Fréttablaðið - 31.12.2021, Blaðsíða 34

Þetta er bókin! ADHD
– alveg eins og ég er
með!
Bókaárið var ekki nema rétt í meðal-
lagi en góðu tíðindin eru að það
besta var harla gott.
Arnaldur Indriðason má teljast
sigurvegari þessa jólabókaf lóðs.
Hann tók áhættu þegar hann ákvað
að víkja af glæpabrautinni og senda
frá sér sögulega skáldsögu. Fyrir
fram mátti ætla að innan hins stóra
aðdáendahóps Arnaldar hefði orðið
kurr og hann misst lesendur úr
þeim hópi. Ekki var heldur gefið að
Arnaldur myndi bæta við sig nýjum
hópi lesenda. Vangaveltur í þessa átt
reyndust óþarfar. Sigurverkið varð
metsölubók og tilnefnt til Íslensku
bókmenntaverðlaunanna. Þessi
skáldsaga er með þeim betri þetta
árið, vel byggð og skrifuð, efnið gríp-
andi og persónur eftirminnilegar,
sérstaklega kóngurinn Kristján
sjöundi og upplýsingarmaðurinn
Eggert Ólafsson, en innkoma hans í
söguna er einstaklega falleg.
Besta og áhugaverðasta íslenska
skáldsagan þetta árið er Merking
eftir Fríðu Ísberg. Bókin hefur
þegar vakið athygli utan land-
steinanna. Þetta er skáldsaga sem
gerist í framtíðinni en talar beint
inn í samtímann. Þar er fjallað um
pólaríseringu og það hversu langt sé
hægt að ganga á rétt einstaklings til
að skapa „öruggt og gott“ samfélag.
Sláandi skáldsaga sem svo sannar-
lega hittir í mark. Bókin var ekki
tilnefnd til Íslensku bókmennta-
verðlaunanna sem hlýtur að teljast
meiriháttar mistök.
Dramatík og metnaður
Hallgrímur Helgason átti gott ár.
Sextíu kíló af kjaftshöggum var til-
nefnd til Íslensku bókmenntaverð-
launanna og seldist vel. Ljóðabók
hans og Ránar Flygenring, Koma
jól?, var ein mest selda ljóðabókin og
þýðing Hallgríms á Hjartanu mínu,
eftir Jo Witek og Christine Roussey,
er tilnefnd til Íslensku þýðingar-
verðlaunanna.
Þung ský eftir Einar Kárason
um mannskætt f lugslys og björg-
unarleiðangur hefði mátt fá meiri
athygli, sérlega góð skáldsaga, stutt,
hnitmiðuð og áhrifamikil. Mjög
dramatísk en um leið merkilega við-
kvæmnisleg.
Metnaðarfyllsta skáldsaga ársins
er Ljósgildran, hin 800 blaðsíðna
skáldsaga Guðna Elíssonar sem
fjallar eiginlega um allt sem hægt
er að fjalla um í skáldsögu. Þar
tekst ekki allt jafn vel en það besta
er brilljant. Einhverjir kepptust við
að finna fyrirmyndir að persónum
bókarinnar, sem er ekki besti lestur
á henni.
Það besta í Allir fuglar stefna á
ljósið, skáldsögu Auðar Jónsdóttur,
er með því allra besta sem hún hefur
gert. Sagan er myrk og grípandi og
aðalpersónan áhugaverð en höfundi
tekst ekki nægilega vel upp þegar
kemur að aukapersónum. Eiríkur
Örn Norðdahl átti gríðarlega fyndna
spretti í Einlægur önd en verkið datt
niður á köflum. Kolbeinsey Berg-
sveins Birgissonar byrjaði sérlega vel
en seinni hlutinn olli vonbrigðum.
Gömlu brýnin bregðast ekki
Þó nokkuð kom út af glæpa- og
spennusögum, þar stóðu þaul-
reyndu höfundarnir sig best. Yrsa
Sigurðardóttir brást ekki aðdá-
endum sínum í hinni spennandi og
blóðugu Lok lok og læs, sem varð
metsölubók og Ragnar Jónasson
hélt lesendum við efnið í Úti. Stefán
Máni sendi frá sér sína bestu bók í
nokkurn tíma, Horfnar, þar sem lög-
reglumaðurinn Hörður Grímsson
var kominn í hálfgerða útlegð úti á
landi og rannsakaði hvarf ungrar
stúlku. Þú sérð mig ekki, glæpasaga
Evu Bjargar Ægisdóttur, olli nokkr-
um vonbrigðum, spennan var lítil
sem engin og persónur bókarinnar
ekki nægilega áhugaverðar.
Þekktir barnabókahöfundar
blönduðu sér í barnabókaf lóðið.
