Morgunblaðið - 23.07.2021, Blaðsíða 14

Þessi þróun er
stærsta ógnin við
lýðræðið og verð-
ur enn ókræsi-
legri þegar bar-
áttan um völdin
færist út fyrir
landsteinana og
risahagsmunir taka sér völd
yfir þjóðríkinu. Í öllu þessu
leynist þversögn sem erfitt
er að útskýra: að innan-
landsófriður verður her-
skárri á sama tíma og áhrif
innlendra stjórnvalda og
stjórnmálamanna verða
minni.
Með því að færa borgur-
unum þau skilaboð að þau
tilheyri þessum eða hinum
hagsmunahópnum og verði
að samræma hugsanir sínar
hagsmunum hópsins, er ein-
staklingurinn gerður að
óvirkum áhorfanda í hinu
pólitíska og lýðræðislega
ferli. Í stað rökræðu milli
einstaklinga umbreytast
stjórnmálin í baráttu mis-
munandi hagsmunahópa, þar
sem einstaklingurinn er í al-
gjöru aukahlutverki, ef
nokkru. Þrýstihópavæðingin
er andstæð lýðræðinu, enda
er hún drifin áfram af und-
irliggjandi andúð á lýðræð-
inu sem óskilvirku stjórn-
kerfi. Í raun mætti segja að
hagsmunahópar hafi nú yfir-
tekið stjórnmálin í heild.
Þessir hópar klæða mál-
flutning sinn í búning hlut-
lausrar greiningar og nota
fjármuni sína og aðgengi að
ráðamönnum til þess að
keyra hagsmunamál sín í
gegnum þær stofnanir sem
lögum samkvæmt er ætlað
að vera „hliðverðir“ samfé-
lagsins. Þegar svo er komið
ber enginn í raun ábyrgð
lengur. Hlutverk einstak-
linganna er þá aðeins að
vinna í þágu hagsmunahóps-
ins (á grunni hjarðhugsunar)
og framfylgja skipunum. Í
slíku umhverfi þarf ekki að
koma á óvart að einstakling-
arnir fari að líta á sig sem
fórnarlömb eða kjósi að
víkja sér undan ábyrgð með
því að segjast ekki mega tjá
sig, jafnvel ekki um brýn-
ustu mál, stöðu sinnar
vegna. Frammi fyrir þessu
verða menn að snúa til baka
og rækta grunninn ef lýð-
ræðið á ekki að leysast upp í
sjónhverfingar.“
Það gæti orðið áhugaverð-
ur völlur umræðna ef kvíða-
kastsmenn hefðu burði til að
leggja til þeirra svo áhrifa-
mikið efni.
Þess er því miður ekki að
vænta.
Arnar Þór
Jónsson
ákvað að
leita í prófkjöri
eftir stuðningi
við framboð til
Alþingis. Hann
náði ekki öruggu
sæti, sem kallað er. Mörgum
urðu það vonbrigði. En þeg-
ar úrslitin voru skoðuð þá
kom í ljós að Arnar Þór var
fáeinum atkvæðum frá því
að verða tilnefndur til fram-
boðs og það í fleiri sætum
en einu, sem er óvenjulegt.
Hann hafði vakið athygli
fyrir skeleggar greinar um
meginþætti stjórnskipunar
og stjórnmála sem sárlega
hefur skort hin síðari ár og
þá ekki síst þar sem þeim
var lengi ætlaður staður. En
í ljós hefur komið að þeir
eru til sem virðast kvíða því
að þingbekki framtíðarinnar
skipi á ný einhverjir sem
valda slíkri umræðu og geri
þar með öðrum erfiðara um
aulalegt fáfengistal sem ýtir
flestum frá því að leggja sig
eftir því sem fram fer í
þingsalnum. Og þeir kvíða-
fullu kunna engin ráð önnur
en að gera þennan frambjóð-
anda tortryggilegan, og það
þótt hann eigi ekki þingsæti
innan seilingar, enn sem
komið er. Viðbrögð Arnars
Þórs voru að skrifa mál-
efnalega og stillta grein í
blaðið í gær þar sem hann
sýnir að kvíðbogamenn hafa
fátt fyrir sér þegar þeir
mála ára á veggi.
En Arnar Þór bendir á
það sem blasir við: „Þegar
allt er á fleygiferð, þegar
pólitískrar og félagslegrar
upplausnar gætir, þegar að-
stæður eru ófyrirsjáanlegar,
þá blasir við mikilvægi þess
að menn hafi föst mið og
óhagganleg gildi sem reynst
hafa vel. Stjórnarskrá, lög-
um og stjórnmálum er ætlað
að standa vörð um slík gildi.
Við stöndum nú frammi
fyrir því að síðastnefndir ör-
yggisventlar eru vanræktir.
