Hinsegin dagar í Reykjavík - ágú. 2017, Blaðsíða 51

og skapa list.

Og í dag segist ég vera skáld – myndskáld,
sem er einhvern veginn frjálsara en að
segjast vera listamaður, því ég skálda
myndir.

Leikhúsumhverfi hljómar eins og
fullkomin umgjörð fyrir upprennandi
listamann?
Leikhúsið gaf mér vissulega veglegt
veganesti fyrir framtíðina. Að fá að
kynnast öllu því frábæra listafólki sem
ég kynntist í uppeldinu var gefandi og
jú – örugglega eitthvað sem gaf mér
sjálfstraust og ákveðna sýn sem ég hef
fylgt síðan.

Kannski má segja að sú reynsla hafi
nýst mér best áður en ég kom út úr
skápnum, því þá lék ég rulluna mína
óaðfinnanlega. Þegar ég var yngri faldi
ég það hver ég var ákaflega vel og „lék“
ákveðið hlutverk fyrir umheiminn. Það
var ekki góður tími og mér leið ákaflega
illa en þetta voru ákveðin varnarviðbrögð
og leikhæfileikarnir komu vissulega að
góðum notum. Minn þroski kom eiginlega
fyrst með þeirri ákvörðun að hætta að
leika og leyfa mér að vera ég – það var
þroskaskref og þá fyrst má segja að ég
hafi byrjað að feta leiðina að hamingju og
þroska.

Hjónaskilnaðir geta valdið
einstaklingum og fjölskyldum þeirra
mikilli vanlíðan og streitu. Að þurfa
samtímis að takast á við nýja trans
sjálfsmynd hljómar nánast ógerlegt.
Hvar fannstu styrkinn og hugrekkið til
að takast á við þessar áskoranir?
Ég kom ekki út sem trans fyrr en rúmum
áratug eftir að ég skildi. Ég var í nokkrum
samböndum milli þess og áður en ég kom
út úr skápnum. Aldrei sagði ég mínum
kærustum frá því að ég væri trans í byrjun.
Það kom vissulega oftast í ljós þegar á
leið og oftar en ekki varð það til þess að
samböndin brustu – það er ekki hægt
að byggja sambönd á lygi, maður verður
að koma til dyranna eins og maður er
klæddur.

Það var svo meðvituð ákvörðun að vera
ein þegar ég var að takast á við það að
koma út úr skápnum. Þegar maður tekst
á við slíkt, hvort sem maður er trans,
samkynhneigð eða eitthvað annað,
þá hefur maður ekki mikið pláss fyrir
aðra manneskju í sínu lífi. Það gengur
einfaldlega of mikið á í sálinni.

Hjá mér var ákvörðunin um að koma
út langt í frá einhver skyndiákvörðun.
Ég hafði velt henni fyrir mér í áratugi.
Oftast fengið þá niðurstöðu að halda
mig inni í skápnum og eiga það einungis
með sjálfri mér hver ég væri. En það
varð stöðugt meira þrúgandi og að
lokum var það mikill léttir að ákveða að
viðurkenna hver ég væri og vera opin
með það. Það má kannski segja að það
kalli á ákveðið hugrekki en léttirinn er
svo mikill að það yfirtekur allt. Jú, maður
missir vini og ákveðnir aðilar hætta að
yrða á mann, sumir missa virðingu fyrir
manni og það eru aðrar áskoranir eins og
varðandi atvinnumöguleika og hvernig
fólk kemur almennt fram við mann en
ég hef alltaf skrifað það á fordóma og
vanþekkingu. Þeir aðilar sem hafa sagt
skilið við mig vegna þess að ég er trans
eru einstaklingar sem ég sakna ekki í dag.

En ef það er eitthvað öðru fremur sem
hefur gefið mér styrk þá er það móðir mín
sem alltaf hefur staðið við hlið mér og
stutt mig þegar ég þurfti hvað mest á að
halda og svo er það auðvitað listin – það
hefur verið í gegnum listina sem ég hef
fengið ómældan styrk og sjálfstraust til að
takast á við líf mitt. Sýningin síðasta sumar
á Hinsegin dögum var mikilvægur hlekkur
í því.

