Morgunblaðið - 21.04.2021, Page 9

bruggað á laun en ný lög
voru sett árið 1823 sem
ruddu brautina fyrir lög-
lega viskígerð, að því
gefnu að krúnan fengi sitt
gjald fyrir hvert gallon og
árlegt leyfisgjald að auki.
Ekki var öllum sam-
löndum Smith það að skapi
að hann skyldi vera svona
afskaplega löghlýðinn,
enda skoska þjóðarsálin
sjálfstæð og stolt – og ekk-
ert sérstaklega hrifin af
því að borga skatta ef
hægt er að komast hjá því.
Var Smith því hótað öllu
illu en fékk þá að gjöf frá
aðalsmanni tvær forláta
skammbyssur til að verja
bæði sig og eimhúsið gegn
hvers kyns árásum.
Að öðru leyti gekk
rekstur Glenlivet vel alla
tíð, en í seinni heimsstyrj-
öldinni þurfti þó að loka
verksmiðjuni. Að stríðinu
loknu þótti ljóst að viskí væri góð
útflutningsvara og hófst þá fram-
leiðslan að nýju. Raunar þótti
skoski viskíiðnaðurinn svo mik-
ilvægur fyrir þjóðarbúið að allt
fram til ársins 1948 voru í gildi
reglur um skömmtun á brauði til al-
mennings til að tryggja að nóg væri
til af korni fyrir viskíframleiðslu.
ai@mbl.is
12 ára gamalt Glenlivet Double Oak verður
áhugaverðara með hverjum sopanum.
Ljósmynd/Ásgeir Ingvarsson
Löghlýðnin var ekki
öllum að skapi
Það gerir Glenlivet-viskíið enn
skemmtilegra að það á sér langa og
hrífandi sögu. George Smith, sem
setti eimhúsið á laggirnar, var
fyrsti Skotinn til að fá leyfi stjórn-
valda til að framleiða viskí. Hér og
þar um sveitir landsins var viskí
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. APRÍL 2021 9SJÓNARHÓLL
SUMAR-
AFLEYSING
Kleppsmýrarvegur 8 | 104 Reykjavík | 581 4000 | solarehf.is | solarehf@solarehf.is
Heyrðu í okkur,
við gætum létt þér lífið
Aðstoðum fyrirtæki og stofnanir
við afleysingar í þrifum og
aðstoð í mötuneytum
S
amkvæmt lögum nr. 91/1991 um meðferð einka-
mála (eml.) eiga aðilar máls fyrir héraðsdómi
kost á því því að áfrýja dómum héraðsdóms til
Landsréttar innan lögákveðins áfrýjunarfrests. Aðili
sem áfrýja vill dómi skal útbúa áfrýjunarstefnu og
leggja fyrir skrifstofu Landsréttar til útgáfu í nafni
réttarins. Samkvæmt 5. mgr. 155. gr. eml. ber að birta
áfrýjunarstefnu eigi síðar en viku áður en frestur skv.
f. lið ákvæðisins rennur út en að öðru leyti gilda ákvæði
XIII. kafla eml. um stefnubirtingar. Stefnu má þá ekki
birta fyrir manni sem er yngri en 15 ára að aldri né má
birta fyrir manni sem gæti verið í fyrirsvari fyrir gagn-
aðila.
Í XIII. kafla eml. er mælt fyrir
um að stefna skuli að jafnaði birt
fyrir stefnda sjálfum á skráðu lög-
heimili hans eða þar sem hann
hefur fasta búsetu, dvalarstað eða
vinnustað en birting er þó alltaf
gild þótt hún fari fram á öðrum
stað ef birt er fyrir stefnda sjálf-
um. Stefnubirting getur einnig
verið lögmæt í öðrum tilvikum,
s.s. ef birt er á skráðu lögheimili
stefnda fyrir heimilismanni hans
eða eftir atvikum þeim sem dvelst
eða hittist þar fyrir. Þá getur
stefnubirting verið lögmæt sé birt
á öðrum stað en skráðu lögheimili stefnda fyrir heim-
ilismanni hans sem tjáir hann eiga þar fasta búsetu eða
dvalarstað, sem og ef birt er á vinnustað stefnda fyrir
vinnuveitanda hans eða nánasta yfirmanni eða sam-
verkamanni. Sé stefndi félag má stefnubirting fara
fram á stjórnstöð þess þótt fyrirsvarsmaður hafi þar
ekki fastan vinnustað, en þá skal að jafnaði birta fyrir
æðsta starfsmanni þess sem verður náð til. Sérreglu er
þá að finna í 90. gr. laganna varðandi aðila sem á þekkt
heimili eða aðsetur erlendis og birting stefnu getur
ekki farið fram hér á landi eftir öðrum ákvæðum og fer
þá um birtingu eftir lögum þess ríkis og þjóðrétt-
arsamningi hafi hann verið gerður.
