Morgunblaðið - 02.01.2021, Síða 22

22 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 2.1. 2021
Sjálfvirkni, þjarkar og gervigreindartækni hafa
verið að taka yfir vanabundin störf um árabil.
Kórónuveirufaraldurinn hefur hraðað þeirri
þróun verulega. Hún hefur verið knúin af hinni
þríþættu nauðsyn, kröfunni um aukna fram-
leiðni, lægri kostnað og meira öryggi fyrir fólk.
Skyndilega er snerting manna á milli bæði
óæskilegri og eftirsóttari en nokkru sinni.
Sendiþjónustur, pípulagningarmenn og jafnvel
veitendur heilbrigðisþjónustu hrósa sér af þjón-
ustu án snertingar, en við fögnum hverju tæki-
færi til að setjast niður með einhverjum yfir
málsverði eða hittast augliti til auglitis.
Árið 2020 hefur fært okkur heim sanninn um
mikilvægi mannlegra samskipta nú þegar gervi-
greindarhagkerfið blasir við.
Þegar ég hóf feril minn í gervigreind árið
1983 lýsti ég gervigreind í umsókn minni um
inngöngu sem doktorsnemi í Carnegie Mellon--
háskólann sem „mælikvarða á hugsanagang
mannsins, leið til að útskýra mannlegt atferli“
og „lokaskrefið“ í að skilja okkur sjálf.
Að vissu leyti hafði ég rangt fyrir mér og að
vissu leyti rétt. Gervigreindarforrit geta líkt eft-
ir og jafnvel gert betur en mannsheilinn í mörg-
um verkum. En eigi gervigreind að gefa okkur
kost á að skilja okkur í raun verður það vegna
þess að hún frelsar okkur frá vélrænum leið-
indum vanaverka svo við getum einbeitt okkur
að mennskunni og samhygðinni á milli okkar.
Við vitum nú þegar að mörg af þeim störfum,
sem nú er verið að leysa af hólmi, munu ekki
snúa aftur vegna þess að með gervigreind má
vinna þau mun betur en fólk gerir með nánast
engum tilkostnaði. Þetta mun búa til gríðarleg
efnahagsleg verðmæti, en mun einnig leiða til
fordæmalausrar uppflosnunar vinnandi fólks.
Til þess búa okkur nú undir það að milljónir
manna flosni upp úr störfum sínum og tryggja
að þetta fólk geti öðlast nýja færni þar sem
gervigreind er bæði vinnufélagi og verkfæri
legg ég þrennt til, endurnar þrjár; endur-
menntun, endurstillingu og endurreisn. Það
verður hluti af því risavaxna verkefni að hugsa
upp á nýtt hvernig við lifum og vinnum til að
takast á við helsta efnahagsmál okkar tíma:
Gervigreindarbyltinguna.
Fyrsta verkið er sennilega auðveldast og það
er að vara fólk í störfum, sem eru í hættu, við og
gera því kleift að endurmennta sig á sínu sviði
með hliðsjón af gervigreind. Góðu fréttirnar eru
þær að það er margvísleg „mannleg“ færni sem
gervigreind getur ekki náð tökum á: sköpun, fé-
lagsleg samskipti, líkamlega flókin eða nákvæm
vinna og auðvitað að nota gervigreindartæki,
sem þarfnast mannlegra stjórnenda.
Endurskoða þarf námskrár verknámsskóla
og fjölga námskeiðum fyrir sjálfbær störf.
Stjórnvöld ættu að taka forustu og búa til hvata
og niðurgreiða slík námskeið frekar en að skoða
í blindni umfangsmiklar allsherjarlausnir á borð
við borgaralaun fyrir alla. Fyrirtæki gætu einn-
ig boðið upp á aðstoð til að hjálpa fólki að finna
sér starfsvettvang líkt og Amazon hefur gert
með Career Choice. Með þeirri aðstoð er starfs-
fólki Amazon boðið upp á allt að 12 þúsund doll-
ara á ári til að ná sér í gráður í eftirsóttum störf-
um á borð við flugvélaverkfræði, hönnun með
aðstoð tölvu og hjúkrun.
Hvað sem líður heimsfaraldrinum mun vægi
hjúkrunar aukast og störfum í greininni fjölga
eftir því sem auður og lífslíkur vaxa. Alþjóða-
heilbrigðisstofnunin spáir því að árið 2030 verði
færra starfsfólk í heilbrigðisþjónustu en kveðið
er á um í þróunarmarkmiðum Sameinuðu þjóð-
anna um „góða heilsu og velferð fyrir alla“ sem
nemur 18 milljónum starfa. Það er brýn nauð-
syn að endurmeta slík störf, sem eru svo mik-
ilvæg, en um leið vanmetin, bæði hvernig þau
eru metin og hvað mikið er borgað fyrir þau.
Þessi störf verða grunnur í hinu nýja gervi-
greindarhagkerfi.
Um leið og við undirbúum fólk fyrir um-
skiptin yfir í hagkerfi knúið af gervigreind þurf-
um við einnig að endurmóta mörg af störfum
samtímans. Gervigreindin getur líkt og tölvu-
forritin fyrir nokkrum áratugum stutt við skap-
andi hugsun mannsins með linnulausri færni
tölvunnar til að plægja í gegnum býsn af upp-
lýsingum, setja fram tillögur um aðra kosti eða
reikna út hvernig megi fá sem besta útkomu.
