Náttúrufræðingurinn - 2020, Qupperneq 45

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
265
ummerki eftir starana í skítahrúgunum.
Mikið er um skít í beitarhólfinu þar sem
hestarnir halda sig mest. Þeir hvíla sig
gjarnan í kringum hádegið og margir
skíta að því loknu. Hádegið er því
góður tími fyrir starana að vera nálægt
hestunum. Hross á Íslandi hafa einn ytri
sníkil, hrossalús, en aðrir sníklar eru
innvortis, ein bandormstegund og 29
tegundir af þráðormum.16 Þar af eru 24
dreyraormar, sem eru hvað hættuleg-
astir. Þeir stærstu eru 2–5 cm að lengd.
Stærstu þráðormarnir, hrossaspólu-
ormar, geta náð yfir 20–30 cm. Í sumum
hestum verður mjög mikið af ormum.
Algengast er að það séu fyrst og fremst
eggin sem berast með saurnum en lirfur
og fullorðna stigið geta gert það líka.16
Auk sníklanna hefur bitmý lengi sótt í að
sjúga blóð úr hrossum og nýlega hefur
lúsmýið bæst við. Það sama á við um
hross og okkur mennina, einstaklingar
eru misnæmir fyrir þessum plágum.
Það er áhugavert að vita hvort hegðun
staranna breytist eftir því hve fjöldi
þeirra er mikill. Svör við þessu nálgaðist
ég með því að skoða fylgni á milli hóp-
stærðar (fjölda einstaklinga í skimunum)
og hlutfallstölu hegðunarmynsturs (sjá 1.
töflu) í hverri skimun. Fylgnipróf á milli
stærðar hóps og hlutfalls stara sem voru
að pikka, að standa og snyrta sig, voru
langt frá því að vera marktæk (r=0,14,
0,09 og 0,20). En þegar skoðuð var sem
ein heild sú fæðuleitarhegðun sem lýsti
sér með því að pota í skít, að flögra og
hoppa, þá var fylgnin við stærð hóps
neikvæð og marktæk (10. mynd). Þetta
er áhugavert og bendir til að þegar ekki
er þröng á þingi og samkeppnin þar með
minni sé auðveldara fyrir fuglana að afla
sér auðsærrar fæðu (hoppa um, ná skor-
dýrunum á flugi, ná í orma úr skít o.s.frv.).
Eins og áður segir urðu vandkvæði við
skráningu þegar reynt var að skima yfir
stóra hópa, og voru slík gögn ekki höfð
með í útreikningum. Ég tók hins vegar
eftir því að hjá stóru hópunum var meira
um það að fuglarnir snyrtu sig og hvíldu
sig, sem er í samræmi við það að þeir séu
öruggari með sig í stórum hópi.3 Með
góðum aðdrætti og upplausn væri hægt
að safna mun meiri gögnum um hegðun
staranna, en slíkt bíður betri tíma.
7. mynd. Myndin sýnir að það er ekki tilviljunarkennt á hvers konar hesta stararnir setjast á ( χ2= 202,6, p< 0,001, frítala 5). Þeir setjast mark-
tækt oftar á gráa ( χ2 = 119,07, p< 0,001, frítala 1) og bleika (χ2 = 42,06, p < 0,001, frítala 1) hesta og marktækt sjaldnar á brúna (χ2= 35,57,
p < 0,001, frítala 1). – The picture shows that the starlings do not settle on the back of the horses of different colours randomly (χ2= 202,6, p< 0,001,
d.f. 5). They choose the grey and pink colours but avoid the black.
9. mynd. Nýleg hrossaskítshrúga sem
starar höfðu setið við og potað mikið í. –
Fresh horse dropping where starlings had
been squabbling while probing after prey.
Ljósm./Photo: Hrefna Sigurjónsdóttir.
10. mynd. Hlutfall stara sem hoppa, flögra og pota í skít í fæðuleit er háð fjölda stara í hóp.
Tengslin eru marktæk og neikvæð (r=-0,54, p<0,05, n=21). – Proportions of starlings probing
into dung, jumping and hawking when foraging in relation to size of group. The correlation is
significant and negative (r=-0,54, p<0,05, n=21).
Litur hestsins skiptir máli / The colour of the horse matters
0,45
0,40
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
Grátt / Grey Bleikt / Red dun Rautt / Chestnut Brúnt og svart / Black Mosótt / Blue dun Jarpt / Bay
Hlutfall stara / Proportion of starlings Hlutfall hesta í litaflokki / Proportion of horses
Stærð hóps / Group size
H
lu
tf
al
l í
f
æ
ð
u
le
it
/
P
ro
p
. f
o
ra
g
in
g 0,40
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
10 20 30 40 50 60 70 800