Feykir - 09.09.2020, Blaðsíða 7

100 þúsund króna styrk úr
Menningarsjóði Kaupfélags
Skagfirðinga í verkefnið en
Sigurður viðurkennir að eitt-
hvað standi þó út af ennþá.
„Þetta kostar sennilega yfir 200
þúsund allt saman, þannig að
við tökum þetta á okkur við
Hjalti. Við erum mennirnir á
bak við þetta, að koma þessu
í kring, með aðstoð annarra
góðra manna,“ segir hann
en sagan um Helgu hefur
lengi verið í minni hans. „Já,
maður heyrði þetta frá blautu
barnsbeini að Helga hafi verið
þarna með sínu fólki uppi í
Húsgilsdraginu og þessi saga
er að nokkrum hluta skráð.
Ólafur Gunnarsson skrifaði
m.a. bókina um Jón Arason,
Öxin og jörðin, þar sem
hann segir nokkuð ýtarlega
frá þessu. Það er nú svo sem
ekki vitað alveg fyrir víst hvað
var margt fólk með henni en
eitthvað af hennar fjölskyldu
var með henni í þessari
útlegð. Árið eftir var haldið
dómþing við Vallarlaugina,
sem var á tímabili þingstaður
Skagfirðinga, þar sem hún
var ákærð fyrir að hlaupast
undan merkjum og vera ekki á
staðnum. Ég veit svo sem ekki
hver rökin voru fyrir því en þar
voru einnig ákærðir bændurn-
ir í Djúpadal og Stóru-Ökrum
fyrir að hafa veitt henni aðstoð í
þessum fylgsnum uppi í gilinu.
Því þeir hafa væntanlega fært
henni vistir þarna upp og séð
um aðföng fyrir hana.
Þannig var að þau voru öll
þrjú ákærð á þessu dómþingi
1552 en voru öll sýknuð fyrir
rest. Dómurinn komst að
þeirri niðurstöðu að það væri
engin sekt í boði, þannig að
þau voru sýknuð af þessum
ákærum sem voru borin á þau.
Það er heilmikil saga á bak við
þetta í sjálfu sér og Ólafur telur,
ef ég man rétt, nokkuð víst
að þýsk skip hafi verið uppi í
Kolbeinsárós, eða Kolkuósi,
en Jón treysti alltaf á Þjóðverja
sér til aðstoðar í sinni pólitísku
baráttu gegn Dönunum. En
hann vissi ekki um það að
Danir og Þjóðverjar voru þá
búnir að semja frið þannig að
þessi þýska aðstoð sem hann
átti von á var farin fyrir bí
með því móti. En það má leiða
líkum að því að Helga, og þau
sem með henni voru, hafi verið
þarna í þýskum tjöldum, alla
vega gerir Ólafur því skóna.
Ég veit náttúrulega ekki hvað
hann hefur rannsakað þetta
djúpt en hann fór talsvert
ofan í heimildir og það eru
náttúrulega til í dómabókum
frásagnir af þessu öllu saman.“
Blý í kok böðulsins
Þó leiðangurinn í Húsgilsdragið
hafi verið fámennur stóð
upphaflega til að gera meira úr
viðburðinum, en eins og með
margt annað setti Covid-19
strik í reikninginn.
„Það stóð til, og búið að
ákveða, að það yrði málþing í
Kakalaskálanum daginn eftir
í samvinnu við Árnastofnun.
Þema þeirrar málstefnu átti
nánast blindur. Þarna má segja
að haltur hafi leitt blindan.
En þegar hér var komið
sögu varð mér það ljóst
að leiðangurinn yrði ekki
fjölmennari og eftir að allur
farangur hafði verið settur í
töskurnar góðu og þær festar
á klakka var riðið af stað, ná-
kvæmlega klukkan 14:30.
Hnarreistir knapar
Nú var stefnan tekin á
norðurhlið Glóðafeykis og
var leiðin brött því upp fyrir
miðjar hlíðar þurfti að komast
áður en stefnan væri tekin inn
Flugumýrardalinn. Þetta reyndi
á klárana og reglulegar áningar
þeim kærkomnar. Garparnir
þrír, sem ég lýsti heldur
glannalega áðan, voru heldur
betur góðir og skemmtilegir
ferðafélagar. Margar sögur
og vísur fengu að fljúga og
sóttvarnarlögurinn sem hafður
var með í för einungis notaður
innbyrðis. „Til hvers að ganga
þegar hægt er að fara þetta
ríðandi,“ fylgdi einhverri sög-
unni og það voru orð að sönnu.