Í 89. gr. eml. er einnig að finna nokkurs konar
þrautalendingu varðandi stefnubirtingar sem felur í sér
heimild til að birta stefnu í Lögbirtingablaði. Slíkt er
heimilt í þrenns konar tilvikum, þ.e. ef upplýsinga verð-
ur ekki aflað um hvar megi birta stefnu eftir almennum
reglum, ef erlend yfirvöld neita eða láta hjá líða að verða
við ósk um birtingu skv. 90. gr. eða ef stefnu er beint að
óákveðnum manni.
Í nýlegum dómi Landsréttar, sem staðfestur var af
Hæstarétti í máli nr. 14/2021, reyndi á framangreindar
réttarreglur um stefnubirtingar við áfrýjun á dómi hér-
aðsdóms. Með dómi héraðsdóms hafði einkahlutafélaginu
C að kröfu A og B verið gert að þola ómerkingu á
ákvörðun hluthafafundar A ásamt ógildingu á kaupsamn-
ingi milli A og C, sem hvort tveggja varðaði fasteign sem
áður var í eigu A. Þeirri niðurstöðu vildi C ekki una og
áfrýjaði málinu bæði gagnvart A og B og fékk útgefna
áfrýjunarstefnu af því tilefni. Í
kjölfar þess hafði B flust búferl-
um til Spánar en hann var jafn-
framt fyrirsvarsmaður A. Í mál-
inu lá þá fyrir yfirlýsing
sýslumanns um að stefnubirting á
Spáni samkvæmt þjóðrétt-
arsamningi gæti tekið um eitt ár
og að Covid-19-heimsfaraldurinn
væri mjög að torvelda birtingu
slíkra skjala. Vegna þessa ákvað
C að birta áfrýjunarstefnuna í
Lögbirtingablaði gagnvart B, en
birta áfrýjunarstefnuna gagnvart
A á skráðu aðsetri A hér á landi.
Í forsendum Landsréttar kem-
ur fram að samkvæmt 89. og 90. gr. eml. hefði C borið,
áður en hann lét birta áfrýjunarstefnu í Lögbirtinga-
blaði, að freista þess að fá hana birta á Spáni þar sem B
bjó, eftir þeim réttarreglum sem giltu samkvæmt þjóð-
réttarsamningi milli landanna. Staðfesti Hæstiréttur þá
niðurstöðu og taldi að ekki hefði verið í ljós leitt að yf-
irvöld á Spáni hefðu neitað eða látið hjá líða að verða við
ósk um birtingu áfrýjunarstefnu á hendur B. Þegar af
þeirri ástæðu að áfrýjandi hefði ekki reynt slíka birtingu,
gæti ekki komið til álita að birta stefnuna í Lögbirt-
ingablaði.
Af dómi Hæstaréttar leiðir að birting stefnu í Lögbirt-
ingablaði verður ekki réttlætt með því einu að stefndi
eigi heimili í öðru ríki, jafnvel þótt ekki sé vitað hvar í
því ríki heimilisfang hans er. Eftir sem áður ber aðilum
að reyna til þrautar birtingu erlendis áður en unnt er að
nýta heimild til birtingar í Lögbirtingablaði. Ella hætta
þeir á að fá ekki úrlausn mála sinna fyrir dómi.
Þrautalending stefnubirtingar
LÖGFRÆÐI
Birgir Már Björnsson,
hæstaréttarlögmaður á LEX lögmannsstofu og
kennari í skuldaskilarétti við Háskólann í Reykjavík
”
Af dómi Hæstaréttar
leiðir að birting stefnu í
Lögbirtingablaði verður
ekki réttlætt með því
einu að stefndi eigi
heimili í öðru ríki, jafnvel
þótt ekki sé vitað hvar í
því ríki heimilisfang
hans er.
EGGERT