Var einhver ákveðinn tímapunktur þar
sem þú sagðir við sjálfa þig: „Núna er ég
orðin starfandi listamaður!“
Eftir að sambúð minni lauk ákvað ég að
gerast listamaður og hef haldið mig við
það síðan. Viðurkenning hefur síðan verið
eitthvað sem ég – og aðrir listamenn –
verð að berjast fyrir með því að vinna
einfaldlega. Það eru verkin sem tala. En
það skal sagt hér að þegar ég hóf nám
við Listaháskóla Íslands árið 2015 varð
enn ein hugarfarsbreytingin hjá mér. LHÍ
er á margan hátt betri skóli en forverinn
MHÍ var. Í MHÍ var verið að draga úr
nemendum og allt var þar í gamaldags
skorðum. Í LHÍ eru nemendur hvattir til
að skapa og koma sér á framfæri frá fyrsta
degi og þeim sagt að með því að gerast
nemendur við LHÍ séu þeir þar með orðnir
listamenn.
Eftir að hafa velt listamannshugtakinu
fyrir mér alla mína ævi hef ég komist á þá
skoðun að Listamaðurinn sé „erkitýpa“ –
maður fæðist einfaldlega þannig (svona
líkt og það að vera trans). Margir reyna
að berjast gegn því með miður góðum
árangri en blómlegt og hamingjusamt líf
fæst einungis með því að viðurkenna hver
og hvað maður er og fylgja því.

Hverjir eru áhrifavaldar þínir?
Áhrifavaldarnir koma víða að. Ef við
höldum okkur við myndlist þá hefur það
breyst í gegnum tíðina hverjir hafa verið
mestu áhrifavaldarnir. Erró var mér mikil
uppspretta sem krakki. Hans líf var, og
er, mér mikill innblástur sem og auðvitað
Kjarval. Síðar varð Sigurður Guðmundsson
mér mikill innblástur og er enn. Sama
má segja um Ólaf Elíasson. Þegar Odd
Nerdrum fluttist til Íslands varð hann mér
mikil fyrirmynd. Og auðvitað Andy Warhol.
En í dag eru það Marchel Duchamp og
Bill Viola. En þetta eru bara svona nokkur
dæmi – í rauninni fæ ég innblástur nánast
hvaðan sem verða vill.

Þú hélst sýningu á Hinsegin dögum 2016
sem var titluð Umbreyting. Hver var
tilurð sýningarinnar og efnistök?
Já, þetta var mér afar mikilvæg sýning.
Hún hafði verið að gerjast í sál minni lengi.
Titillinn vísar til þeirrar umbreytingar sem
ég hef gengið í gegnum sem auðvitað
er lituð af því að vera trans; í felum fyrstu
þrjátíu ár ævinnar og svo opin í dag.
Þegar ég var að koma út úr skápnum – ég
man þetta eins og það hefði gerst í gær
– settist ég fyrir framan tölvuna og skráði
hikandi inn leitarorðið „transvestite“.
Niðurstaðan var með hreinum ólíkindum.
Fleiri hundruð þúsund niðurstöður! Ég var
ekki lengur ein í heiminum, við vorum svo
mörg. Internetið er magnað fyrirbæri. Nú
gat ég fræðst og það sem meira var, ég
gat sett mig í samband við annað trans
fólk.

En fljótlega þegar maður fer í
rannsóknarvinnu á trans fólki poppa
upp pornósíður. Það kom í ljós að trans
fólk, sérstaklega M2F (konur sem fæðast í
karllíkama en fara í kynleiðréttingu), hefur
sérstaka kategóríu í pornóheiminum sem
oft er kölluð „shemale“ eða „ladyboy“.
Það sem sló mig sérstaklega við þessa
uppgötvun var að þarna voru á ferð
gullfallegar konur, sexí og sláandi – með
typpi. Ég fann viðtöl við sumar þessara
kvenna þar sem þær voru að lýsa lífi sínu
og starfi. Það sem ég hjó hvað mest eftir
var að þær voru undantekningalaust
sáttar við líkama sinn. Auðvitað hafa
þær gengið í gegnum hormónameðferð
og einhverjar lýtaaðgerðir en kynfærin
voru engin skömm. Oft töluðu þær um
að þær hefðu „lady-stick“, „big-clit“ eða
einfaldlega „dick“. Hér voru einfaldlega
konur á ferðinni sem höfðu typpi og voru
bara stoltar af því.

Í framhaldinu fór ég svo í rannsóknarvinnu
á „þriðja-kyninu“ sem er mun algengara í
samfélagslegu samhengi en maður gæti
haldið hafandi alist upp á litla Íslandi.
Þegar ég svo flyst aftur til Íslands í byrjun
aldarinnar set ég mig í samband við lítið
nýstofnað félag á Íslandi sem hét, og
heitir, Trans Ísland. Það var svona lítill
hópur, aðallega M2F, sem var hugsaður
sem stuðnings- og hagsmunahópur
þeirra sem hugðust fara í það sem
seinna var farið að kalla kynleiðréttingu.
En það sem sló mig hvað mest eftir að
ég fór að starfa með þessum hópi var
51