Morgunblaðið - 02.01.2021, Page 52

52 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 2.1. 2021
Af kórónuveirunni og að finna
huggun í listum
Það sem ég saknaði mest á meðan allt var
lokað voru söfnin, listagalleríin og leikhúsið —
það eru tindar tilverunnar.
Á liðnum vetri fór ég í sérstaka heimsókn til
Vínar og sá þrjár listsýningar þar sem boðið var
upp á verk þriggja mikilla meistara: Jans van
Eycks, Caravaggios og Albrechts Dürers. Við
hverja einustu mynd laust því niður í mig að ég
hefði aldrei séð neitt þessu líkt áður.
Málverk Caravaggios frá 1607 af Davíð með
höfuð Golíats í hendi sér: tilþrifin og lífskraftur-
inn. Frá sýningunni á verkum Dürers, svart
blek á grænum pappír, sjálfsmynd af honum
nöktum eins og hann sá sig í speglinum — nak-
inn sannleikurinn! Á myndinni Madonna við
brunninn eftir van Eyck er kornabarni Maríu
meyjar þrýst að kinn hennar, hendur drengsins
liggja á viðbeini hennar og litlar barnafellingar
myndast á baki hans. Stundum hugsa ég um
þetta málverk þegar ég leggst til svefns; það er
alger friður á jörð.
Í faraldrinum þurfum við að ganga á okkar
innri auðlindir. Fyrir mér er listin tímalaus; hún
stöðvar klukkuna. Hún er í raun eftirlíking
veruleikans. Og mikil list skiptir jafn miklu máli
í nútímanum og hún gerði þegar hún varð til.
Af stjórnmálum og hagkerfi heimsins
Ég skilgreini stjórnmálamann í kapítalism-
anum sem persónu sem hefur kraftinn til að
leiða þjáningu hjá sér. Spilling er hnattræn og
kapítalismi er jafn spilltur og rotið epli, kominn
mörg ár fram yfir síðasta söludag. Það er aðeins
ein leið út úr eyðileggingunni: í stað hans komi
sanngjörn skipting auðs.
Ríkisstjórnir eiga að vera gæslumenn lands;
land ætti ekki að vera í einkaeigu. Og varð-
veislan ætti að stjórnast af meginreglunni „það
sem er gott fyrir plánetuna er gott fyrir efna-
haginn“.
Söguþráðurinn breytist bara þegar heim-
urinn breytist.
Af aðgerðahyggju
Frá árdögum pönks á áttunda áratugnum hef
ég beitt mér gegn stríði og fyrir mannréttind-
um. Ég vil að allir viti að kapítalismi og grimmd
eru tengd. Þetta geri ég í gegnum vefsíðuna
mína Climate Revolution. Á félagsmiðlum klæði
ég mig upp í hverri viku fyrir föstudagsræðurn-
ar mínar, nota tískuna mína til að gera fólk virkt
í pólitík. Hvernig eigum við að bjarga heiminum
frá spillingu og loftslagsbreytingum ef fólk er
ekki meðvitað?
Af loftslagsbreytingum
Við horfum í gegnum linsu á heim í deiglu. Ef
mannkyn snýr sjónaukanum ekki við blasir við
fjöldaútrýming. Loftslagsbreytingar verða
orðnar svo miklar að ekki verður aftur snúið.
Þess vegna stofnaði ég Climate Revolution:
til að bjarga umhverfinu með því að vinna með
samtökum, sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni.
Markmið okkar er að tala einni röddu. Sem að-
gerðasinni hef ég búið til margar skýringar-
myndir þar sem ég tala fyrir pólitískum málum
og umhverfismálum og endurvann með því að
hanna spilastokk. Og sjá! Í spilunum liggur
svarið — heildaráætlun til að bjarga heiminum:
kaupa minna, hætta niðurgreiðslum til iðn-
aðarveiða, mennta börn og svo framvegis. Við
erum meira að segja með stefnuskrá þar sem
gerð er grein fyrir þörf okkar á að færast burt
frá kapítalisma til þess sem ég kalla „einskis
manns land“ — sýn af heimi sem byggir á þeirri
grundvallarreglu að enginn skuli mega eiga
land.
Af tísku og sjálfbærni
Draga úr, endurnýta, endurvinna. Ekki er
nóg að endurvinna til að draga úr loftslags-
breytingum, en með því að draga úr og endur-
nýta getum við haft raunveruleg áhrif. Einn af
mikilvægustu hlutunum, sem ég hef sennilega
nokkurn tíma sagt er: Kaupið minna, veljið vel,
látið það endast. Allt snýst þetta um gæði, ekki
magn.
Vinsæl föt eru nú ekkert annað en vélunnin
íþróttaföt og ódýrir larfar framleiddir á stöðum
á borð við þrælakistur í Indónesíu og Kína. Í
staðinn þurfum við að byrja aftur að framleiða
hágæðafatnað. Val okkar sem neytendur getur
haft gríðarleg áhrif á tískuiðnaðinn.
Af lærdómum sögunnar
Lestur er mín dýrð. Aristóteles skilgreinir
hamingjuna sem að uppfylla eigin verðleika.
Með því verðum við þau sem við erum — alveg
eins og akarnið verður að eik. Lestur gerir það
fyrir mig: Þú finnur sjálfan þig af því að þú
gleymir þér og setur þig í spor einhvers annars.
Það er samþjappaðasta leiðin til þess að tengj-
ast heiminum og uppgötva mannlega náttúru.
Þú nærð því út sem þú leggur inn.
Ég stofnaði bókaklúbb sem nefnist „Hugs-
uðir sameinist“ til að ýta undir lestur. Það er
eitt að lesa dagblöðin til að fylgjast með okkar
tímum, en við þörfnumst einnig fortíðarinnar.
Miklar bókmenntir eru tímalausar. Ég mæli
með klassísku verkunum vegna þess að þau
hafa staðist tímans tönn og veita yfirsýn yfir þá
tíma sem þau urðu til á. Við erum fortíðin; við
fáum ekki skilið heiminn nema við vitum hvað
gerðist á undan okkur.
©2020 The New York Times Company og Vivienne
Westwood. Á vegum The New York Times Licensing
Group.
Frá sýningu á fatalínu Vivienne Westwood á tísku-
viku fyrir karla í London 17. júní 2017. Westwood
fékk innblástur fyrir línunni, sem er ókynbundin,
frá umhverfisverndarstarfi sínu.
Tom Jamieson fyrir The New York Times
Spaðagosi úr spilastokki Westwood.
Vivienne Westwood
Bakhlið spilastokks Westwood.
Vivienne Westwood
Vivienne Westwood er með
áætlanir um að bjarga heiminum
Fyrir hönnuðinn og aðgerðasinnann var árið 2020 tími til að yfirheyra sjálfa sig um þau vandamál í
pólitík og umhverfismálum sem halda áfram að hrjá þjóðfélög alls staðar.
VIVIENNE WESTWOOD
er hönnuður og aðgerðasinni.
Ég mæli með klassísku verkunum vegna
þess að þau hafa staðist tímans tönn og
veita yfirsýn yfir þá tíma sem þau urðu
til á. Við erum fortíðin; við fáum ekki skilið heim-
inn nema við vitum hvað gerðist á undan okkur.
TÍMAMÓT: VAL OKKAR SEM NEYTENDUR GETUR HAFT GRÍÐARLEG ÁHRIF Á TÍSKUIÐNAÐINN
’’