Fiskifréttir - 13.12.1996, Blaðsíða 5

FISKIFRÉTTIR föstudagur 13. desember 1996
Stórhættuleg smáfískavernd
— eftir Sveinbjörn Jónsson
Smáfiskaskilja
í Fiskifréttum 22. nóvember
síðastliðinn var m.a. fjallað um
smáfiskaskiljur á mjög jákvæðan
hátt og nokkuð ítarlega. I um-
fjölluninni er Norðmönnum
eignaður heiðurinn af uppfinn-
ingunni og má það til sanns vegar
færa, þar sem þeir hófu tilraunir
með slíkar skiljur um 1990. Það
er svo aukaatriði, sem ekki skipt-
ir svo miklu máli, að undirritaður
teiknaði smáfiska-grindarskilju
fyrir tveggja poka troll fyrir rúm-
um áratug eða rétt fyrir 1980 og
lagði þá teikningu inn í Netagerð
Vestfjarða í von um frekari úr-
vinnslu.
Miðað
við þann
hugsunar-
hátt sem
ríkjandi er
meðal ís-
lendinga
um nýtingu
þorsk-
stofnsins
okkar verð-
ur undirrit-
aður að
fagna því að
ekki varð úr
frekari úr-
vinnslu á
hugmynd
hans. Það vill nefnilega svo til að
smáfiskaskiljur eru mjög vara-
söm tæki lendi þau í höndum
fáfróðra manna sem ekki skilja
eðli og uppbyggingu fiskistofna.
Líklegasta niðurstaða notkunar á
slíku tæki hjá íslendingum í dag
er að takast muni að úrkynja
þorskstofninn og gera hann óf-
rjósaman á nokkrum árum. Tæki
sem gerir mönnum kleyft að velja
dýrasta fiskinn úr neðansjávar er
að vísu framför frá því að velja
hann úr á dekki og sleppa þeim
fiski sem stofninn þarf mest á að
halda.
Hægt að útrýma
nær öllum 7 ára
físki og eldri
Ef núverandi staða íslenska
þorskstofnsins er rétt metin af
Hafrannsóknastofnun er smá-
fiskavernd á kostnað þroskaðri
einstaklinga stórhættuleg. Þetta
sést best ef staða hinna ýmsu ár-
ganga er borin saman innbyrðis.
Þriggja ára nýliðar voru taldir
vera 195 milljónir í vor en á sama
tíma voru átta ára þorskar og
eldri taldir vera 8,4 milljónir. Sé
þetta skoðað í tonnum voru
þriggja ára þorskar rúm 200 þús.
tonn en átta ára og eldri þorskar
tæp 60 þús. tonn. Á þessu má svo
sjá að með fullkominni flokkun-
artækni væri mögulegt að útrýma
nánast öllum sjö ára fiski og eldri
með innan við 200 þús. tonna
veiði. Gaman væri að vita hvort
Hafró mundi velja, ef um hreint
var væri að ræða, að láta drepa
allan sjö ára fisk og eldri eða allan
þriggja ára fisk.
Undirritaður hefur komið sér
upp þekkingu á eðli háfrjósamra
kannibalískra fiskistofna sem gera
málið jafnvel enn alvarlegra en
þessi beini samanburður gefur til
kynna, en telur ekki rétt að fara út
í þá sálma í stuttri grein. Hann vill
hins vegar vekja athygli manna á
mismunandi mikilli frjósemi
þriggja ára hópsins og hinna og
varpa fram þeirri spurningu, hvort
staða hrygningarstofns íslenska
svo skrýtin tilviljun að í íslensku
máli skuli orðið Vestfirðingur nán-
ast vera orðið skammaryrði vegna
þess að Vestfirðingar hafa frá upp-
hafi barist fyrir svipaðri leið og
Færeyingar völdu. Svona getur
pólitísk nauðsyn hræddra stjórn-
málamanna farið með annars
ágætt tungumál.
Um stærðfræði
Þegar undirritaður stundaði
kennslu hér á árum áður reyndi
hann m.a. að kenna börnum
stærðfræði, þar á meðal margföld-
Millj. fiska
200
Fjöldi
3-14 ára
lll.
4 l 618110112114.
3 5 7 9 11 13^
Þús. tonn
„Á þessu má sjá,
að með fullkominni
flokkunartækni
værí mögulegt að
útrýma nánast
öllum sjö ára fiski
og eldri með innan
við 200 þús. tonna
veiði“
þorskstofnsins muni þola fiskveið-
istjórn af því tagi sem Islendingar
virðast hafa mest dálæti á um þess-
ar mundir.
Hlífa ber þeim físki sem
vantar í stofninn
Þar sem form þorskstofnsins er
afar mikilvægt til þess að honum
nýtist eiginleikar sínir til viðhalds
og ræktunar, hlýtur það að liggja í
augum uppi að rétt væri að nýta
flokkunartækni til að hlífa þeim
sem vantar í stofninn en ekki öf-
ugt. En það er víst borin von að
dýrkendur magnbundinna kvóta-
kerfa muni nokkurn tíma viður-
kenna svo einfaldan sannleika.
Undirritaður öfundar Færey-
inga mikið þessa dagana. Þeir hafa
borið gæfu til að losa þjóð sína úr
álögum kvótakerfisins og ef marka
má orð Óla Brekkans í ríkisútvar-
pinu nýlega er þungu fargi létt af
færeyskum sjómönnum. Það er
Þungi
3-14 ára
I 4 I 6 I 8 I 10 I 12 I 14
3 5 7 9 11 13KT
Fjöldi
8-14 ára
unartöfluna. í dag virðist mér
ekki vanþörf á að kenna jafnvel
menntuðust mönnum þjóðarinn-
ar þessi annars einföldu fræði og
þá sérstaklega þann tilgang
stærðfræðinnar að lfkja eftir
fyrirbærum í umhverfi okkar.