Gengið er frjálslega um
ákvæði stjórnarskrárinnar,
lýðræðisrót íslenskra laga
trosnar frá ári til árs og
stjórnmálamenn ganga sí-
fellt lengra í að framselja
vald sitt. Samhliða þessari
þróun birtist ný sviðsmynd
við sjóndeildarhringinn, þar
sem ýmiss konar samtök og
hagsmunahópar takast á um
völd og áhrif. Hér vísa ég til
hópa sem byggðir eru á
hagsmunum og sameigin-
legri sjálfsmynd þeirra sem
samsama sig með hópnum.
Forðum var kallað
eftir umræðu
á hærra plani -
hún hefur sigið
töluvert síðan}
Vitræn umræða hjálpar
14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. JÚLÍ 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Í
skýrslu heilbrigðisráðherra til undirrit-
aðs og fleiri þingmanna um áhrif kór-
ónuveirufaraldursins á biðlista í heil-
brigðiskerfinu var sérstaklega óskað
eftir að fjallað væri um hvernig biðlist-
ar hafa þróast eftir að kórónuveirufaraldurinn
kom upp í landinu, sem og hvaða aðferðum hef-
ur verið beitt til að takmarka vöxt biðlista og
vinna niður biðlista í framtíðinni.
Í skýrslunni kemur fram að vegna Covid-19
hafi biðlistar lengst um 102% eftir ákveðinni
aðgerð hjá konum og 118% eftir annarri, einnig
hjá konum. Þar að auki er lenging á biðlista
94% vegna gallsteina, 78% vegna aðgerða á
augasteinum, 67% vegna liðskipta á hné og 64%
vegna liðskipta á mjöðm, allt vegna Covid-19.
Hjá átröskunarteyminu er lengingin 50,9%
og hjá ADHD-teyminu er hún um 43,4% vegna
Covid-19. Hjá átröskunarteyminu hefur biðin
farið úr 18,4 vikum í 44,7 vikur eða úr þremur mánuðum í
nærri 11 mánuði. Ástæðan er húsnæðisvandi og þá einnig
fækkun starfsmanna, Covid-19, nýliðun, afleysingar og
starfsþjálfun.
Hjá þunglyndis- og kvíðateymi er skortur á fagfólki sem
lengir biðlistann og hægir á inntöku nýrra mála. Fjöldi
beiðna á bið eftir sálfræðiþjónustu 1. febrúar 2020 var 539
en 2021 var hann 1.344. Þá telur hluti heilbrigðisstofnana á
landsbyggðinni lengingu biðlista vera vegna manneklu
frekar en Covid-19.
Flokkur fólksins mun berjast með öllum ráðum fyrir að
heilbrigðiskerfið okkar sé í lagi og að ekkert barn sé á bið-
lista, því eitt barn á þeim lista er einu barni of mikið.
Því miður virðist heilbrigðiskerfið okkar
komið yfir þolmörk, en spurningin er hversu
mikið og hve alvarlega? Hver er hættan á
auknum heilsufarslegum skaða hjá veiku fólki
á biðlistum sem er núna að bíða eftir aðgerð-
um?
Ég get ekki annað en dáðst að heilbrigðis-
starfsfólk okkar eftir frábæran árangur við
bólusetningu og það á svo sannarlega lof skilið
eftir baráttuna við Covid-19.
Það er stóraukinn mönnunarvandi í heil-
brigðiskerfinu, hvers vegna? Er flótti úr kerf-
inu vegna álags, kulnunar í starfi, of fáir út-
skrifist úr námi eða vegna Covid-19? Sjáum til
þess að heilbrigðisfólk sé ekki að vinna við
óboðlegt álag og brenni upp í starfi.
Við vitum að það vantar marga sérfræðinga
á bráðadeild Landspítalans. Það hlýtur að
skapa hættu.
Er það ekki fáránlegt að kona sem á að vera löngu kom-
in í leghálsskimun segi að hún þori ekki að fara í skimun
vegna þess að hún sé svo hrædd um að sýnið hjá henni
týnist? Hún þorir ekki að fara og hún ætlar ekki að fara
fyrr en búið verður að ganga frá því þannig að allt ferlið
fari fram hérna heima.
Flokkur fólksins segir fólkið fyrst og komum heil-
brigðiskerfinu strax í lag og sjáum til þess að engin sé á
biðlista eftir lífsnauðsynlegri aðgerð.
Gudmundurk@althingi.is
Guðmundur
Ingi Kristins-
son
Pistill
Er heilbrigðiskerfi á
bið og yfir þolmörkum?
Höfundur er þingmaður og þingflokksformaður Flokks
fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Urður Egilsdóttir
urdur@mbl.is
Ó
lympíuleikarnir eru settir í
dag í Tókýó, höfuðborg
Japans. Leiðin að leikun-
um hefur vægast sagt ekki
verið greið, en alveg fram á síðustu
daga lágu fyrir spurningar um hvort
þeir yrðu haldnir vegna heimsfarald-
ursins, en þeir áttu að fara fram síð-
asta sumar og var frestað um eitt ár.
Nýsmitum Covid-19 í Japan hefur
fjölgað dag frá degi frá því síðasta
neyðarástandi var aflétt í júní, yfir
1.500 smit greinast nú daglega og er
búist við að þau nái yfir 2.500 í byrjun
ágúst. Einungis þriðjungur Japana er
bólusettur. Nú er svo komið að ríkis-
stjórnin hefur lýst yfir neyðarástandi
í fjórða sinn í Tókýó og gildir sá
stimpill fram til 8. ágúst þegar leik-
arnir klárast. Ólympíuleikar fatlaðra
verða svo haldnir 24. ágúst til 5. sept-
ember.
Eru íbúar því missáttir með að
leikarnir skuli fara fram en nýleg
könnun sýndi að 55% Japana eru
andvíg því að halda leikana af ótta við
útbreiðslu heimsfaraldursins.
Yfir 90 starfsmenn smitaðir
Ráðgert er að 11.000 keppendur
frá 200 löndum auk þjálfara, farar-
stjóra og annars starfsfólks og svo
fjölmiðlafólks – mæti á leikana. Grip-
ið hefur verið til strangra ráðstafana
og reglna með tilliti til smitvarna. Ól-
ympíufararnir eru aðskildir strax á
flugvellinum frá almennum farþeg-
um, fara í sérfarartækjum inn á gisti-
staði þar sem þeir eiga að hafast við
uns keppni kemur og þeir mega ekki
fara út fyrir sín hólf né umgangast
aðra. Nú þegar eru þó yfir 90 starfs-
menn leikanna smitaðir af veirunni.
Engir áhorfendur eru svo leyfilegir á
viðburðum leikanna.
Toyota sniðgengur leikana
Vegna ósamstöðu þjóðarinnar
ákváðu stjórendur japanska bílaris-
ans Toyota að auglýsa ekki vöru sína í
sjónvarpi í tengslum við leikana. Þá
tekur fyrirtækið ekki þátt í setning-
arhátíðinni né kemur að henni á
nokkurn hátt. Búið var nú þegar að
ákveða tímasetningar á auglýsingum
Toyota og ganga frá öllum samning-
um og þetta er því gríðarlegt högg
fyrir leikana og aðstandendur þeirra.
Skipuleggjendum sagt upp
Setningarhátíð Ólympíuleikanna
fer fram klukkan 11 í dag að íslensk-
um tíma. Sýningarstjóri hátíðarinnar
var rekinn í gær, degi fyrir setningar-
hátíðina, eftir að gömul ummæli hans
um helförina komu upp á yfirborðið.
Ummælin lét Kentaro Kobayashi
falla í grínþætti árið 1998 og hefur
hann beðist afsökunar. Þá eru ein-
ungis nokkrir dagar síðan tónskáld
sem var í undirbúningsteymi hátíð-
arinnar var rekinn, þegar upplýst var
að hann hefði lagt fatlaða skólafélaga
sína í einelti árum saman.
Björn á vappi á leikvangi
Uppsagnir starfsmanna og heims-
faraldur eru ekki það eina sem skipu-
leggjendur leikanna hafa þurft að sjá
um. Björn sást spóka sig á Azuma-
hafnaboltaleikvanginum fyrir nokkr-
um dögum. Öryggisverðir reyndu
ýmislegt til þess að lokka björninn úr
felum, m.a. að leika háværa tónlist og
sprengja flugelda. Þrátt fyrir óviss-
una um björninn hófst keppni í mjúk-
bolta í fyrradag. Næstu Ólympíu-
leikar verða haldnir í höfuðborg
Frakklands, París, árið 2024. Von-
andi verður skipulagning þeirra leika
auðleysanlegri.
Ólympíuleikar
á öld óvissunnar
AFP
Tókýó Setningarhátíð Ólympíuleikanna hefst klukkan 11 í dag að íslenskum
tíma. Ráðgert er að 11.000 keppendur frá 200 löndum mæti á leikana.
Strangar reglur um sóttvarnir
gilda í ólympíuþorpinu þar sem
ólympíufararnir dvelja. Meðal
ráðstafana sem skipuleggjend-
ur hafa gert til þess að koma í
veg fyrir samneyti keppenda á
nóttunni er að hafa rúm þeirra
úr pappa. Skipuleggjendur létu
útbúa 18 þúsund rúm, sem eru
gerð úr endurunnum pappa og
þola einungis eina manneskju í
einu. Ólympíufarar eru þekktir
fyrir fjörugt næturlíf og er rúm-
unum því einnig ætlað að koma
í veg fyrir útbreiðslu kynsjúk-
dóma.
Sofa á rúm-
um úr pappa
SÓTTVARNIR
AFP
Svefn Rúmin eru búin til úr 100%
endurunnum pappa.