Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.04.2021, Síða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.4. 2021
J
oe Biden hélt ráðstefnu æðstu og valdamestu
manna heims um hamfararhlýnun. En af því
að Joe Biden og kollegar eru í augnablikinu
staddir í hamfaraveiru þá var nauðsynlegt
að hafa fjarfund um þetta meinta heimsböl
sem ekki var á dagskrá síðustu fjögurra ára.
Sýndarskapur frá 1998
Trump tók það burt með pennastriki og Biden setti
það inn með sama hætti. En hvernig skyldi standa á
því að það er hægt? Jú, Trump gat strokað málið út,
af því að Obama sem skrifað hafði undir Parísarsátt-
mála ákvað að leggja málið ekki undir Bandaríkja-
þing til samþykktar. Undirskrift hans var því aðeins
til málamynda.
Obama þekkti forsöguna. Al Gore hafði barist mest
bandarískra áhrifamanna fyrir Kyoto-sáttmálanum,
sem er undanfari alls þessa. Clinton forseti undirrit-
aði sáttmálann 1998. En Bandaríkjaþing neitaði hins
vegar að samþykkja sáttmálann og bar við að hann
yrði allt of útgjaldafrekur. Var andstaðan mikil í báð-
um flokkum þingsins. Obama undirritaði Parísarsátt-
málann en þingið vildi ekkert með hann hafa að gera.
Það var því einungis táknræn athöfn (og reyndar
kosningaloforð og smá sparnaður) af hálfu Trumps að
afturkalla staðfestingu Obama. Undirskrift Bidens
breytir því sáralitlu. Sýndarskapurinn er reyndar
hrópandi hvert sem litið er. Kína tilkynnti efnislega í
París fyrir fimm árum að þeir myndu taka að huga að
hamfarhlýnuninni strax eftir árið 2135! Þegar Pútín
komst að á fjarfundinum talaði hann í svipaða veru.
Ef Kína, Rússland, Indland, Afríka, Suður-Ameríka
og Norður-Ameríka (utan Kanada) eru ekki með,
góðu ríkin í Evrópu eru fjarri því að hafa staðið við
glamrið í París, hvern er þá verið að blekkja? Banda-
ríkjaþing horfir óttaslegið á öll þau útgjöld sem ráðist
hefur verið í vegna veirunnar. Biden bætti um betur
en fæst af því sem hann raðaði inn á útgjaldalistana
hafði nokkuð með veirutjónið að gera.
Nokkrar þjóðir, eins og Bretar, Bandaríkjamenn
og Ísrael, hafa tryggt sínum þjóðum forskot gegn
veirunni. En hún er hvergi nærri farin þegar horft er
á heiminn allan. Til dæmis um það, þá var sagt frá því
í fréttum í gær að rúmlega 400 þúsund manns hefðu
mælst smitaðir af kórónuveirunni á Indlandi á einum
degi, þeim sama sem fjarfundurinn um hamfarahlýn-
unina var haldinn á. Fæstir telja þó líklegt að þar sé
allt talið. Það er því ekki endilega víst að þeir á Ind-
landi hafi haft hlýnunarhelförina í huga þá stundina,
þótt tískan kalli á það. Enda sjálfsagt takmörkunum
háð hversu mörgum heimsendafárum má koma að
hjá einstökum þjóðum, sem að auki eru að berjast við
stórbrotna erfiðleika, hungur, fátækt, barnadauða og
árvissar eða samfelldar pestir og fár sem myndu í
augum hinna örfáu dekurríkja á Vesturlöndum vera
ígildi fárs sem væri sínu erfiðara viðureignar en kór-
ónuveira eða tímabundin hlýnun í heimi, sem í millj-
ónaárum talið, hefur oftast mátt óttast óvænt kulda-
skeið.
Pólitísk vísindi vekja ekki tiltrú
Árhundraða kuldaköst skullu á sem enginn gat vitað
hvers vegna urðu og enn síður gat nokkur mannlegur
máttur ráðið neitt við. Sem er óneitanlega sérstakt,
vegna þess að samfélag „vísindamanna“ hefur sam-
þykkt að hlýnunin, sem varla mælist, enn sem komið
er, utan við venjubundnar áratugasveiflur, sé til kom-
in af mannsins völdum í fyrsta skipti í sögu hans á
þessari jörð.
