.
Jóel á tónleikum
Jóel Pálsson. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
2 0 . A P R Í L 2 0 2 1 Þ R I Ð J U D A G U R18 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING