Morgunblaðið - 30.07.2021, Side 17

MINNINGAR 17
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. JÚLÍ 2021
✝
Aðalgeir Krist-
jánsson fæddist
30. maí 1924 á
Finnsstöðum í
Köldukinn í Suður-
Þingeyjarsýslu.
Hann lést á Heil-
brigðisstofnun
Norðurlands 18. júlí
2021.
Foreldrar Aðal-
geirs voru Kristján
Árnason, bóndi á
Finnsstöðum, f. 5. nóv. 1885, d. 13.
júlí 1935, og Halldóra Sigur-
bjarnardóttir, húsfreyja á Finns-
stöðum, f. 27. nóv. 1892, d. 3. maí
1957. Systkini Aðalgeirs voru
Árni, kennari við Menntaskólann
á Akureyri, f. 12. júlí 1915, d. 4.
júlí 1974, Sigurbjörn, bóndi á
Finnsstöðum, f. 20. des. 1917, d. 2.
okt. 1973, Gerður, húsfreyja á
Fremstafelli, f. 3. mars 1921, d.
11. júní 2013, Kristján Einar,
bóndi á Ófeigsstöðum, f. 6. mars
1927, d. 27. maí 2015, og Hjalti,
bókasafni Íslands. Þaðan lá leið
hans að Þjóðskjalasafni Íslands,
þar sem hann var settur skjala-
vörður 1961 og var 1. skjalavörð-
ur þar frá árinu 1970.
Fræðimennskan átti hug Aðal-
geirs allan, og þau rit sem eftir
hann liggja eru vitnisburður um
það. Ber þar helst að nefna áður-
nefnda bók um Brynjólf Pét-
ursson 1972, útgáfu á bréfum
Fjölnismanna 1961, 1964 og 1984,
auk margvíslegra rannsókna sem
snúa að íslenskri sögu og bók-
menntum, persónusögu og skjala-
vörslu.
Auk ritstarfa sinnti Aðalgeir
margvíslegum félagsstörfum
bæði hér á landi og erlendis, sat í
útgáfunefnd Sverris Kristjáns-
sonar 1981-1987, var formaður
skjalavörslunefndar 1981 og átti
sæti í undirbúningsnefnd fyrir
norrænt skjalavarðaþing sem
haldið var á Laugarvatni 1987.
Síðustu ár ævi sinnar dvaldi
Aðalgeir á hjúkrunarheimilinu
Hvammi á Húsavík. Aðalgeir var
ógiftur og barnlaus, en lætur eftir
sig stóran frændgarð, marga vini
og samstarfsfólk.
Útför Aðalgeirs fer fram frá
Þorgeirskirkju á Ljósavatni í dag,
30. júlí 2021, klukkan 13.
bóndi á Hjaltastöð-
um, f. 30. des. 1929,
d. 6. nóv. 2019.
Aðalgeir varð
stúdent frá Mennta-
skólanum á Akur-
eyri árið 1947, og
hóf þá nám í íslensk-
um fræðum við Há-
skóla Íslands. Hann
varð cand. mag. það-
an í janúar 1953, og
lauk jafnframt prófi
í uppeldis- og kennslufræðum
sama ár. 1954-1955 stundaði hann
framhaldsnám við Óslóarháskóla
og varð svo dr. phil. frá Háskóla
Íslands 7. september 1974 fyrir
tímamótarit sitt um ævi og störf
Brynjólfs Péturssonar.
Aðalgeir starfaði sem kennari
við Gagnfræðaskólann í Vest-
mannaeyjum veturinn 1953-1954,
sinnti sagnfræðirannsóknum og
útgáfustörfum í Kaupmannahöfn
og Reykjavík 1955-1959, en var
þá ráðinn til starfa á Lands-
Glæsilegur bíll ekur í hlað í
Hlíð. Út snarast léttstígur maður,
kominn til að hitta frændur sína,
mig og Kidda bróður. Þetta er
fyrsta minning mín um Aðalgeir
Kristjánsson föðurbróður minn.
Hann heilsaði okkur bræðrum
með gleði, en hafði síðan skiljan-
lega meiri áhuga á að ræða við Al-
freð fóstra minn og Bjarka. Við
Kiddi fylgdumst með þessum sér-
staka frænda og pískruðum mik-
ið. Síðan liðu árin.
Á háskólaárum mínum í
Reykjavík hitti ég Alla frænda
oft. Spurði hann ráða og fékk bíl-
inn hans lánaðan þegar mikið lá
við. Þeir ekki af lakari gerðinni,
t.d. Alfa Romeo. Þá fann maður til
sín undir stýri. Öll hjálp frænda
míns var ómetanleg og fyrir hana
er ég þakklátur.
Við tóku hjá fjölskyldu minni
Ólafsfjarðarár og síðar á Akur-
eyri. Frændi gisti ætíð eina nótt,
oftast þá síðustu fyrir suðurferð.
Reyndar bara hálfa því nauðsyn-
legt var að vakna snemma, fá sér
saman kaffibolla og brauðsneið og
taka til nesti því Alli vildi ólmur
leggja af stað um fjögur að
morgni áður en ökufantarnir
kæmu út á vegina.
Ótalin eru vísinda- og ritstörf
gamla doktorsins. Nefni þessi rit:
Endurreisn Alþingis og þjóðfund-
urinn, Nú heilsar þér á Hafnar-
slóð og Síðasti Fjölnismaðurinn.
Ævi Konráðs Gíslasonar. Eina
bók til viðbótar vil ég nefna, þá
sem mér þykir einna vænst um en
það er bókin um Magnús organ-
ista. Hugljúfari bók um íslenska
alþýðumenningu hef ég tæpast
lesið.
Skógrækt var Alla frænda mik-
ið áhugamál. Þegar niðjafundur
var haldinn á Finnsstöðum 25. júlí
1994 var gengið til gróðursetning-
ar út undir landamerkjum austan
vegar. Plantað var umtalsverðum
fjölda trjásprota. Lengi vel sást
lítill árangur en síðan tóku plönt-
urnar vel við sér og Hjalti bóndi,
bróðir Alla, bætti þarna miklu við.
Vaxandi skógarreitur gladdi þá
bræður báða.
Að síðustu vil ég nefna hinsta
afmælisdag Sigurðar Geirfinns-
sonar, hreppstjóra Kinnunga til
fjölda ára. Hann var gestkomandi
hjá frænda á heimili hans í
Hamrahlíð 33. Mér hlotnaðist sú
ánægja að vera kallaður til þess-
arar fámennu og sérstöku sam-
komu. Eitthvað var um söngvatn
en þó allt í hófi eins og ævinlega
hjá Alla frænda. Gamli hrepp-
stjórinn fór á kostum. Mælti heilu
kvæðin af munni fram og ekki fór
á milli mála aðdáun hans á Jónasi
Hallgrímssyni. Það átti reyndar
við um okkur alla. Sagðar voru
sögur af mönnum og málefnum í
Kinn og mikið hlegið. Alli settist
við píanóið og þá söng hreppstjór-
inn fyrrverandi af hjartans lyst,
enda gamall hetjutenór úr sveit-
inni okkar.
Upptöku á ég frá þessum eft-
irminnilega degi. Við frændi
hlýddum oft á hana, okkur til gleði
og skemmtunar þegar ég síðar
gisti hjá honum. Það er ótrúleg og
mikil gæfa að hafa upplifað slíkar
stundir.
Sjaldan ræddum við eilífðar-
málin. Það kom þó fyrir og eitt
sinn tók Alli frændi af mér loforð
um að ég sæi til þess að við hans
útför yrði sungið: „Að fjallabaki
sólin sígur“. Texti eftir B.J. við
dásamlegt lag eftir Mozart sem
frændi dáði afar mikið. Við loforð-
ið er nú staðið.
Komið er að leiðarlokum. Þá er
gott að geta hugsað til baka og
vitnað í uppáhaldsskáldið okkar
beggja. Saknaðarkveðja frændi
minn. Þökk fyrir allt gamalt og
gott.
Flýt þér, vinur, í fegri heim.
Krjúptu að fótum friðarboðans
og fljúgðu á vængjum morgunroðans
meira að starfa guðs um geim.
(Jónas Hallgrímsson)
Aðstandendum öllum og vinum
Aðalgeirs Kristjánssonar frá
Finnsstöðum votta ég hlýhug og
samúð.
Valtýr Sigurbjarnarson.
Ef hægt er að tala um að ganga
einhverjum í afastað má segja að
það hafi Aðalgeir Kristjánsson
(Alli), afabróðir minn, gert fyrir
mig. Afi minn, Árni Kristjánsson,
lést þegar ég var fjögurra ára, en
Alli var alltaf nálægt, sinnti mér
mikið og var mér afar kær. Þegar
ég var lítill brölluðum við ýmislegt
saman. Við fjölskyldan bjuggum í
Skotlandi þegar ég var 4-7 ára og
var það mér mikið tilhlökkunar-
efni að fá Alla í heimsókn. Þegar
við fluttum aftur til Íslands fór ég
með Alla í ferðalög um landið, bíl-
túra í Heiðmörk, á sinfóníutón-
leika, og það sem var ekki síður
athyglisvert, á æfingar sinfóníu-
hljómsveitarinnar fyrir tónleika.
Þegar ég varð eldri áttum við
síðan góðar stundir saman við
spjall yfir sérríglasi eða skosku
viskíi. Við deildum áhuga á sí-
gildri tónlist, bókmenntum og
sögu. Og í þau ár sem ég bjó í
Bandaríkjunum og í Englandi
spjölluðum við oft saman í síma.
Alltaf skein í gegn væntumþykja
og áhugi á mér og mínum.
Heimili Alla, beint á móti
Menntaskólanum við Hamrahlíð,
var mikil menningarstofnun þar
sem mikið var af bókum, en auk
þess átti Alli heljarstórt plötusafn
og góð hljómflutningstæki með
stærstu hátölurum sem ég hef séð
á einkaheimili. Það var gaman að
koma í heimsókn til hans og
hlusta á tónlist og ræða málin. Við
ræddum oft stjórnmál og þar
skein í gegn sterk réttlætiskennd
Alla, og krafa um heiðarleika í
stjórnmálum. Einnig ræddum við
oft handbolta sem skaut óvænt
upp kollinum sem áhugamál þeg-
ar Alli var um sjötugt.
Alli gaukaði gjarnan að mér
menningarverðmætum, tónlist
eða bókmenntum, og þegar ég
lauk stúdentsprófi gaf hann mér
heildarsafn Knuts Hamsun á
norsku. Ég tók áskoruninni og las
Sult, Gróður jarðar, Viktoríu og
„August“-bækurnar á frummál-
inu.
Þegar ég fór í doktorsnám í
taugavísindum sýndi Alli þeim
rannsóknum mikinn áhuga, las yf-
ir handrit og kenndi mér mikil-
vægar lexíur um skýrleika í fram-
setningu og góð vinnubrögð við
textagerð. Alli var sjálfur mikils-
virtur höfundur fjölda bóka um
sagnfræði og var hann einn helsti
sérfræðingur landsins um sam-
skipti Íslendinga og Dana í gegn-
um aldirnar og um Íslendinga í
Kaupmannahöfn. Einnig gaf Alli
út góðar þýðingar á ritum rúss-
neskra meistara eins og Ívans
Túrgenev, sem var í miklu uppá-
haldi hjá honum. Tengsl Alla við
heimasveitina, Kinnina í S-Þing-
eyjarsýslu, voru ávallt sterk og í
einu af hans síðustu ritverkum
fléttaði hann saman eigin minn-
ingum og sögu sveitarinnar. Það
rit bíður útgáfu.
Síðustu 13 ár ævi sinnar dvaldi
Alli í Hvammi á Húsavík. Það var
alltaf gaman að koma til hans og
hann var jafnan ánægður með
innlitið. Síðustu 3-4 árin var heil-
inn orðinn ögn þreyttur á að
geyma allar þessar upplýsingar,
Alli var farinn að gleyma ýmsu en
honum virtist líða vel og var glað-
ur að hitta mig, þó ekki væri hann
alveg viss um hvort ég væri ég eða
pabbi minn. Ég hitti Alla síðast
fyrir rúmum mánuði fyrir norðan.
Hann var glaður en mér varð þó
ljóst að þetta færi að styttast í
annan endann hjá honum. Nú er
hann látinn eftir 97 ára merkilega
ævi, en verk hans og minning
munu lifa.
Árni Kristjánsson.
Þá hefur Alli frændi kvatt
þennan heim, 97 ára gamall. Ég
sá mig knúna til að skrifa nokkur
orð til að minnast þessa heiðurs-
manns sem setti mikinn svip á
æsku mína.
Alli var fastagestur á æsku-
heimili mínu á hátíðisdögum,
hann var yfirleitt mættur fyrstur
og ég tengdi nærveru hans alltaf
við að eitthvað stæði til. Þrátt fyr-
ir að vera fíngerður maður var
hann mikill matgæðingur og var
alltaf duglegur að hrósa matnum,
og sagði þá jafnan: „Þetta er lipur
matur.“
Alli hafði lag á því að koma
fram við börn af virðingu og vænt-
umþykju. Til að mynda sendi
hann mér löng vélrituð bréf þegar
við fjölskyldan bjuggum erlendis
þegar ég var fimm ára gömul. Alli
hafði einstakt dálæti á tónlist,
sýndi tónlistarnámi okkar
frænknanna mikinn áhuga og
hvatti okkur til dáða. Hann var
fræðimaður fram í fingurgóma, af
honum stafaði viskuljómi, en hann
var aldrei hrokafullur eða yfirlæt-
islegur, heldur kom hann fram við
alla eins og jafningja. Alli gaf mér
alltaf skemmtilegar og menning-
arlegar gjafir sem ég held upp á
enn í dag.
Það varð dálítið tómlegt eftir
að Alli flutti norður til að njóta
síðustu ára ævinnar í heimasveit
sinni. Þó að samskiptin hafi
minnkað við það hélt Alli sam-
bandi með einstaka bréfi. Í seinni
tíð hef ég fengið að kynnast nýrri
hlið á Alla sem fræðimanni í námi
mínu í sagnfræði, mér hefur þótt
afar vænt um það.
Sagt er að í hvert skipti sem
manneskja kveður þetta líf hverfi
með henni heill heimur. Það á
sannarlega við þegar kemur að
Alla frænda; hann lifði lengst
systkina sinna og með honum
kveð ég því heila kynslóð forfeðra
minna. Afi minn Árni, bróðir Alla,
lést árið 1974, svo að ég fékk aldr-
ei að kynnast honum. Alli varð
eiginlega að hálfgerðum afa, í
gegnum hann fékk ég dýrmæta
tengingu við gamla tíma og for-
feður mína. Nú er kominn tími til
að fylgja Alla síðasta spölinn úr
þessum heimi. Ég þakka honum
fyrir allt sem hann hefur gefið
mér.
Nanna Kristjánsdóttir.
Alli var mikill sögumaður. Það
verður þó að segjast eins og er að
lengi vel vöktu sögurnar tak-
markaðan áhuga. Eftir á að
hyggja var upptalning á bæjum
og ábúendum eigi að síður prýði-
leg leið til að stytta stundir í
löngum ökuferðum norður í land.
