BSRB-tíðindi : fréttabréf - 15.03.1990, Side 11

sem hafa litla þekkingu á vaxtamálum, og hafa
ekki hirt um að færa sparifé sitt yfir á bestu
reikningana.
Verðtrygging á vísitölubundnum lánum er
viðbót við höfuðstól láns vegna verðhækkana.
Dæmi: Ef innstæða er 100.000 krónur á
verðtryggðum reikningi og vísitala mælir 10%
verðbólgu verða verðbætur á árinu 10.000krónur.
Þótt mönnum líði vafalaust betur við það að sjá
fé hlaðast upp á reikningnum eykur verð-
tryggingin ekki raunvirði innstæðunnar, hlutverk
hennar er að halda því óbreyttu.
Forvextir eru teknir af víxlum strax í upphafi
lánstíma. Menn slá 100.000 króna víxil, en fá
ekki nema 95.000.
Því hefur verið haldið mjög á lofti eftir nýgerða
kjarasamninga að lækkun vaxta og verðbólgu
væri sérstaklega hagstæð skuldurum. Hér eru
stundum notuð slæm rök til þess að styðja góðan
málstað. I raun breyta samningamir litlu fyrir þá
sem skulda verðtryggð lán. Um þetta gegnir
svipuðu máli og launin sem samið var um, tölur
lækka frá því sem líklega hefði orðið, en verð-
gildið breytist lítið. Tveir hópar hagnast að
öllum líkindum öðmm fremur á samningunum. I
fyrsta lagi sparifjáreigendur. Eins og komið
hefur fram voru vextir á sparisjóðsbókum nálægt
10% lægri en verðbólga árið 1989 (mínus 9-10%
raunvextir). Ef verðbólga fer að nálgast núll
verður erfiðara fyrir bankana að halda
raunvöxtum svo lágum, því að mínusnafnvextir
yrðu vafalaust óvinsælir. Aðrir sem hafa sérstakan
hag af lækkun verðbólgu eru þeir sem skulda
óverðtryggð lán. Þetta em öll lán sem em til
skemmri tíma en tveggja ára. í 30% verðbólgu
þarf að borga afborgun af láninu og um 40%
vexti. Eftirstöðvamar brenna hins vegar hratt
upp í verðbólgunni. Ef verðbólga er engin em
greiddir um 10% vextir auk afborgunar.
Verðbólga rýrir hins vegar ekki eftirstöðvarnar.
Því fá þeir sem skulda óverðtryggð lán nú lengri
tíma til að borga þau upp.
í samnin gu num var gerð spá um þróun verðlags
og er þar gert ráð fyrir 6-7% verðbólgu á árinu.
Sett em 2 rauð strik á framfærsluvísitöluna, ímaí
og í september. Launanefnd BSRB og launagreið-
enda er heimilt að bæta verðhækkanir umfram
rauðu strikin að fullu. Ef ekki næst samkomulag
í launanefnd hafa fulltrúar launþega úrskurðar-
vald, en atvinnurekendur geta sagt samningnum
upp. Því er sjálfur samningurinn í hættu ef ekki
tekst að halda aftur af verðlagi.
Framfærsluvísitalan fylgdi spá samningsaðila
nokkum veginn í febrúar og mars. En hún má
aðeins hækka um 1,2% fram til 1. maí. Lítið má
út af bera svo að hún fari ekki yfir mörkin, því að
í maí em bifreiðatryggingar teknar inn í vísitöluna
ogþaðveldur0,4% vísitöluhækkun. Þvíeríraun
ekki nema 0,8% hækkun upp á að hlaupa næstu
2 mánuði. Það yrði heilmikill áfangi (móralskur
sigur) í baráttunni við verðbólguna ef tækist að
haldaverðlagiundirstrikinu l.maí. Samterekki
rétt að hafa allan hugann við þann dag. Meiru
varðar að haldið verði aftur af þenslu og launa-
skriði svo að ekki fari fyrir þessum samningum
eins og tímamótasamningunum í febrúar 1986.
Þá var verðbólga fyrstu mánuðina örlitlu undir
spá samningsaðila, en fór aðeins yfir rauð strik í
maí og ágúst. En um haustið fór allt úr böndum
vegna þenslu og launaskriðs. Verðbólgan 1986
varð 13% en stefnt var að 7-8%. Árið eftir
hækkaði verðlag um 26%.
Sigurður Jóhannesson
Skera hvað?
Útgáfu- og fræðslunefnd BSRB heldur
fræðslufund um hagræðingu í opinbemm rekstri
þriðjudaginn 3. apríl n.k. í Félagamiðstöðinni,
Grettisgötu 89, og hefst hann kl. 20.00. Björn
Ólafsson hjá Vegagerðinni gerir grein fyrir því
starfi sem þar hefur verið unnið í þessa vem, og
hvemig það horfir við starfsfólkinu. Þá mun
annar hvor hagfræðinga BSRB, Björn eða
Sigurður, ræða um viðfangsefnið á almennari
nótum.
Fleiri fræðslufundir em íbígerð. Meiningin er
að taka til umfjöllunar nærtæk efni á borð við
vexti, lífeyrismál, Evrópubandalagið og málefni
landbúnaðarins svo eitthvað sé nefnt.
11