Náttúrufræðingurinn - 2020, Page 25

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
245
Efsta nípa syðsta hluta Háarinnar,
Moldi, tæplega 220 metrar y.s., stendur
yfir innsta hluta tjaldsvæðisins en
fjallið lækkar til suðurs. Úthlaupshorn,
þ.e. hornið frá frambrún hlaups upp
á hæstu brún brotsins, er 35° en frá
þjónustumiðstöð tjaldsvæðisins upp
á fjallsbrúnina eru 45°. Tilgátuhúsið
eða Þjóðveldisbærinn í Herjólfsdal
stendur framarlega í tungu hlaupsins.
Helsta tjaldsvæði bæjarins er innan
urðarinnar og þar eru einnig smá-
hýsin sem leigð eru til næturgistingar
(3. og 4. mynd).
Brotsár Mykitakshlaupsins er þver-
skorið og beint en ekki skálarlaga
eins og algengt er í berghlaupsbrotum
(3. mynd).21 Stefnan er rétt vestan við
norður. Á höggunar- og sprungukorti
Hauks Jóhannessonar er teiknuð
sprunga í Dalfjallsmóberginu í beinu
framhaldi af brotinu.2 Freistandi er
að framlengja sprunguna til suðurs og
ætla að hún hafi myndað veikleika í
berginu þar sem það síðar klofnaði og
hrundi fram.
Einkennistölur berghlaupsins eru:
Fallhæð: 210 m
Hlauplengd: 300 m
Hlauphorn (úthlaupshorn): 35°
Flatarmál: 55.000 m2 (5,5 hektarar)
Rúmmál: <500.000 m3
Rúmmálstalan er byggð á 9 metra
áætlaðri meðalþykkt urðarinnar og er
mjög óörugg.
Úthlaupshorn þessa berghlaups er
óvenju hátt. Það þýðir að skriðuurðin
hefur farið óvenju stutta vegalengd frá
upptökum sínum. Í berghlaupsmæl-
ingum Ólafs Jónssonar vítt og breitt
um land er sjaldgæft að hlauphornið
fari yfir 30° og einungis eitt eða tvö
dæmi eru um hlauphorn sem er 35°
eða meira.21 Ástæðan fyrir hinu háa
hlauphorni er sú að bergfyllan sem
losnaði úr Hánni féll mjög bratt niður
á nánast flatan dalbotninn og náði sér
aldrei á skrið lárétt út frá berginu.
Efnið hefði án nokkurs vafa farið
lengra ef hlíðin hefði verið meira aflíð-
andi og með íhvolfan rennslisflöt niðri
við jafnsléttu.
LINDIN
Aðalvatnsból Eyjamanna var um
aldir í Lindinni svokölluðu, og virðist
hún hafa tengst Mykitakshlaupinu.
Berghlaupsurðir og skriður mynda
víða bakland fyrir uppsprettulindir22
og þannig hefur það verið hér. Í
Lindinni var ætíð vatn og þangað
sóttu menn og skepnur í þurrkatíð
þegar aðrir brunnar í eynni þornuðu.
Hlaðið var að Lindinni til beggja hliða
og reft yfir með grjóti og torfi. Vatnið
streymdi því úr göngum eða stokk og
út í Daltjörnina. Matthías Þórðarson
þjóðminjavörður rannsakaði mann-
virkið árið 1912 og taldi það fornt.23
Árið 1931 var Lindin og umbúnaður-
inn við hana friðlýstur ásamt fleiri
fornum minjum þar í grennd. Miklar
breytingar hafa orðið í Herjólfsdal á
umliðinni öld. Nú er Lindin horfin
og hleðslurnar að henni einnig. Sömu
sögu er að segja um Herjólfshaug,
Silfurbrunna og Daltjörnina, sem er
gerbreytt og manngerð að mestu.
4. mynd. Á myndinni sést tjaldsvæðið í Herjólfsdal, tilgátubærinn, þjónustuskálinn og smáhýsin.
– The Herjólfsdalur valley camping site is located on top of the rock slide.
Ritrýnd grein / Peer reviewed