Það verður ekki um að ræða eitt, altækt gervi-
greindarverkfæri, heldur sérstakt verkfæri fyr-
ir hverja grein og viðfang. Við gætum búið til
öreindaframleiðslu byggða á gervigreind fyrir
vísindamenn í lyfjarannsóknum, notað gervi-
greind til að búa til auglýsingaáætlanir fyrir
markaðsmenn eða gervigreindarlesara til að
sannreyna staðreyndir hjá blaðamönnum.
Með því að blanda saman bestun gervigreind-
ar og mannlegu innsæi munu mörg störf ganga í
endurnýjun lífdaga og jafnvel enn fleiri verða
til. Gervigreindin mun sjá um vanabundin verk í
samvinnu við menn, sem munu sjá um þau verk
sem þarfnast, tja, mennsku. Til dæmis munu
læknar framtíðarinnar einkum verða í sam-
bandi við sjúklingana en þeir munu reiða sig á
gervigreind til að ákveða bestu meðferðina. Við
það breytist hlutverk læknisins og mun snúast
meira um samhygð og hjúkrun og hann mun
geta varið meiri tíma með sjúklingum sínum.
Rétt eins og sítenging við netið gat af sér
uber-bílstjórann mun gervigreindin leiða af sér
störf, sem við getum enn ekki gert okkur í
hugarlund. Þegar hafa orðið til störf á borð við
gervigreindarverkfræðinga, upplýsingavís-
indamenn, upplýsingaskrásetjara og þjarka-
verkfræðinga. Við ættum að vera vakandi fyrir
því að slík störf verði til og veita þjálfun fyrir
þau.
Að lokum verðum við að vona, rétt eins og
auðugar ítalskar borgir og kaupmenn fjár-
mögnuðu endurreisnina í Ítalíu, að gervigreind-
in muni verða uppspretta sinnar eigin endur-
reisnar. Um leið og vélar taka yfir margar
skyldur og verkefni í hinu nýja hagkerfi mun
gervigreind leiða til sveigjanleika í hefð-
bundnum verkmynstrum og gefa okkur kost á
að endurhugsa hlut vinnunnar í lífinu og breyta
bæði hinum hefðbundna vinnudegi og mörkun-
um við að setjast í helgan stein. Með nýjum
samfélagssáttmála yrði meira frelsi og tími og
fólk hefði frjálsar hendur til að virkja ástríður
sínar, sköpunargleði og hæfileika. Þessir per-
sónulegu könnunarleiðangrar gætu eflt það í
starfi sem aldrei fyrr.
Málarar, myndhöggvarar og ljósmyndarar
gætu notað gervigreindarverkfæri til að semja,
gera tilraunir, fjölfalda og fínpússa listaverk sín.
Rithöfundar, blaðamenn og ljóðskáld gætu not-
að nýju tæknina til að fara í skrifum sínum inn á
brautir, sem enginn hefði getað ímyndað sér.
Kennarar yrðu frelsaðir frá lýjandi einkunna-
gjöf og skriffinnsku og gætu gefið orkunni laus-
an tauminn til að útbúa kennsluefni, sem ýtir
undir forvitni, gagnrýna hugsun og sköpunar-
gleði. Gervigreindin getur veitt hjálp við að
kenna staðreyndir og tölur þannig að kennarinn
getur varið meiri tíma í að þroska tilfinninga-
greind nemenda.
Endurnar þrjár verða fordæmalaust við-
fangsefni fyrir mannkyn. Fyrirtæki munu þurfa
að endurmennta gríðarlegan fjölda fólks þegar
störfin, sem það hefur unnið, hverfa. Stjórnvöld
munu þurfa að afla svimandi upphæða af pen-
ingum og dreifa úr þeim til að fjármagna þessi
umskipti. Skólar þurfa að finna nýja nálgun á
menntun til að útskrifa skapandi nemendur
með félagslega færni og þverfaglega þekkingu.
Skilgreina þarf allt upp á nýtt: vinnusiðferðið í
samfélaginu, réttindi borgaranna, skyldur fyr-
irtækja og hlutverk ríkisvaldsins.
Í öllu þessu er hlutverk gervigreindar-
tækninnar lykilatriði. Ef við förum rétt að mun
gervigreindin ekki aðeins frelsa okkur til að
leysa úr læðingi sköpunargleðina og samhygð-
ina hvert fyrir öðru, heldur einnig mennskuna.
©2020 The New York Times Company og Kai-Fu
Lee. Á vegum The New York Times Licensing Group
Aly Song/Reuters
Matt Edge fyrir The New York Times
Gerum gervigreindar-
hagkerfið manneskjulegra
Það getur hjálpað okkur að búa til nýjan, réttlátan samfélagssáttmála ef við tökum gervigreind opnum örmum –
en aðeins ef við munum það sem gerir okkur mannleg.
KAI-FU LEE
er tölvunarfræðingur, forustumaður í viðskiptum og
rithöfundur og hann er formaður og forstjóri áhættu-
fjárfestingafélagsins Sinovation Ventures.
Í öllu þessu er hlutverk gervigreindar-
tækninnar lykilatriði. Ef við förum rétt að
mun gervigreindin ekki aðeins frelsa okkur
til að leysa úr læðingi sköpunargleðina og samhygð-
ina hvert fyrir öðru, heldur einnig mennskuna.
TÍMAMÓT: KÓRÓNUVEIRAN LEIÐIR AF SÉR SAMSKIPTI ÁN SNERTINGAR OG VÉLAR LEYSA MENN AF HÓLMI
’’
Starfsmaður og vélmenni á
alþjóðlegu gervigreindar-
ráðstefnunni í Sjanghæ 2020.
Fyrirtækið OpenAI framleiddi
hönd knúna gervigreind. Hún
lærði að leysa tening Rubiks
og sýndi nánast mannlega fimi.