Barnabók ársins er Reykjavík
Kolbrún Bergþórsdóttir gerir upp bókaárið
Merking í jólabókaflóðinu
Arnaldur Indriðason getur sannarlega brosað breitt. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Merking eftir Fríðu Ísberg hefur þegar verið seld til
fjölda landa. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Hallgrímur Helgason átti gott og gjöfult ár.
FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
barnanna eftir Margréti Tryggva-
dóttur og Lindu Ólafsdóttur sem á
skilið að verða verðlaunabók. Fagurt
galaði fuglinn sá eftir Helga Jónsson
og Önnu Margréti Marinósdóttur
er bók sem sló rækilega í gegn fyrir
jólin, full af skemmtilegum fróðleik
um fugla ásamt stórgóðum mynd-
um Jóns Baldurs Hlíðbergs. Rúsínan
í pylsuendanum er að ýta á takka
á bókinni og hlusta á fuglahljóð.
Þórarinn og Sigrún Eldjárn glöddu
síðan börnin með vísnabókinni Rím
og roms.
Birgitta Haukdal sló í gegn með
Láru-bókum sínum og Bjarni Fritz-
son með Orra óstöðvandi og Sölku.
Gunnar Helgason skrifaði um Alex-
ander Daníel Hermann Dawidsson
(ADHD) í Bannað að eyðileggja. Bók-
sali sagði sögu af fjörugum guttum
sem komu inn í bókabúð, hlupu að
barnabókaborðinu þar sem einn
drengjanna tók upp bók Gunnars
og hrópaði upp í fögnuði: Þetta er
bókin! ADHD – alveg eins og ég er
með!
Ljóðabækur fengu ekki sérlega
mikla athygli þetta árið, sem er
synd því þær eru margar góðar. Má
þar nefna Djöflarnir taka á sig náðir
eftir Jón Kalman Stefánsson, Kona
lítur við eftir Brynju Hjálmsdóttur,
Laus blöð eftir Ragnar Helga Ólafs-
son, Menn sem elska menn eftir
Hauk Ingvarsson og Tanntöku eftir
Þórdísi Gísladóttur.
Meðal framúrskarandi fræðibóka
eru Laugavegur eftir Önnu Dröfn
Ágústsdóttur og Guðna Valberg og
Sigurður Þórarinsson – mynd af
manni eftir Sigrúnu Helgadóttur.
Þórunn Valdimarsdóttir veitti nýja
sýn á morðið á Natani Ketilssyni í
fróðlegri bók, Bærinn brennur, sem
líður þó nokkuð fyrir það hversu
orðmargur höfundur er.
Kærkomnar þýðingar
Árið var gjöfult þegar kemur að
þýðingum á klassískum verkum.
Þar skal nefna hina ljóðrænu og
tregafullu skáldsögu Hýperíon eftir
Friedrich Hölderlin. Hætttuleg sam-
bönd eftir Pierre Choderlos de Lac-
los er meistaraverk og hið sama má
segja um Glæstar vonir eftir Charles
Dickens.
Handfylli moldar er fræg skáld-
saga Evelyn Waugh um hjónaband
á brauðfótum og nöturleg örlög
eiginmannsins. Varla er hægt að
skrifa miklu kaldhæðnislegri endi
en þann sem er á þeirri bók.
Booker-verðlaunabók Bernardine
Evaristo, Stúlka, kona, annað er frá-
bær skáldsaga. Það fór ekki fram hjá
bóksölum þessa lands sem völdu
hana besta þýdda skáldverk ársins.
Pulitzer-verðlaunabókin Nickel-
strákarnir eftir Colson Whitehead,
örlagasaga tveggja drengja á upp-
tökuheimili í Bandaríkjunum, er
stórkostleg bók sem allir verða að
lesa. Einnig verður að nefna áhrifa-
mikla bók eftir Nóbelsverðlaunahaf-
ann Svetlönu Aleksíevítsj, Tsjerno-
byl-bænina.
Ein merkilegasta bók ársins er
Vítislogar Heimur í stríði 1939-1945
eftir breska blaðamanninn Max
Hastings. Á 800 síðum rekur höf-
undur sögu seinni heimsstyrjaldar
og vefur persónulegum sögum lista-
vel inn í frásögnina. Bók sem hefur
verið hlaðin lofi og kölluð besta
heildarsaga seinni heimsstyrjald-
arinnar. Að lokum verður að nefna
Fjórar systur eftir Helen Rappaport,
sögu rússnesku keisaradætranna
sem voru myrtar ungar að árum
árið 1918 ásamt foreldrum sínum og
bróður. Afar átakanleg saga, gríðar-
lega vel sögð og grípandi. n
30 Menning 31. desember 2021 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMENNING FRÉTTABLAÐIÐ 31. desember 2021 FÖSTUDAGUR