Eru 3x5 sama og 5x3? Nei gat ég
sagt. Ef pabbi þinn fer þrisvar á
sjóinn og fær fimm tonn á dag er
það betra en ef hann fer fimm
sinnum á sjóinn og fær þrjú tonn
á dag. Þessu get ég staðið á í
frjálsri sókn eða sóknarstýringu,
en hvað með kvótakerfi? Ef
pabbi hans Dóra fer þrisvar á sjó-
inn og landar fimm tonnum af
blönduðum afla á dag sem selst á
70 kr.kg. fær hann eina milljón
og fimmtíu þúsund krónur. Ef
pabbi hans Steina fer fimm sinn-
um á sjó og flokkar úr ódýrasta
fiskinn og landar þremur tonnum
á dag sem seljast fyrir 100 kr.kg.
fær hann eina og hálfa milljón
krónur fyrir. Hvort er betra? Og
þá fyrir hvern?
Ef lögð eru saman náttúruleg
afföll (Hafró) og ótalinn dánar-
stuðull (discounted mortality)
þriggja ára ára nýliða í íslenska
þorskstofninum um þessar
myndir er ekki ólíklegt að út
komi tala í kringum 35%. Hvað
þurfa þeir einstaklingar sem lifa
að bæta við sig mikilli þyngd svo
árgangurinn verði jafnþungur að
ári ef engin önnur afföll koma til?
Útkoman er tæp 54%. Ef nátt-
úruleg afföll Hafró eru nú of lág
tala fyrir þriggja ára nýliða vegna
vanmats á mismunandi stöðu
einstaklinga í vistkerfinu og of-
mats varðandi sjö ára fisk og eldri
af sömu ástæðu, hvaða áhrif hef-
ur það á valið til ásetningar? Ef
mismunandi frjósemi er síðan
tekin inn í dæmið, hvar lendum
við þá?
Andi Stalíns
Þó svo að staða stærðfræði-
kennslu í íslenskum grunnskól-
um sé vissulega áhyggjuefni hafa
afskipti undirritaðs af fræði-
mönnum þessarar þjóðar og vel
menntuðum stjórnmálamönnum
valdið því að hann hefur meiri
áhyggjur af kunnáttu þeirra (eða
siðferði) en kunnáttu grunn-
skólanema. Ótrúleg þrákelkni
stjórnkerfisins til að viðurkenna
þau hryðjuverk, sem búið er að
vinna á íslensku samfélagi og
fiskistofnum þjóðarinnar með
kvótakerfum, kann ekki góðri
lukku að stýra. Miðað við um-
mæli þeirra um refsingar og
sökudólga verður þess ekki langt
að bíða að andi Stalíns svífi hér
yfir vötnunum svo hægt verði að
sinna „nauðsynlegum“ söguföls-
unum og hreinsunum í þágu
kvótasamfélagsins.
Höfundur er sjómaður
á Suðureyri.
5
Er Skerjadýpiskarfinn
ofveiddur á hryggnum?
Er varla
sami stofn
— segir Þorsteinn
Sigurðsson,
fiskifræðingur
— Út af fyrir sig þarf það ekki að
koma á óvart að djúpkarfaveiðin í
Skerjadýpinu og víðar hafi minnk-
að. Við höfum bent á það undan-
farin ár að farið hafi verið langt
fram úr tillögum Hafrannsókna-
stofnunar varðandi karfaaflann og
það hlýtur að hafa áhrif á afla-
brögðin. Hins vegar höfum við
ekkert í höndunum sem styður þá
kenningu að djúpkarfinn í Skerja-
dýpinu og djúpkarfinn við land-
helgislínuna sé einn og sami stofn-
inn. Ég dreg það reyndar í efa að
svo sé.
Þetta sagði Þorsteinn Sigurðs-
son, fiskifræðingur, er Fiskifréttir
inntu hann álits á minnkandi
karfaafla og áhyggjum sjómanna
þar að lútandi. í síðasta blaði kom
fram hjá skipstjórunum á Venusi
HF og Skagfirðingi HF að enginn
munur væri á Skerjadýpiskarfan-
um og djúpkarfanum sem veiðst
hefði á úthafskarfaveiðunum í
sumar og höfðu skipstjórarnir
áhyggjur af því að djúpkarfi úr
Skerjadýpinu hefði verið uppi-
staðan í úthafskarfaaflanum í sum-
ar sem leið. Þorsteinn tekur ekki
undir þetta.
— Það, sem einkum bendir til
þess að þarna sé ekki sami stofninn
á ferðinni, er að nokkuð er um að
djúpkarfinn á úthafskarfaveiðun-
um sé sýktur en ekki hefur orðið
vart við sýktan karfa í Skerjadýp-
inu. Það gefur vísbendingu um að
ekki sé samgangur á milli svæð-
anna og að um tvo stofna eða
stofnbrot sé að ræða, segir Þor-
steinn en í máli hans kemur fram
að ef enginn samgangur sé á milli
djúpkarfans við landhelgislínuna
og Skerjadýpiskarfans þá ættu
erfðafræðirannsóknir, sem nú
standa yfir, að skera úr um það.