Það var ekki auðvelt að keyra
malarvegi á litlum Saab 66 og
ábyrgðarhluti að vera með litla
frænku í bílnum. Það hefur líka
verið þolinmæðisverk að aka með
níu ára stelpu og ömmu hennar
(úr hinni fjölskyldunni) suður- og
austurleiðina í Fremstafell sum-
arið 1977. Mér var seinna sagt að
þá hefði oft þurft að skipta um
dekk, en það sem eftir situr hjá
mér var gleðin yfir því að sjá í
fyrsta sinn Skaftafellsjökul,
Systrafoss og Hallormsstaða-
skóg. Í styttri ökuferðum kynnt-
umst við systkinin Heiðmörk en
auk þess á ég óljósa minningu um
að hafa setið í aftursæti Saabsins
á Þingvöllum meðan vinur Alla,
Jón Jónsson, bróðir Ásgríms,
málaði landslagið.
Framan af var auðveldara að
heilla litlu frænkuna með tónlist
en sögu. Alli færði okkur krökk-
unum grammófónplötur með gull-
molum Schuberts, Beethovens og
Mozarts sem við settum oft á fón-
inn. Þegar ég var unglingur fékk
ég frá honum kassa með öllum pí-
anósónötum Schuberts. Í kjallar-
anum í Hamrahlíð 33 spilaði Alli
fyrir okkur á píanóið. Ég man
ekki hvort hann setti plötur á fón-
inn, en risastóru koparlituðu há-
talararnir sem stóðu á gólfinu
gleymast seint. Hamrahlíð 33 var
raunar mitt fyrsta heimili. Pabbi
og mamma bjuggu hjá Alla fyrstu
mánuðina eftir að ég fæddist og
mér skilst að hann hafi eftirlátið
þeim bæði svefnherbergið og
bókaherbergið sitt.
Alli var tiltölulega ungur þegar
hann fór á eftirlaun frá Þjóð-
skjalasafni Íslands. Þegar leiðir
okkar lágu saman á bóka- og
skjalasöfnum var hann farinn að
ráða sér sjálfur og tímann nýtti
hann til að skrifa um stúdentalíf
og fræðistörf Íslendinga í Kaup-
mannahöfn, endurreisn Alþingis á
nítjándu öld og margt fleira.
Hann kom sér upp vinnuaðstöðu
þar sem þá hét Handritadeild
Landsbókasafns Íslands. Hér
mátti ganga að honum vísum þar
til hann ákvað að setjast í helgan
stein norður á Húsavík. Í Þjóð-
arbókhlöðunni sást vel hversu fé-
lagslyndur hann var, greiðvikinn
og viðræðugóður. Það var líflegt
við skrifborðið hans Alla og mikið
hlegið.
Ég kveð góðan afabróður með
þakklæti og góðum minningum.
Ragnheiður Kristjánsdóttir.
Það var spenna og eftirvænting
í loftinu þegar við í Söngfélagi
verkalýðssamtakanna í Reykja-
vík (SVÍR) stigum á svið í Þjóð-
leikhúsinu á sextugsafmæli Jóns
Leifs þann 30. apríl 1959 til að
flytja kantötu hans Þjóðhvöt við
kvæði Davíðs Stefánssonar.
Söngstjóri var dr. Hallgrímur
Helgason en hann hafði veturinn
1959 tekið við stjórn þessa bland-
aða kórs sem Sigursveinn D.
Kristinsson stofnaði árið 1950.
Nafni kórsins var síðar, að ósk dr.
Hallgríms, breytt í Alþýðukórinn
(SVÍR).
Flutningur á þessu vand-
sungna verki þótti takast vel þótt
kórinn skipaði fólk sem flest hafði
sáralitla tilsögn fengið í söng og
nótnalestri. Því minnist ég á
þennan kór að meðal karla í ten-
órnum var Aðalgeir Kristjánsson.
Hann hafði raunar byrjað í kórn-
um á þeim tíma sem Ásgeir Guð-
jón Ingvarsson, byggingarfulltrúi
í Kópavogi, stjórnaði honum. Í
þessum kór hófust fyrstu kynni
okkar Aðalgeirs. Á góðum stund-
um kórfélaga var Aðalgeir hrókur
alls fagnaðar. Einhverju sinni
bauð hann nokkrum kórfélögum
og kunningjum heim í kames sitt í
Sigtúni 31. Þar var þröngt setinn
bekkurinn. Þarna var glösum lyft,
spjallað og sungið.