Það eru auðvitað stórmerkileg tíðindi sem væri fá-
ránlegt og óábyrgt að gera lítið úr. Þeir vísindamenn,
sem fylla þennan flokk, fylgja sannfæringu sinni svo
fast eftir, að þeir sem ekki skrifa athugasemdalaust
undir þessar kenningar eru útilokaðir frá umræðu
sem villutrúarmenn fræðanna! Niðurstaða sem fæst
með beinni eða óbeinni atkvæðagreiðslu verður seint
vísindaleg í hefðbundnum skilningi. Hefði afstæð-
iskenning Einsteins verið til afgreiðslu í 100 manna
sal gætu vísindamenn hafa hafnað henni með 99 at-
kvæðum á móti einu atkvæði Alberts og útilokað síðan
þann sem undir varð frá allri umræðu?
Veðrið er manngert. Er það?
Aldrei áður hefur nokkur gert því skóna að maðurinn
hafi haft nokkuð með það að gera hvort lofthiti jarð-
arinnar hækki eða lækki og jafnvel svo um muni um
aldir. Það vekur einnig tortryggni þegar innvígðir
segja að þeir sem kaupa ekki kenningu um mann-
gerða hamfarahlýnun séu í raun að hafna hitamæl-
unum. Það hefur komið fyrir að glannalega er talað
um mældar breytingar á hita jarðar. En það er ekki
deiluefni heldur aðeins samanburðarframkvæmd.
Hvort menn telji að hiti hafi hækkað um eina gráðu á
öld hefur ekkert að gera með sönnun tilgátu um að
maðurinn ráði úrslitum um slíkt. Hitafar jarðar hefur
sveiflast til og hlýrra loftslag hefur hingað til ekki far-
ið illa með mannkynið. Ísaldir og jafnvel skamm-
vinnar litlar ísaldir sem aðeins hafa tekið til nokkurra
alda hafa leikið marga grátt. Íslendingar eru þar ekki
undanskildir. Það var enginn akkur í því að jöklar
stækkuðu verulega samhliða því að meðalhiti lækkaði
um nokkrar gráður. Kuldinn var önnur saga og heilsu-
leysi og velmegunarhrakfarir fylgdu honum. Landsins
forni fjandi hét hann í víðtækari merkingu kuldans.
Áhyggjuefnið ætti ekki síst að vera það að þessar
óhagfelldu breytingar gerðust ótrúlega hratt en stóðu
um aldir.
Maðurinn hafði ekkert með þetta kuldaskeið að
gera og hann gat litlu eða engu breytt til batnaðar
nema hugsanlega í sínum þrengsta ranni.
Freka tegundin
Engin hinna í flóru tegundanna er grunuð um nokkuð
því líkt og það sem maðurinn er nú talinn hafa á valdi
sínu. Ef þær tegundir væru færar um að halda ráð-
stefnu án þeirrar fyrirferðarmestu, mætti ætla að
samhljóða niðurstaða yrði sú að affarasælast væri að
losa sig við þessa fáliðuðu en einræðisfullu tegund,
homo sapiens. Fyrsta skrefið og það augljósa væri þá
að fella niður síðari hluta nafns tegundarinnar (um
visku hennar) og losa sig svo alveg við hana í seinni
áfanga. Engin vísindavera í hinum fjölskrúðuga hópi
gæti af heilindum mælt á móti því að hagur þeirra
langflestra og nánast allra myndi stórbatna við þá að-
gerð sem væri í raun smávægileg miðað við til hversu
fárra hún tæki, ef miðað væri við örlög kjúklinga,
svína, lamba og nauta, svo nærtæk dæmi séu tekin.
Svo ekki sé talað um um sjávardýrin frá ansjósum,
sardínum, makríl og loðnu og upp úr, sem teljast í
milljörðum eintaka í veiðihögum heimshafanna.
Svitabrúsar og kæliskápar
Seinasta heimsfár, sem hrakspár greina, er ekki
langt undan. En menn vilja þó sem minnst um það
fjalla, en ef það er óhjákvæmilegt er það sett upp sem
stórsigur heimsbyggðarinnar af þeim sem hrópuðu
þá hæst og höfðu mest upp úr krafsinu.
Sú vá „uppgötvaðist“ næsta óvænt árið 1973. Að
hugsa sér að það skuli ekki vera lengra síðan heim-
urinn stóð í dyragætt eigin útrýmingar, þegar mann-
kynið var næstum því, án þess að taka eftir því, við
Gæti verið skynsam-
legt að hafa aðeins
einn heimsendi í einu
’
Hitafar jarðar hefur sveiflast til og
hlýrra loftslag hefur hingað til ekki farið
illa með mannkynið. Ísaldir og jafnvel
skammvinnar litlar ísaldir sem aðeins hafa
tekið til nokkurra alda hafa leikið marga
grátt. Íslendingar eru þar ekki undanskildir.
Reykjavíkurbréf23.04.21