Morgunblaðið - 02.01.2021, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 2.1. 2021
Morgunblaðið/Eggert
Hefur kórónuveiran breytt
lífi okkar til frambúðar?
Kórónuveiran varð til þess að heiminum var skellt í lás og hefur breytt lífsmynstri og
hegðun fólks. Flestir geta ekki beðið eftir að losna úr viðjum veirunnar og geta aftur um
frjálst höfuð strokið, en margir eru þó á því að ýmis áhrif veirunnar muni fylgja okkur enn
um sinn. Hefur kórónuveiran breytt lífi okkar til frambúðar og hefur hún breytt þér?
STÓRA SPURNINGIN
Freistandi er að spá því að fólk verði nægjusamara, kjarnaðra,
minna stressað, vandlátara á það sem það kýs að fylla tíma sinn
með, hætti að upplifa þá pressu að finnast það þurfa að gera „allt“
og fylla hverja stund með einhvers konar plani, verði meðvitaðra og
íhugulla. En fyrst mun það auðvitað sleppa sér eins og beljur að
vori, ég held að það tímabil sé óhjákvæmilegt. En svo gæti líka
bara allt farið í sama farið og áður hvað allt þetta varðar.
Praktískt séð held ég að vinnustaðir og efri skólastig muni nota
fjarvinnu í bland við staðvinnu; það er margt gott við hvort tveggja
og við munum sjá alls konar tilraunir til að ná hinu fullkomna jafn-
vægi þar. Við lærum vonandi líka betur að meta hluti sem okkur áð-
ur þóttu sjálfsagðir en hafa ekki verið það að undanförnu.
Það hefur enginn sloppið við að staldra örlítið við á þessu ári og líta inn á við. Extróvertar
hafa til dæmis margir uppgötvað að það getur nú bara verið dálítið fínt að hanga heima og
gera ekki neitt og intróvertar hafa margir hverjir uppgötvað á hundraðasta og eitthvað degi í
samkomutakmörkunum að þau eru nú kannski aðeins félagslyndari en þau höfðu haldið.
Í stóra samhenginu hefur faraldurinn sett mörg mikilvægustu umhugsunarefni heims-
byggðarinnar í brennidepil og gert þau meira aðkallandi. Faraldurinn hefur bæði afhjúpað og
aukið á misrétti og misskiptingu auðæfa og forréttinda. Hann hefur líka fengið okkur til að
íhuga umhverfisvána á nýjan hátt, mögulegar framtíðarógnir verða áþreifanlegri þegar við
tökumst saman á við ógn sem hefur áhrif á líf okkar allra.
Faraldurinn hefur minnt okkur rækilega á hversu samtvinnuð örlög okkar allra eru. Von-
andi berum við gæfu til að sigla inn í framtíð þar sem lögð verður áhersla á að allar mann-
eskjur fái lifað sem bestu lífi, í góðu jafnvægi við náttúruna og umhverfið.
Birna Anna Björnsdóttir
er rithöfundur
Í vor stóðu félagsfræðingar við Háskóla Íslands að fyrirlestraröð á
netinu þar sem áhrif kórónuveirunnar voru skoðuð út frá hinum ýmsu
vinklum sem okkar fræði búa yfir. Þá fékk ég tækifæri til að skoða
ástandið út frá mínu sérsviði, dægurtónlistarfræðinni. Ég spurði, hvað
getur félagsfræði menningar sagt okkur um ósköpin sem dundu á
samfélögum heims í fyrstu bylgjunni? Það var nánast dulin gæfa fyrir
mig sem fræðimann hversu fljótt það varð ljóst að menning – í öllu
sínu formi – er okkur beinlínis nauðsynleg og lokun leikhúsa, tón-
leika- og kvikmyndasala setti ugg að fólki. Við vitum oftast ekki hvað
okkur er kærast, fyrr en það er bókstaflega tekið frá okkur. Virði þess-
ara hluta, gildi þeirra, varð því mjög skýrt. En svo ég einblíni á minn
málaflokk, tónlistina og samfélagslega samhengið, varð snemma
ljóst að þörf okkar fyrir tjáningu, að ekki sé talað um samveru, varð öllum augljós. Þá urðum við
líka einkar vör við þessa aðlögunarhæfni og sjálfsbjargarviðleitni sem er mannskepnunni í blóð
borin. Fólk varð lausnamiðað, sýndi af sér seiglu og nýsköpun í árferðinu hefur verið þó nokkur.
Ég ætla ekki að dvelja við neikvæðu afleiðingarnar fyrir tónlistariðnaðinn á heimsvísu, þær hafa
verið reifaðar til fulls við ótal tilefni. En það sem stendur vonandi eftir – þegar veiran hefur verið
snúin niður fyrir fullt og fast – er aukin virðing, heilt yfir, fyrir lista- og menningarlífi sem starfsemi
sem leggur sannanlega sitt af mörkum hvað hreina lýðheilsu fólks varðar. Mig grunar að þær
raddir sem heimta að listafólk fái sér almennilega vinnu verði færri í framtíðinni. Þessi faraldur
hefur eðli málsins samkvæmt breytt mörgu til frambúðar. Streymistónleikar munu að öllum lík-
indum ekki hverfa að fullu og ég sé fyrir mér meiri samslátt fjar- og staðlausna. En vonandi hafa
þessar hörmungar komið á breytingum hið innra, aukið á þakklæti, æðruleysi og auðmýkt
gagnvart því að ekkert í heimi hér er sjálfsagt.
Arnar Eggert Thoroddsen
er poppfræðingur