Aðalgeiri veittist létt að setja
saman vísur. Einhverju sinni fór-
um við nokkrir kórfélagar til helg-
ardvalar í lítinn skíðaskála, sem
mig minnir að staðið hafi í
skarðinu milli Blákolls og Sauða-
dalshnjúka austan við Jósepsdal.
Ásgeir, söngstjóri okkar, var með
í þeirri för. Við lentum í ausandi
rigningu á göngu okkar upp í
skálann. Þá kastaði Aðalgeir fram
þessari vísu:
Regnið bylur, bleytan fer
bráðum upp í klyftir
þó er ennþá þurrt á mér
það sem máli skiptir.
Aðalgeir var eitt ár gjaldkeri í
stjórn kórsins og líklega með-
stjórnandi síðasta árið sem kórinn
starfaði (1961-62). Og einhverju
sinni sat hann ársþing Landssam-
bands blandaðra kóra (LBK) sem
fulltrúi kórsins.
Á árunum áður en Aðalgeir
fluttist norður rakst ég gjarnan á
hann í lestrarsal Landsbókasafns
Íslands – Háskólabókasafns, þar
sem hann sat við sína Mackin-
tosh-tölvu. Við fengum okkur þá
gjarnan kaffi og spjölluðum sam-
an á kaffistofunni.
Á leið austur á Fljótsdalshérað
sumarið 2012 lögðum við Sigrún
lykkju á leið okkar og heimsóttum
Aðalgeir á Hvammi, heimili aldr-
aðra á Húsavík. Það voru hlýjar
móttökur sem við fengum þar.
Þær eru ljúfar minningarnar
um Aðalgeir Kristjánsson. Systk-
inabörnum hans sendi ég samúð-
arkveðjur.
Gunnar Guttormsson.
Aðalgeir
Kristjánsson
HINSTA KVEÐJA
Nú vin minn góðan veit ég ná,
með vild og þökk ég höfuð hneigi.
En kunn er öldungs ósk og þrá
hann uni í sátt að hvílast megi,
því friðarhöfn má fyrir sjá,
frelsis von á efsta degi.
Ingvar Gíslason,
MA-stúdent ’47.
Ástkær stjúpfaðir, afi, langafi, bróðir
og frændi,
SVERRIR GUNNARSSON
bifvélavirki,
Hrafnistu,
Brúnavegi 13, Reykjavík,
lést á heimili sínu laugardaginn 24. júlí.
Útför hans verður gerð í kyrrþey, að hans ósk.
Ásmundur Jónsson María Björk Ólafsdóttir
Vignir Gunnarsson Bergljót Jónsdóttir
Kristbjörg Gunnarsdóttir Jón Matthíasson
Valdimar Gunnarsson Sveinbjörg Sveinbjörnsdóttir
og fjölskyldur
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar,
tengdamóðir og amma,
KRISTÍN HREINSDÓTTIR,
Hnífsdal,
lést mánudaginn 26. júlí á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Ísafirði.
Útför hennar fer fram frá Ísafjarðarkirkju laugardaginn 31. júlí
klukkan 14.
Sigurður Viðar Jónasson
Ari Viðar Sigurðarson Dagný Ósk Axelsdóttir
Guðfinna S. Sigurðardóttir Davíð Rúnar Benjamínsson
og barnabörn
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir
og afi,
MAGNÚS GUÐMUNDSSON
frá Djúpavík,
andaðist á Hrafnistu í Hafnarfirði 26. júlí.
Útförin fer fram frá Hafnarfjarðarkirkju
mánudaginn 9. ágúst klukkan 13.
Jóhanna Sigríður Ragnarsdóttir
Ester Lára Magnúsdóttir
Ragnar Ólafur Magnússon Edna Sólrún Falkvard Birgisd.
Jóhann Skagfjörð Magnúss. Vigdís Sigurlínudóttir
og barnabörn