Þórólfur og Sigurður, sem
ávörpuðu hvorn annan „fóstri“,
eru um áttrætt en Ingimar fast
að sjötugu og þegar í hnakkinn
var komið voru þeim félögum
allar leiðir færar.
Eftir um tveggja tíma reið,
nánast allan tímann upp í
mót, náðum við loks áfanga-
stað, í Húsgilsdrag, þar sem
felustaður frúarinnar var hér
forðum. Hér skal skotið inn í
að mikinn fróðleik er að finna
um Helgu Sigurðardóttur í
grein Þormóðs Sveinssonar
í Skagfirðingabók, 6. árgangi
1973, sem einmitt ber heitið
Felustaður frúarinnar á Hól-
um. Einnig er hægt að finna
hana á Tímarit.is.
Þegar búið var að finna
grjótið, sem ætlað var fyrir
minningarplattann, var haf-
ist handa við að taka upp
úr töskunum þann búnað
sem þurfti til þess verkefnis
sem leiðangursmenn höfðu
lengi stefnt á. Höggborvél af
stærri gerðinni, tveir borar
af sitthvorri stærðinni, túpa
af steypuviðgerðarefni ásamt
kíttissprautu, minningarplatti,
kassi undir gestabók og svo
bókin sjálf og skriffæri. Veðrið
hafði leikið við ferðalanga
fram til þessa en um leið og
fyrstu drunur borvélarinnar
ómuðu um dalinn var eins
og himnarnir opnuðust og
regnið buldi á mönnum og
skepnum. Til að ráða í þá
jarteikn var það látið heita
að Jón biskup væri að skvetta
vígðu vatni á liðið, enda allir
bersyndugir. Eftir að búið var
að festa platta og járnkassann
stytti nægilega upp svo hægt
var að rita í gestabókina. Ekki
vildi þó betur til en svo að
þegar Sigurður draup höfði við
skriftir rann heilmikil buna af
reiðhjálminum á blaðsíðuna
sem hann var að rita á og
má þá heita að bókin hafi þá
einnig verið vígð með heilögu
regnvatni.
Nú var tími til kominn að
halda heim á leið að afloknu
góðu dagsverki, með smá
krókum. Fyrst var farinn
stuttur spotti að suðurenda
Húsgilsdragsins en þaðan
er stórkostlegt útsýni yfir
Húsgilið, sem skilur Glóða-
feyki og Miðfjall að, og niður
í Djúpadal. Á heimleiðinni var
riðið meðfram Hvammsánni
sem rennur á landamerkjum
Flugumýrarhvamms og Flugu-
mýrar um heilmikið og fagurt
gljúfur er kallast Gálgagil.
Fengum við góða tilsögn
Ingimars sem uppalinn er á
Flugumýri og hafði frá mörgu
skemmtilegu að segja. Hvenær
við komum niður hef ég ekki
hugmynd um enda löngu
hættur að líta á klukkuna.
Tíminn skipti engu máli í
þessari ferð. Lýkur þar með
ferðasögu þessari.
Öxin og jörðin
Ekki skal sleppt tilurð þess að
minningarskjöldur um Helgu
Sigurðardóttur var festur á
stóran stein í Húsgilsdragi og
var því Sigurður Hansen, sem
átti hugmyndina að þessu og
kom í framkvæmd, spurður
út í hana skömmu eftir
leiðangurinn sem að framan
greinir. Segir Sigurður að
hann hafi verið áhugamaður
um þetta sögusvið lengi
og hafi verið svo heppinn
að hafa rætt það við Hjalta
Pálsson, vin sinn, og fékk
hann til liðs við sig að reyna
að koma þessu í framkvæmd.
Í fyrrasumar fengu þeir félagar
Leiðangursmenn í upphafi ferðar, Sigurður Hansen, Guðný Axelsdóttir, Þórólfur Péturs-
son og Ingimar Ingimarsson.
Áð í hlíðum Glóðafeykis. Hundurinn sjóndapri fylgir eiganda sínum.
Og loksins sér í Húsgilsdragið. Rétt handan haftsins er steinninn sem leitað var að.
Plattinn góði kominn á steininn. Takið eftir tákninu á milli textanna, rísandi sól og
biskupshúfa á hvolfi.
Leiðin er brött upp á fjárgöturnar sem liggja inn Flugumýrardalinn.
34/2020 7